Η «Μικρή Ιερουσαλήμ» της Ελλάδας: Η πολύχρωμη πόλη με τους 72 βυζαντινούς ναούς και τη μυστηριακή γοητεία

 

Από τον 11ο ως τον 14ο αιώνα υπήρξε ένα από τα σημαντικότερα βυζαντινά κέντρα στη Μακεδονία, με πολιτιστικές επιδράσεις απευθείας από την Κωνσταντινούπολη, μια παράδοση που διατηρήθηκε ως το τέλος της τουρκοκρατίας.

Ο εντυπωσιακά μεγάλος αριθμός βυζαντινών και μετάβυζαντινών ναών χάρισε στην πόλη το προσωνύμιο «Μικρή Ιερουσαλήμ» και μεγάλη φήμη ως περιφερειακό θρησκευτικό κέντρο της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Σήμερα, στο κέντρο της πόλης διασώζονται με πανέμορφες τοιχογραφίες 48 από τους 72 βυζαντινούς και μεταβυζαντινούς ναούς που υπήρχαν κάποτε στην πόλη.

Στους πρόποδες του Βερμίου, με τα έλατα, τις καστανιές, τις οξιές, τα πεύκα και τα πουρνάρια, απλώνεται η Βέροια, μια από τις παλαιότερες πόλεις της Ελλάδας, με αναφορές στο Θουκυδίδη από την κλασική εποχή.

Αν και για τη ρίζα της ονομασίας της δεν υπάρχει μια σαφής εξήγηση, μια από αυτές είναι ότι προέρχεται από τη φράση «φέρειν ρόιας» (παράγει ρόδια), κάτι που ισχύει για την περιοχή, ενώ οι Τούρκοι την ονόμαζαν Καραφέρρια, που σημαίνει Μαυρο-Βέροια και μάλλον εμπνεύστηκαν από την καταχνιά που επικρατεί στην πόλη το βαθύ χειμώνα.

Καθώς καλύπτει μια διαδρομή 2500 χρόνων, η ώσμωση πολιτισμών και εποχών έχει αφήσει το αποτύπωμά της σε κάθε γωνιά της. Στις συνοικίες της, στα έργα τέχνης, στις συνήθειες και τα έθιμα, στην τοπική κουζίνα. Η Βέροια είναι μια πόλη με σύγχρονο αέρα που συνεχίζει επάξια την ανεκτίμητη κληρονομιά της. Όλες οι εποχές του χρόνου σας προσφέρουν πολυάριθμες ευκαιρίες για θρησκευτικό, αρχαιολογικό και φυσιολατρικό τουρισμό.

Ξεκινώντας από τις παραδοσιακές συνοικίες της, οι πιο γνωστές που διασώζονται σήμερα είναι η εβραϊκή και η χριστιανική, από τους 16 «μαχαλάδες» που υπήρχαν στην πόλη στα μέσα του 19ου αιώνα.

Η εβραϊκή συνοικία είναι η Μπαρμπούτα, βορειοδυτικά της, πλάι στον ποταμό Τριπόταμο, έχει το δικό της χαρακτήρα και αρχιτεκτονική με τις προεξοχές των κτιρίων (γνωστές και ως σαχνισιά) και τις βαριές εξώπορτες και χρονολογείται από το 50 μ.Χ. Εκεί βρίσκεται και το πέτρινο κτίριο της Συναγωγής, πίσω από την οποία διασώζεται ακόμη το Μικβέ (θρησκευτικός λουτρώνας).

Η χριστιανική συνοικία Κυριώτισσα με τις λιθόκτιστες εκκλησίες και τα λιθόστρωτα σοκάκια της «ταξιδεύει» τους επισκέπτες της σε άλλη εποχή. Με πολλές χριστιανικές και βυζαντινές εκκλησίες και αρχιτεκτονική παρόμοια με τη Μαρμπούτα, η Κυριώτισσα διατηρεί την ιδιαιτερότητά της, ενώ προσφέρεται και για αναψυχή με τους διάφορους αναπαλαιωμένους χώρους της.

Η βόλτα στην πιο χαρακτηριστική πλατεία της πόλης με το διώροφο κτίριο του Δικαστικού Μεγάρου, την πλατεία Ωρολογίου, φυσικά και δεν πρέπει να λείπει από την περιήγηση σας. Πίσω από το Δικαστικό Μέγαρο, μάλιστα, μπορείτε να δείτε τον εντυπωσιακό πύργο από την οχύρωση της πόλης, αλλά και να φτάσετε στη Μπαρμπούτα μέσα από το «μονοπάτι της βασίλισσας Βεργίνας».

Όσοι θέλετε να έρθετε σε πιο άμεση επαφή με τη φύση, το καταπράσινο πάρκο Εληάς, στο κεντρικότερο σημείο της πόλης ενδείκνυται για έναν όμορφο και ήρεμο περίπατο, ενώ πλάι στο πάρκο, εκτείνεται και το κατάφυτο Πάρκο Αγίων Αναργύρων.

