Η φράση «Εἰς
Μίαν, Ἁγίαν, Καθολικήν καὶ Ἀποστολικήν Ἐκκλησίαν» εκφράζει τα βασικά γνωρίσματα
της Εκκλησίας, όπως ομολογούνται στο Σύμβολο της Πίστεως.
Η Μία Εκκλησία δείχνει την
ενότητα του Σώματος του Χριστού, που υπερβαίνει εθνικά και πολιτισμικά όρια.
Η Αγία Εκκλησία μαρτυρεί ότι η
πηγή της αγιότητας είναι ο Θεός και ότι όλα τα μέλη της καλούνται σε ζωή εν
Χριστώ.
Η Καθολική Εκκλησία δηλώνει την
πληρότητα και οικουμενικότητά της· δεν περιορίζεται γεωγραφικά, αλλά αγκαλιάζει
όλο τον κόσμο, προσφέροντας σωτηρία σε κάθε άνθρωπο.
Η Αποστολική Εκκλησία παραπέμπει
στη συνέχεια της διδασκαλίας των Αποστόλων και στη ζωντανή Παράδοση, που
παραμένει αναλλοίωτη στο χρόνο.
Έτσι, η Εκκλησία αποτελεί κοινότητα αγάπης και
πίστης, όπου ο άνθρωπος καλείται να συμμετέχει στη Θεία Ευχαριστία και να
βιώνει την ενότητα με τον Θεό και τους συνανθρώπους του.
Music: PINK FLOYD - The Great Gig in the Sky (track on The Dark Side of the Moon, 1973 album)
Ο Θεός Δημιουργός του κόσμου, σύμφωνα με την Ορθόδοξη Χριστιανική Παράδοση, παρουσιάζεται ως η απόλυτη αρχή και πηγή κάθε ύπαρξης.
Η δημιουργία δεν είναι τυχαία ούτε προϊόν αναγκαιότητας, αλλά καρπός της αγάπης του Θεού, ο οποίος ελεύθερα φέρνει τον κόσμο στην ύπαρξη.
Ο Θεός δημιουργεί «εκ του μηδενός» και δίνει σε όλα τα όντα σκοπό και προορισμό.
Ο κόσμος δεν είναι αυθύπαρκτος, αλλά στηρίζεται διαρκώς στη θεία πρόνοια, η οποία τον συντηρεί και τον οδηγεί προς την ολοκλήρωση.
Ο άνθρωπος, ως κορωνίδα της δημιουργίας, καλείται να συμμετέχει υπεύθυνα στη φροντίδα και την καλλιέργεια του κόσμου, δείχνοντας σεβασμό και αγάπη προς αυτόν.
Η θεώρηση αυτή αποκαλύπτει ότι η δημιουργία έχει ιερό χαρακτήρα και προορίζεται να ενωθεί με τον Δημιουργό της.
Ο Χριστιανισμός προβάλλει μια αισιόδοξη προοπτική, όπου ο κόσμος και ο άνθρωπος οδηγούνται στην πληρότητα της ζωής εν Χριστώ.
Στην
Ορθόδοξη Χριστιανική Παράδοση, η «Μεταμορφωτική Δύναμη της Προσευχής»
αναφέρεται στην ικανότητα της προσευχής να αλλάξει και να μεταμορφώσει τον
πιστό, μετατρέποντας την καρδιά, το νου και όλη του τη ζωή μέσω της
επικοινωνίας με τον Θεό.
Αυτή η μεταμόρφωση επιτυγχάνεται με την ανάπτυξη
μιας βαθύτερης σχέσης με τον Θεό, εσωτερική αλλαγή και πνευματική ωρίμανση.
Η προσευχή είναι το βασικό μέσο για την επικοινωνία του πιστού με τον Θεό,
μια σχέση αγάπης και εμπιστοσύνης.
Η προσευχή δεν είναι απλώς λέξεις, αλλά μια διαδικασία που οδηγεί σε αλλαγή
της καρδιάς, του νου και των επιθυμιών του πιστού, ώστε να ευθυγραμμιστεί με το
θέλημα του Θεού.
Η ενασχόληση με την προσευχή βοηθά στην καλλιέργεια των αρετών, όπως η
αγάπη, η υπομονή και η ταπεινότητα, και στην απομάκρυνση από τα πάθη.
Ο πιστός, μέσω της προσευχής, πλησιάζει τον Θεό, βιώνοντας μια ένωση που
του δίνει πνευματική δύναμη και φώτιση.
Δεν είναι μόνο μια θεωρητική γνώση, αλλά μια ενεργή πρακτική που φέρνει
προσωπική αλλαγή και βιωματική εμπειρία της θείας παρουσίας.
Το Απαγορευμένο Ποδήλατο (2012) είναι δραματική ταινία, γραμμένη και σκηνοθετημένη από τη Χαϊφά-αλ-Μανσούρ.
Ήταν η πρώτη ταινία μεγάλου μήκους που γυρίστηκε εξ ολοκλήρου στη Σαουδική Αραβία και η πρώτη ταινία μεγάλου μήκους με γυναίκα σκηνοθέτιδα από τη Σαουδική Αραβία.
Έχει κερδίσει πολλά βραβεία σε κινηματογραφικά φεστιβάλ σε όλο τον κόσμο.
Η ταινία προτάθηκε για καλύτερη ξενόγλωσση ταινία στα βραβεία Όσκαρ (η πρώτη φορά που η χώρα υπέβαλε υποψηφιότητα για Όσκαρ), αλλά δεν της απονεμήθηκε.
Κέρδισε στα βραβεία BAFTA του 2014 εκείνο της Καλύτερης Ξένης Ταινίας.
Η προσευχή του Ιησού στον κήπο της Γεθσημανή, λίγο πριν από τη σύλληψή Του,
είναι ένα από τα πιο συγκλονιστικά γεγονότα της Καινής Διαθήκης.
Αποκαλύπτει
τόσο τη θεϊκή όσο και την ανθρώπινη φύση του Χριστού και αποτελεί πρότυπο για
τη ζωή προσευχής κάθε πιστού.
Δημιουργία του Ιωάννη Μπάλτου
Η προσευχή
του Ιησού στη Γεθσημανή (Μτ 26,
36-46)
Τότε ο Ιησούς πηγαίνει μαζί με τους
μαθητές σ’ έναν τόπο που λέγεται Γεθσημανή και τους λέει: «Καθίστε αυτού· εγώ
θα πάω λίγο παραπέρα να προσευχηθώ».
Κι αφού πήρε μαζί του τον Πέτρο και τους
δύο γιους του Ζεβεδαίου, άρχισε να
λυπάται και να αγωνιά.
Τότε τους λέει: «Περίλυπη μέχρι θανάτου είναι η ψυχή
μου. Περιμένετε εδώ και μείνετε ξάγρυπνοι μαζί μου».
Αφού
απομακρύνθηκε λίγο, έπεσε με το πρόσωπο στη γη και προσευχόταν με τούτα τα
λόγια: «Πατέρα
μου, αν είναι δυνατό, ας μην πιω αυτό το ποτήρι· όμως ας μη γίνει το δικό μου
θέλημα αλλά το δικό σου».
Μετά έρχεται στους μαθητές και τους
βρίσκει να κοιμούνται· τότε λέει στον Πέτρο: «Ούτε μία ώρα δεν μπορέσατε να
μείνετε ξάγρυπνοι μαζί μου;
Μένετε άγρυπνοι και προσεύχεστε, για να
μη σας νικήσει ο πειρασμός· το πνεύμα είναι πρόθυμο, η σάρκα όμως αδύναμη».
Για
δεύτερη φορά απομακρύνθηκε και προσευχήθηκε με τούτα τα λόγια: «Πατέρα μου, αν δεν μπορώ ν’ αποφύγω αυτό το ποτήρι αλλά
πρέπει να το πιω, ας γίνει το θέλημά σου».
Μετά ήρθε και τους βρήκε πάλι να
κοιμούνται, γιατί τα μάτια τους ήταν βαριά από τη νύστα.
Τους άφησε όπως ήταν και ξανάφυγε για να
προσευχηθεί για τρίτη φορά με τα ίδια λόγια.
Κατόπιν έρχεται στους μαθητές και τους
λέει: «Κοιμάστε ακόμα και ξεκουράζεστε;
Να, έφτασε η ώρα και ο Υιός του Ανθρώπου
παραδίνεται στα χέρια ανθρώπων αμαρτωλών. Σηκωθείτε, πρέπει να πηγαίνουμε·
έφτασε αυτός που θα με προδώσει».
– Γέροντα, το άκτιστο φως το βλέπει κανείς με τα αισθητά μάτια; […] – Όταν ήμουν στα Κατουνάκια, στο Κελλί του Υπατίου, ένα απόγευμα, αφού έκανα τον Εσπερινό με κομποσχοίνι, ήπια ένα τσάι και συνέχισα.
Έκανα το Απόδειπνο και τους Χαιρετισμούς με κομποσχοίνι, και ύστερα έλεγα την ευχή. Όσο την έλεγα, τόσο έφευγε η κούραση και αισθανόμουν ξεκούραστος.
Ένιωθα μέσα μου μια χαρά, που δεν μου έκανε καρδιά να κοιμηθώ· έλεγα συνέχεια την ευχή.
Γύρω στις έντεκα την νύχτα γέμισε ξαφνικά το κελλί με ένα φως γλυκό, ουράνιο. Ήταν πολύ δυνατό, αλλά δεν σε θάμπωνε.
Κατάλαβα όμως ότι και τα μάτια μου «δυνάμωσαν», για να μπορώ να αντέξω αυτήν την λάμψη.
Όσο ήμουν σε αυτήν την κατάσταση, μέσα στο θείο εκείνο φως, ήμουν σ’ έναν άλλον κόσμο, πνευματικό. Αισθανόμουν μια ανέκφραστη αγαλλίαση, και το σώμα μου ανάλαφρο· είχε χαθή το βάρος του σώματος.
Ένιωθα την Χάρη του Θεού, τον θείο φωτισμό. Θεία νοήματα περνούσαν γρήγορα από τον νου μου σαν ερωταποκρίσεις. Δεν είχα προβλήματα, ούτε θέματα να ρωτήσω, όμως ρωτούσα και είχα συγχρόνως και την απάντηση.