Κατά τη διάρκεια της απόδρασής σας στη Βέροια μπορείτε, επίσης, να επισκεφτείτε τον Αρχαιολογικό Χώρο Αγίου Παταπίου, που αποτελούσε το κέντρο της αρχαίας, αλλά και της παλαιοχριστιανικής Βέροιας, ενώ δεν θα χρειαστεί να ψάξετε και πολύ για να βρείτε μερικές από τις 48 σωζόμενες βυζαντινές της εκκλησίες (Ναός της Αναστάσεως του Σωτήρος, Ναός του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου, Ναός των Αγίων Πέτρου και Παύλου κ.ά.).

Ανάμεσα στις διάφορες εκκλησίες της πόλης θα βρείτε και τζαμιά, αφού πολλές από τις παλιές εκκλησίες μετατράπηκαν σε τούρκικους χώρους λατρείας με την εγκατάσταση των Τούρκων στη Βέροια τον 15ο αιώνα, με το Χουνκιάρ τζαμί, το Καζακτσί και Ορτά τζαμί να είναι μερικά από αυτά.

Στο Βυζαντινό Μουσείο της πόλης θα γνωρίζετε τη Βέροια κατά τη Βυζαντινή εποχή με κάθε λεπτομέρεια, ενώ στο πρόσφατα ανακαινισμένο Αρχαιολογικό Μουσείο θα κάνετε μια πλούσια αναδρομή στο μεγάλο παρελθόν της, από την παλαιολιθική εποχή ως και την περίοδο της Τουρκοκρατίας.

Αιγές- Μουσείο Βεργίνας

Οι Αιγές αποτέλεσαν το λίκνο της δυναστείας των Τημενίδων, αυτής που θα δώσει στην ανθρωπότητα τον Φίλιππο Β΄ και τον Μ. Αλέξανδρο, οι οποίοι ξεκινώντας από τις Αιγές, θα αλλάξουν την ιστορία της Ελλάδας κα της ανθρωπότητας.

Η επίσκεψη στο Μουσείο βασιλικών τάφων Αιγών αποτελεί μια μοναδική και πρωτόγνωρη εμπειρία που συναρπάζει, συγκινεί και διδάσκει. Στο υπόγειο κτήριο που εγκιβωτίζει και προστατεύει τα αρχαία μνημεία, ο επισκέπτης ξετυλίγει το κουβάρι της μνήμης. Μέσα σε μια υποβλητική ατμόσφαιρα, όπου κυριαρχεί το σκοτάδι, λάμπουν φωτισμένα τα αρχαία αντικείμενα.

Η θέα του τάφου του Φιλίππου Β΄ και των θησαυρών που εκτίθενται κοντά στον τόπο που βρέθηκαν, γεννά ανείπωτο θαυμασμό και δέος. Η χρυσή λάρνακα με το δεκαεξάκτινο αστέρι, το χρυσό στεφάνι του ηγεμόνα, το χρυσό διάδημα και το χρυσοπόρφυρο ύφασμα της συζύγου του, οι μοναδικές τοιχογραφίες -άριστα δείγματα της ζωγραφικής- είναι μερικά μόνο από τα αριστουργήματα που θα θαυμάσετε

Στις Αιγές η σκαπάνη του αρχαιολόγου Μ. Ανδρόνικου συνάντησε την ιστορία! Αυτήν που δόξασε ο άξιος διάδοχος του βασιλιά. Ο γιος του, ο Μ. Αλέξανδρος.

Αξίζει επίσης να επισκεφτείτε το βήμα του Αποστόλου Παύλου. Ο Απόστολος Παύλος δίδαξε στη Βέροια τον 1ο αι. μ.Χ., όπου έτυχε θερμής υποδοχής από τους κατοίκους. Το ιστορικό μνημείο αποτελεί σημείο αναφοράς των απανταχού Χριστιανών.

Το γνωρίζατε; Στη Βέροια βρίσκεται μια Δημόσια βιβλιοθήκη παγκόσμιο πρότυπο και σημείο αναφοράς ανθρώπων όλων των ηλικιών και μορφωτικών επιπέδων! Όταν άνθρωποι δημιουργικοί, με όραμα και θέληση, πιστεύουν στη δυναμική των συνανθρώπων τους, αυτό είναι εφικτό. Βραβευμένη με το βραβείο «Πρόσβαση στη Γνώση 2010» του ιδρύματος του Μπιλ και της Μελίντας Γκέιτς, αποτελεί σήμερα «κέντρο για την ανάπτυξη της δημιουργικότητας, της γνώσης και της καινοτομίας» με τους πολυάριθμους τίτλους βιβλίων που διαθέτει, την ψηφιοποίηση πολλών από αυτούς, την μέριμνα για την πρόσβαση ατόμων με αναπηρία, την ενεργή διαδικτυακή παρουσία κ.α.

Οι λάτρεις του χιονιού μάλλον δεν θα παραλείψουν την επίσκεψη και στο Χιονοδρομικό Κέντρο Σελίου, περίπου 25 χιλιόμετρα από τη Βέροια, στον οικισμό Κάτω Βέρμιο. Αποτελεί, μάλιστα, το πρώτο οργανωμένο κέντρο χιονοδρομίας στην Ελλάδα.