Ήταν ανθρώπινα λόγια οι απαντήσεις, είχαν όμως και θεολογία, αφού ήταν θείες απαντήσεις. Και ήταν τόσο πολλά όλα αυτά, ώστε, αν τα έγραφε κανείς, θα γραφόταν άλλος ένας Ευεργετινός.
Αυτό κράτησε όλη την νύχτα, μέχρι τις εννιά το πρωί. Όταν πια χάθηκε εκείνο το φως, όλα μου φαίνονταν σκοτεινά.
Βγήκα έξω και ήταν σαν νύχτα. – Τι ώρα είναι; Δεν έφεξε ακόμη; ρώτησα έναν μοναχό που περνούσε από εκεί.
Εκείνος με κοίταξε και μου απάντησε με απορία: – Τι είπες, πάτερ Παΐσιε.
«Τι είπα;», αναρωτήθηκα και μπήκα μέσα. Κοιτάζω το ρολόι και τότε συνειδητοποίησα τι είχε συμβή.
Η ώρα ήταν εννιά το πρωί, ο ήλιος ήταν ψηλά, κι εμένα η ημέρα μου φαινόταν σαν νύχτα!
Ο ήλιος δηλαδή μου φαινόταν ότι ίσα‐ίσα φώτιζε· σαν να είχε γίνει έκλειψη ηλίου. Ήμουν σαν έναν που πετιέται απότομα από το δυνατό φως στο σκοτάδι· τόσο μεγάλη ήταν η διαφορά!
Μετά από εκείνη την θεϊκή κατάσταση βρέθηκα στην άλλη, την φυσική, την ανθρώπινη, και ξεκίνησα να κάνω όπως κάθε μέρα το πρόγραμμά μου.
Έκανα λίγο εργόχειρο, έκανα την Ακολουθία των Ωρών με κομποσχοίνι, μετά την Ενάτη Ώρα έβρεξα λίγο παξιμάδι για να φάω, αλλά ένιωθα σαν ζώο που πότε ξύνεται, πότε βόσκει, πότε χαζεύει, και έλεγα μέσα μου: «Για δες με τι ασχολούμαι! Τόσα χρόνια έτσι τα πέρασα;».
Μέχρι το απόγευμα είχα τέτοια αγαλλίαση, που δεν ένιωθα την ανάγκη να ξεκουραστώ.
Τόσο δυνατή ήταν η κατάσταση αυτή. Όλη εκείνη την ημέρα έβλεπα θαμπά· ίσα‐ίσα που μπορούσα να κάνω την δουλειά μου. Και ήταν καλοκαίρι· ο ήλιος έλαμπε.
Την άλλη μέρα άρχισα να βλέπω τα πράγματα φυσιολογικά. Έκανα το ίδιο τυπικό, αλλά δεν ένιωθα πια έτσι, σαν ζώο.
Από το βιβλίο του Οσίου Παϊσίου Αγιορείτου, Λόγοι στ’, «Περί Προσευχής» έκδοσης Ιερού Ησυχαστηρίου «Ευαγγελιστής Ιωάννης ο Θεολόγος» Βασιλικά Θεσσαλονίκης».
Απόσπασμα (με ενσωματωμένους υπότιτλους) από το καναλι: ΤΟ ΑΠΛΟ απλώνεται και του 2ο επεισοδίου της σειράς Ντοκιμαντέρ ΤΑ ΚΙΤΡΙΝΑ ΠΑΠΟΥΤΣΙΑ που καταπιάνεται με το θέμα της Πίστης.
Επιστήμονες, καλλιτέχνες, ποιητές, καθηγητές, αναζητητές, μελετητές, στοχαστές εμβαθύνοντας στην έννοια και το νόημα της Πίστης.
Στα ευαγγέλια γίνεται συχνή αναφορά στη κόλαση, από τον Κύριο Ιησού Χριστό.
Για την ορθόδοξη θεώρηση όμως η περιγραφή της καταστάσεως, ως πυρ, αφορά μια πνευματική κατάσταση βιώσεως των ανθρώπων, μετά τη Δευτέρα Παρουσία.
Γι αυτό και μέσα από την Ορθόδοξη παράδοση και θεολογία "καταλαβαίνει κανείς εύκολα ότι η κολασμένη ζωή δεν είναι μία ιδιαίτερη κατάσταση που επιβάλλει βάσει ενός νόμου ο Θεός και μάλιστα σε μία φυλακή κτιστών βασάνων", αλλά η αίσθηση του Θεού από την πλευρά τους ως "τιμωρό και εχθρικό"[10].
Έτσι στην ορθόδοξη θεολογία η κόλαση είναι μια διαφορετική κατάσταση από τον παράδεισο, που όμως προκύπτει από την ίδια άκτιστη πηγή και βιώνεται ως διαφορετική εμπειρία.
Γι αυτό στην ορθόδοξη εκκλησία "η ζωή και η αθανασία δεν έχουν πια σχέση με αμοιβές και τιμωρίες...αλλά ερμηνεύονται ως υψηλά επιτεύγματα, ως διαρκής πορεία...στο θείο φως. Παράδεισος και Κόλαση δεν είναι δύο τόποι ξεχωριστοί"[11].
Η εμπειρία αυτή είναι είναι η όραση του Θεού, μέσα στο άκτιστο της θεότητάς του, όπως θα καθοράται μετά τη δευτέρα και ένδοξη παρουσία του.
Έτσι παράδεισος και κόλαση, είναι η ίδια πραγματικότητα, βιούμενη με διαφορετικό τρόπο, ανάλογα την προετοιμασία της ψυχής στον εγκόσμιο βίο.
Γι αυτό και δεν είναι τόπος "δίκης" για τον αμαρτωλό αλλά η δυνατότητα θέασης και βίωσης της μακαριότητας του Θεού, με βάση την καθαρότητα της "καρδιάς" του ανθρώπου, η οποία μέσω της εκκλησίας θεραπεύεται και οδηγείται στην εν Χριστώ τελείωση και το φωτισμό, με τη συνεργό χάρη του Παναγίου Πνεύματος.
Θα λέγαμε πως στην ορθόδοξη πατερική παράδοση η κόλαση δεν έχει καμία σχέση με τιμωρία, αφού ακόμα και αν πολλές φορές "διατηρούνται τέτοιες παραστάσεις...καθίσταται αμεθεξία και ακοινωνησία μεταξύ Θεού και κολασμένων και μεταξύ αυτών των ιδίων που έχουν στερηθεί τη μέθεξη στη χάρη του Θεού"[12], που προκύπτει από τη βουλητική στάση του ανθρώπου[13].
"Η κόλαση είναι αστοχία και αποτυχία στην κίνηση του ανθρώπου να ξεπεράσει την κακή αλλοίωση, να νικήσει το μηδέν, το μη όν και να καρπωθεί το είναι.
Συνάμα ο κολασμένος έχοντας άτρεπτη την ύπαρξή του στη στασιμότητα, εξαιτίας σκλήρυνσης και αμετανοησίας, φλέγεται από επιθυμία που δε μπορεί να ικανοποιηθεί, αφού δεν υπάρχει αντικείμενό της"[14].
Ταυτόχρονα αποβαίνει "τέλεια ακοινωνησία και τέλεια αφιλία"[15].
Όπως υπομνηματίζει και ο Ιωάννης ο Δαμασκηνός στο "Διάλογο κατά Μανιχαίων" κόλαση "δεν είναι τίποτα άλλο παρά φλόγα που επιθυμεί την κακία και την αμαρτία και φλόγα που αστοχεί στην επιθυμία...επειδή λοιπόν επιθυμούν και δεν έχουν τα αντικείμενα της επιθυμίας καταφλέγονται σα φωτιά από την επιθυμία"[16], τη στιγμή μάλιστα που "ο Θεός δεν αρνείται τη μετάνοια μετά το θάνατο...γιατί δεν μπορεί να "αρνηθεί" τον εαυτό του, αλλά...η ψυχή μετά το θάνατο δεν τρέπεται, [αφού] σκληραίνει στις αχτίδες της θείας δόξας όπως ο πηλός"[17].
Έτσι η πνευματική μετοχή στην κόλαση, αποβαίνει κατεξοχήν ζήτημα του πιστού. Στην παραβολή του πλουσίου με τον Λάζαρο[18], διαφαίνεται, πως ο πλούσιος αρνείται την προσφερόμενη από το θεό σωτηρία, δηλαδή βλασφημεί κατά του Αγίου Πνεύματος και οδηγείται σε κόλαση, από όπου δύναται να δει την ίδια πραγματικότητα με το Λάζαρο, δηλαδή και τον παράδεισο και την κόλαση, αλλά αδυνατεί να βιώσει τον παράδεισο.
Αυτό διότι οι κολασμένοι, λόγω πώρωσης[19] και μη καθαρότητας της καρδίας των, δύναται να δουν ως σωτηρία μόνο το πυρ (άκτιστο), διότι η κατάστασή τους, αδυνατεί να δεχθεί άλλη μορφή σωτηρίας.
Έτσι και αυτοί φτάνουν στην τελείωση, αλλά μόνο οι δίκαιοι τελειούνται σωζόμενοι (δηλαδή ως ακέραια εικόνα του Θεού), καθώς για τους υπολοίπους, η σωτήρια είναι η κόλαση, εξαιτίας ότι εν ζωή επεδίωξαν μόνο την ευδαιμονία.
Δίκαιοι λοιπόν και άδικοι περνούν από το πυρ της Θείας παρουσίας, αλλά οι μεν περνούν "αλώβητοι", οι δε "καιόμενοι", όπως ο Ευθύμιος Ζιγαβηνός (τέλη 11ου - αρχές 12ου αι.) παρατηρεί.
«Αν χτυπήσει την πόρτα σου κάποιος που πασχίζει να αντιμετωπίσει την ανάγκη του μη ζυγίσεις τα πράγματα με ανώμαλο τρόπο. Μην πεις δηλαδή, "αυτός είναι φίλος, είναι ομόφυλος με έχει ευεργετήσει παλαιότερα, ενώ ο άλλος είναι ξένος, αλλόφυλος, άγνωστος" .
Αν κρίνεις άνισα ούτε συ θα ελεηθείς. Μία είναι η ανθρώπινη φύση και ο ένας και ο άλλος είναι άνθρωπος. Κοινή είναι στους δύο η ανάγκη, κοινή η φτώχεια.