ΠΗΓΗ

ΑΝ Ο ΣΠΟΡΟΣ ΔΕΝ ΠΕΘΑΝΕΙ...

 

Από τον Πρόλογο:

«Πολύ συχνά, για τον εκκλησιαζόμενο η ώρα του κηρύγματος ανήκει στις στιγμές της μεγάλης υπομονής και της μεγάλης ανοχής. Υπομονής, γιατί ο εκκλησιαζόμενος απλώς περιμένει να περάσει το αναπόφευκτο: μια ανούσια λογοδιάρροια. Ανοχής, διότι δεν αντιδρά στο μπούλινγκ που ο κήρυκας ασκεί στη νοημοσύνη του εκκλησιάσματος. Σ’ αυτές τις περιπτώσεις οι εκκλησιαζόμενοι ακούνε βερεσέ, πλην βεβαίως εκείνων που είναι προκαταβολικά ενθουσιασμένοι με τον μάγο της φυλής, ό,τι κι αν ξεστομίσει. Και η κατάληξη; Ο κήρυκας συνεχίζει να ασχημονεί – ουσιαστικά σε βάρος του Ευαγγελίου.

Μα, μόνο αυτό το σκηνικό υπάρχει άραγε στο κήρυγμα; Όχι. Εξαρχής το ‘πα, ότι συμβαίνει «πολύ συχνά». Είναι το σκηνικό που εύκολα κυριαρχεί, μα υπάρχουν και μερικές πολύτιμες περιπτώσεις, κατά τόπους, όπου το κήρυγμα χαρίζει αληθώς άρτο επιούσιο σε συνθήκες επισιτιστικής κρίσης. Καθόσον ο προφήτης μας τα έχει πει: «Ἰδοὺ, ἡμέραι ἔρχονται͵ λέγει Κύριος͵ καὶ ἐξαποστελῶ λιμὸν ἐπὶ τὴν γῆν͵ οὐ λιμὸν ἄρτου οὐδὲ δίψαν ὕδατος͵ ἀλλὰ λιμὸν τοῦ ἀκοῦσαι λόγον Κυρίου» (Αμώς 8:11).

Στις μερικές πολύτιμες περιπτώσεις συγκαταλέγω ετούτο το βιβλίο. Χάρηκα τα κείμενά του –άκουσα τα κείμενά του– σαν κουβέντες που μπορούν πραγματικά να προκαλέσουν αλλαγή στη ζωή σου. Φέρνουν μπροστά στα μάτια σου νεύματα της Γραφής, που μπορεί μεν να τα έχεις κοιτάξει, μα τα έχεις προσπεράσει˙ ουσιαστικά δεν τα έχεις δει. Τα κηρύγματα του βιβλίου αυτού δένουν τη θεία λειτουργία, το μυστήριο και τον λόγο, ή μάλλον δένουν το μυστήριο της προσευχής, το μυστήριο του αοράτου αλλά δρώντος Θεού και το μυστήριο του λόγου. Τα δένουν, αντίθετα προς απόψεις οι οποίες αποσυνδέουν τη λατρεία από την επίγνωση ή αντικαθιστούν τη θεολογία με την αισθητική ή υποτάσσουν την περιπέτεια της ελευθερίας στον αυτόματο πιλότο της μαγείας [...].

Η διαβεβαίωση του ποιμένα Χριστού ότι τα πρόβατά του ακούν τη φωνή του και ακολουθούν, μπορεί να γεμίζει με ικανοποίηση όσους κατανοούν τους ποιμαινόμενους σαν τα σκυλάκια του Παβλόφ. Όμως ο Χριστός λέει κάτι διαφορετικό: Ότι για να τον ακολουθήσει κάποιος πρέπει να το θέλει (Ματθ. 15:24), και ότι τα πρόβατά του αναγνωρίζουν τη φωνή του και την διακρίνουν από φωνές άλλων. Αυτά δεν είναι χαρακτηριστικά άσκεφτων προβάτων. Η ικανότητα για αναγνώριση και διάκριση είναι για τα πρόβατα στοίχημα, είναι ζητούμενο. Είναι λοιπόν δουλειά του ποιμένα να τα ασκήσει σε αυτή την ευθύνη της «ξε-προβατοποίησής» τους. Κορυφαίο: Πού θεμελιώνει ο Χριστός την ιδεώδη (την ολόκαρδη, ηθελημένη, υπεύθυνη και όχι μηχανιστική και «προβατίσια») σχέση προβάτων και ποιμένα; Στη σχέση του ίδιου με τον Πατέρα, σχέση ολόκαρδη, ηθελημένη, υπεύθυνη και όχι μηχανιστική και «προβατίσια»: «Γνωρίζω τα πρόβατα που είναι δικά μου, και τα δικά μου με αναγνωρίζουν, όπως με αναγνωρίζει ο Πατέρας, κι εγώ αναγνωρίζω τον Πατέρα» (Ιω. 10:14-15)».

Θ.Ν.Π. / 2-11-2022