Πρόσφερε και στον αδελφό και στον ξένο· στον μεν αδελφό σου μη γυρίσεις την πλάτη, τον ξένο καν΄ τον αδελφό σου. Ο Θεός θέλει να στηρίζεις τους αναγκεμένους, όχι να κάνεις διακρίσεις ανάμεσα στους ανθρώπους· δεν θέλει να δίνεις στον ομόφυλο και να αποδιώχνεις τον ξένο· όλοι είναι ομόφυλοι, όλοι είναι αδέλφια, όλοι είναι παιδιά ενός πατέρα.
Άγιος Μάξιμος Ομολογητής: Όποιος αγαπά το Θεό, δεν μπορεί να μην αγαπήσει και κάθε άνθρωπο σαν τον εαυτό του!
15. Εκείνος που βλέπει και ίχνος μόνο μίσους μέσα στην καρδιά του, προς οποιονδήποτε άνθρωπο για οποιοδήποτε φταίξιμό του, είναι εντελώς ξένος από την αγάπη προς τον Θεό. Γιατί η αγάπη προς το Θεό δεν ανέχεται διόλου το μίσος κατά του ανθρώπου.
16. «Όποιος με αγαπά – λέει ο Κύριος – θα τηρήσει τις εντολές Μου. Και η δική Μου εντολή είναι να αγαπάτε ο ένας τον άλλον». Άρα λοιπόν εκείνος που δεν αγαπά τον πλησίον του, δεν τηρεί την εντολή του Κυρίου. Εκείνος που δεν τηρεί την εντολή, ούτε τον Κύριο μπορεί να αγαπήσει.
17. Μακάριος ο άνθρωπος που μπορεί να αγαπήσει κάθε άνθρωπο στον ίδιο βαθμό.
Η ιστορία του βίντεο κινουμένων σχεδίων διαδραματίζεται σε ένα απομακρυσμένο ελληνικό νησί, στο οποίο ζει ο Γιώργος με την οικογένειά του. Στο νησί υπάρχει ένας μεγάλος προσφυγικός καταυλισμός, η ύπαρξη του οποίου δημιουργεί ποικίλες αντιδράσεις στους κατοίκους. Ο Γιώργος, ωστόσο, έχει δημιουργήσει φιλικές σχέσεις με παιδιά του καταυλισμού. Κάποια μέρα, ο παππούς του Γιώργου αρρωσταίνει σοβαρά και χρειάζεται επειγόντως αίμα. Ποιο ρόλο θα παίξουν στην ιστορία μας οι αλλόθρησκοι πρόσφυγες που ο παππούς και ο πατέρας του Γιώργου τούς αισθάνονται σαν εθνική, θρησκευτική και κοινωνική απειλή;
Video από την 2η θεματική ενότητα: "Η συνάντηση με τον διαφορετικό «άλλο" του παρακάτω βιβλίου.
«Από τη σύγκρουση στη συνάντηση: Διδακτικές διαδρομές για την ανάσχεση της βίας, του φανατισμού και της μισαλλοδοξίας»
Ο Ινδουισμός είναι μία από τις παλαιότερες και πολυπλοκότερες θρησκευτικές
παραδόσεις στον κόσμο. Δεν αποτελεί μια ενιαία, συμπαγή θρησκεία, όπως πολλές
φορές νομίζουμε στη Δύση, αλλά ένα σύνολο παραδόσεων που διαμορφώθηκαν και
εξελίχθηκαν στην ινδική υποήπειρο.
Οι κυριότερες μορφές του είναι ο
Βισνουισμός, ο Σιβαϊσμός και ο Σακτισμός, καθεμία με τον δικό της Θεό-κέντρο,
τελετουργίες και θεολογικές ιδέες. Παρότι διαφέρουν μεταξύ τους, όλες
μοιράζονται ορισμένες βασικές αντιλήψεις, όπως η μετενσάρκωση, το κάρμα, και η
κοινωνική διαστρωμάτωση (κάστες) ως θεία τάξη (ντάρμα).
Η λατρεία στον Ινδουισμό είναι ιδιαίτερα προσωπική. Κάθε πιστός διαλέγει τη
«θεότητα της προτίμησής» του και η κύρια μορφή λατρείας, η «πούτζα», εκφράζει
τη σχέση αγάπης και αφοσίωσης προς αυτή.
Μέσα από τελετουργικές πράξεις, ο
πιστός επιδιώκει τη χάρη της θεότητας και την πρόοδο στο πνευματικό του ταξίδι.
Ο Ινδουισμός παρουσιάζει δύο κύριες πνευματικές τάσεις: μία που επιδιώκει
την «προσωρινή σωτηρία» μέσω της καλύτερης επόμενης ζωής και μία άλλη, πιο
φιλοσοφική, που στοχεύει στην απελευθέρωση από τον κύκλο της ύπαρξης και την
ένωση με το Μπράχμαν, την απόλυτη πραγματικότητα. Οι Βέδες, οι Ουπανισάδες, οι
Πουράνα και άλλα ιερά κείμενα τροφοδοτούν και εμπλουτίζουν τις διάφορες
εκφάνσεις του Ινδουισμού.
Στη σύγχρονη εποχή, ο Ινδουισμός προσαρμόζεται και εξελίσσεται, με
σημαντικές μορφές όπως ο Μαχάτμα Γκάντι να φέρνουν τη θρησκεία σε διάλογο με
την κοινωνική δράση και την πολιτική. Σκοπός αυτού του μαθήματος είναι να
γνωρίσουμε αυτή τη μεγάλη θρησκευτική παράδοση με σεβασμό και ανοιχτό πνεύμα,
κατανοώντας τόσο την ποικιλομορφία της όσο και τις πνευματικές αξίες που
μεταδίδει.
Απόσπασμα από μια μοναδική ταινία για τον Ισαάκ Ασίμοφ, τον νονό της επιστημονικής φαντασίας, που παρουσιάζει το deepfake όραμά του για το μέλλον μας: ρομπότ, υπερπληθυσμός, τεχνολογία που εισβάλλει στα σπίτια μας...
Η ταινία παρουσιάζει τις θεωρίες ενός ανθρώπου που, τότε, είδε τι μας φέρνει η επιστήμη σήμερα.
Με πάνω από 500 δημοσιεύσεις στο ενεργητικό του, από τη δεκαετία του '50 έως τη δεκαετία του '80, είχε προβλέψει την εισβολή υπολογιστών και ηλεκτρονικών συσκευών στο σπίτι, τα αυτόνομα οχήματα και την απομόνωση των ανθρώπων από τη φύση.
Η επιστημονική φαντασία και οι ιστορίες προσμονής δεν ήταν ποτέ τόσο δημοφιλείς όσο σήμερα.
Εμπνέουν τη λογοτεχνία, τις δραματικές σειρές, τις ταινίες, ακόμη και την πολιτική και τον στρατό.
Καθώς ο κόσμος στον οποίο ζούμε αντιμετωπίζει μια άνευ προηγουμένου τεχνολογική επιτάχυνση, ανησυχούμε περισσότερο από ποτέ για το μέλλον μας.
Ο Ιουδαϊσμός είναι μία από τις αρχαιότερες μονοθεϊστικές θρησκείες στον
κόσμο και κατέχει ιδιαίτερη θέση στην ιστορία της ανθρωπότητας και του
θρησκευτικού στοχασμού.
Με ρίζες που φτάνουν στην εποχή των Πατριαρχών και των
Προφητών της Παλαιάς Διαθήκης, ο Ιουδαϊσμός διαμόρφωσε βαθιά τον πολιτισμό της
Μέσης Ανατολής και επηρέασε καθοριστικά τις θρησκείες που γεννήθηκαν
μεταγενέστερα, όπως ο Χριστιανισμός και το Ισλάμ.
Στο παρόν μάθημα θα εστιάσουμε στις βασικές θεολογικές αρχές του
Ιουδαϊσμού, όπως η πίστη στον έναν και μοναδικό Θεό, ο οποίος είναι Δημιουργός
του σύμπαντος και Σωτήρας του κόσμου. Θα δούμε πώς η σχέση του Θεού με τον λαό
Ισραήλ εκφράζεται μέσα από τη Διαθήκη, που ξεκινά με τον Αβραάμ και κορυφώνεται
με την Έξοδο και τον Νόμο που παραδόθηκε στον Μωυσή.
Ιδιαίτερη σημασία θα δοθεί στη σημασία της ημέρας του Σαββάτου (Shabbat), η
οποία αποτελεί βασικό στοιχείο της θρησκευτικής ζωής των Εβραίων και συμβολίζει
τόσο την ανάπαυση του Θεού μετά τη δημιουργία όσο και την απελευθέρωση του λαού
από την Αίγυπτο. Θα ανακαλύψουμε επίσης τις κύριες εορτές του ιουδαϊκού
ημερολογίου, όπως το Πάσχα (Πεσάχ), που παραπέμπει στην Έξοδο, και τη Χανουκά,
που συνδέεται με ιστορικές νίκες και θαύματα.
Τέλος, θα εξετάσουμε την εξέλιξη του Ιουδαϊσμού στη μετά Χριστόν εποχή, τον
ρόλο του Σιωνισμού και τη δημιουργία του κράτους του Ισραήλ. Η κατανόηση αυτών
των θεμάτων δεν είναι μόνο ιστορικά και θεολογικά σημαντική· μας βοηθά επίσης
να αναπτύξουμε σεβασμό και διάλογο με τους συνανθρώπους μας που ανήκουν σε
άλλες θρησκευτικές παραδόσεις, προάγοντας τη συνύπαρξη και την ειρηνική
συνεργασία.
Ζούμε
σε έναν κόσμο πλούσιο σε πολιτισμούς, γλώσσες, θρησκείες και παραδόσεις. Η
καθημερινότητά μας –στο σχολείο, στη γειτονιά, στα μέσα ενημέρωσης–
αντικατοπτρίζει την πολυπολιτισμικότητα της εποχής μας.
Το
φαινόμενο αυτό αποτελεί ταυτόχρονα μια πρόκληση και μια ευκαιρία. Πρόκληση
γιατί απαιτεί από εμάς να κατανοήσουμε και να σεβαστούμε τη διαφορετικότητα,
αλλά και ευκαιρία γιατί μάς δίνεται η δυνατότητα να μάθουμε, να συνυπάρξουμε
και να συνεργαστούμε με ανθρώπους διαφορετικών καταβολών.
Στο
πλαίσιο αυτό, το μάθημα εξετάζει τον ρόλο της χριστιανικής κοινότητας μέσα σε
έναν τέτοιο πολύμορφο κόσμο.
Πώς μπορεί η Εκκλησία να σταθεί σε
μια κοινωνία με πολλαπλές θρησκευτικές και πολιτιστικές ταυτότητες;
Ποια
είναι η συμβολή της στην ειρηνική συνύπαρξη, τον διάλογο και την αποδοχή της
ετερότητας;
Αφετηρία της σκέψης μας είναι η
Πεντηκοστή – η γενέθλια ημέρα της Εκκλησίας – κατά την οποία το Άγιο Πνεύμα
δόθηκε σε ανθρώπους διαφορετικών εθνοτήτων και γλωσσών. Από την πρώτη της
στιγμή, η Εκκλησία παρουσιάζεται ανοιχτή προς τον «άλλο», κηρύσσοντας την
αγάπη, την ελευθερία και τον σεβασμό σε κάθε άνθρωπο.
Η
χριστιανική θεολογία δεν αντιμετωπίζει την πολυπολιτισμικότητα ως απειλή, αλλά
ως δυνατότητα μαρτυρίας, μέσα από μια στάση αλήθειας και αγάπης.
Σε έναν κόσμο που κινδυνεύει από τον
φανατισμό, την απομόνωση ή τον φόβο του διαφορετικού, ο χριστιανισμός καλείται
να δείξει έναν δρόμο διαλόγου, ειρήνης και συνύπαρξης.
Η
Ορθόδοξη παράδοση, με τον σεβασμό στο ανθρώπινο πρόσωπο, έχει να προσφέρει ένα
πολύτιμο μήνυμα σε αυτή την παγκόσμια αναζήτηση νοήματος και ενότητας.
Στο μάθημα αυτό, θα μελετήσουμε
κείμενα, εικόνες και σύγχρονες μαρτυρίες, για να ανακαλύψουμε πώς η χριστιανική
κοινότητα μπορεί να αποτελέσει «ζωντανό κύτταρο» ειρήνης και συμφιλίωσης στον
πολυπολιτισμικό κόσμο που μας περιβάλλει.
Η
παρούσα ενότητα μάς καλεί να γνωρίσουμε
το Ισλάμ —τη δεύτερη μεγαλύτερη θρησκεία στον κόσμο μετά τον Χριστιανισμό— και
να προσεγγίσουμε τη διδασκαλία, την ιστορία και τη σύγχρονη παρουσία του με
σεβασμό.
Το Ισλάμ εμφανίστηκε στην Αραβική
Χερσόνησο τον 7ο αιώνα μετά Χριστόν, με
κεντρική μορφή τον προφήτη Μωάμεθ, ο οποίος θεωρείται από τους μουσουλμάνους ως
ο τελευταίος και μεγαλύτερος προφήτης του Θεού (Αλλάχ).
Σύμφωνα
με την παράδοση, ο Μωάμεθ έλαβε θεία αποκάλυψη μέσω του αγγέλου Γαβριήλ, η
οποία καταγράφηκε στο ιερό βιβλίο του Ισλάμ, το Κοράνιο.
Η πίστη στον έναν Θεό, οι άγγελοι,
οι προφήτες, η Τελική Κρίση και η αποδοχή του Κορανίου ως πλήρους αποκάλυψης
αποτελούν θεμελιώδη δόγματα της ισλαμικής πίστης.
Η ισλαμική λατρεία και
καθημερινότητα δομούνται γύρω από τους «πέντε στύλους»: την ομολογία πίστης,
την προσευχή, την ελεημοσύνη, τη νηστεία του Ραμαζανιού και το προσκύνημα στη
Μέκκα.
Το Ισλάμ δεν είναι μόνο ένα σύστημα πίστης,
αλλά και ένας τρόπος ζωής που διαποτίζει την κοινωνική, ηθική και πολιτική ζωή
πολλών λαών.
Η ιστορική πορεία του Ισλάμ, η
διάσπασή του σε Σουνίτες και Σιίτες, η μυστικιστική του έκφραση στον Σουφισμό,
καθώς και οι σύγχρονες τάσεις και προκλήσεις που αντιμετωπίζει, θα αποτελέσουν
αντικείμενα της ενότητας.
Επίσης,
θα εξετάσουμε φαινόμενα όπως το τζιχάντ και η ισλαμοφοβία, προσπαθώντας να τα
κατανοήσουμε χωρίς προκαταλήψεις.
Μέσα
από τη μελέτη του Ισλάμ δεν επιδιώκουμε απλώς την απόκτηση γνώσεων, αλλά την καλλιέργεια
σεβασμού και διαλόγου.
Ένα πρώτο βήμα για έναν κόσμο ειρηνικής
συνύπαρξης είναι να κατανοούμε τον «άλλον» και την πίστη του με καλή προαίρεση
και ανοιχτή καρδιά.
Η σύγχρονη κοινωνία, παρά τις τεχνολογικές και κοινωνικές προόδους της,
συνεχίζει να παράγει νέες μορφές εξάρτησης και υποδούλωσης.
Ναρκωτικά, αλκοόλ, υπερκατανάλωση, πάθη, ανάγκη αποδοχής και εξουσία είναι
μερικά από τα σύγχρονα "δεσμά" που στερούν από τον άνθρωπο την
ελευθερία του και αλλοιώνουν την προσωπικότητά του.
Πολλοί άνθρωποι ζουν μέσα σε καταστάσεις εσωτερικής αιχμαλωσίας, είτε από
εξωτερικές συνθήκες είτε από προσωπικές επιλογές.
Ο σύγχρονος άνθρωπος συχνά πιστεύει
ότι είναι ελεύθερος, ενώ στην πραγματικότητα μπορεί να είναι βαθιά εξαρτημένος.
Στο μάθημα αυτό θα προβληματιστούμε πάνω στην έννοια της «δουλείας» και θα
τη δούμε όχι μόνο με την ιστορική και κοινωνική της έννοια, αλλά και ως
υπαρξιακή κατάσταση που βιώνεται καθημερινά μέσα από τις ανθρώπινες αδυναμίες
και τα πάθη.
Με αφετηρία συγκλονιστικές μαρτυρίες πρώην εξαρτημένων ανθρώπων, θα
εξετάσουμε πώς η απώλεια της ελευθερίας οδηγεί σε καταστροφή, μοναξιά και
απελπισία, και ποια είναι η διέξοδος που προτείνει η χριστιανική πίστη.
Παράλληλα, θα διερευνήσουμε την έννοια του «δούλου του Θεού», όπως αυτή
παρουσιάζεται στην Αγία Γραφή και στην Ορθόδοξη θεολογία.
Σε αντίθεση με την αρνητική φόρτιση που έχει ο όρος «δούλος» στον σύγχρονο
λόγο, η χριστιανική παράδοση τον επανανοηματοδοτεί: δεν πρόκειται για μία σχέση
καταπίεσης, αλλά για μια ελεύθερη επιλογή σχέσης με τον Θεό, η οποία οδηγεί
στην αληθινή ελευθερία.
Ο χριστιανός επιλέγει να γίνει «δούλος» του Θεού, για να ελευθερωθεί από
κάθε άλλη δουλεία – είτε υλική, είτε πνευματική.
Μελετώντας παραδείγματα από την Αγία Γραφή και λόγους Πατέρων της
Εκκλησίας, θα προσπαθήσουμε να απαντήσουμε στο θεμελιώδες ερώτημα: πώς μπορεί
κανείς να είναι πραγματικά ελεύθερος, ακόμη κι αν λέγεται «δούλος του Θεού»;
Η
αθεΐα αποτελεί ένα φαινόμενο που διατρέχει τη νεότερη και σύγχρονη ιστορία της
ανθρωπότητας και εκφράζει μια ιδιαίτερη στάση απέναντι στο ερώτημα της ύπαρξης
του Θεού.
Δεν πρόκειται απλώς για άρνηση της
θρησκευτικής πίστης, αλλά συχνά για μια ολοκληρωμένη κοσμοθεωρία, έναν τρόπο
κατανόησης του κόσμου και της ανθρώπινης ύπαρξης χωρίς αναφορά στο θείο.
Σε
αυτό το μάθημα θα προσπαθήσουμε να κατανοήσουμε τις ρίζες και τις μορφές της
αθεΐας, τόσο ως προσωπική επιλογή όσο και ως συλλογικό ρεύμα ιδεών.
Θα
διακρίνουμε την αθεΐα από την απιστία και τη δυσπιστία, καθώς αυτές αναφέρονται
σε πιο ρευστές και συχνά συναισθηματικές καταστάσεις έναντι του Θεού, ενώ η
αθεΐα, ιδιαίτερα όταν συνδέεται με φιλοσοφικές ή ιδεολογικές θέσεις, εκφράζει
μια συνειδητή απόρριψη της έννοιας του Θεού.
Μέσα
από λογοτεχνικά και φιλοσοφικά κείμενα, όπως εκείνα του Ντοστογιέφσκι, του
Μαρξ, αλλά και σύγχρονων στοχαστών όπως ο Ρίτσαρντ Ντόκινς, θα έρθουμε σε επαφή
με διαφορετικές εκφάνσεις της αθεϊστικής σκέψης.
Η
εξέταση του φαινομένου της αθεΐας μάς καλεί να στοχαστούμε πάνω στα όρια της
ανθρώπινης γνώσης, στην ανάγκη του ανθρώπου για νόημα και στη σχέση ανάμεσα
στην πίστη και την αμφιβολία.
Θα
προβληματιστούμε για το κατά πόσο είναι δυνατός και γόνιμος ο διάλογος ανάμεσα
σε πιστούς και άθεους και πώς αυτός μπορεί να συμβάλει στην αμοιβαία κατανόηση,
στον σεβασμό της ελευθερίας του άλλου και στην αποφυγή του φανατισμού.
Το
μάθημα αυτό δεν στοχεύει στο να επιβάλει πίστη ή αμφιβολία, αλλά στο να
προσφέρει τα εφόδια για έναν ώριμο και κριτικό διάλογο με τις μεγάλες
υπαρξιακές αναζητήσεις της εποχής μας.
Στη σύγχρονη εποχή, η παρουσία του «άλλου» –του διαφορετικού, του ξένου,
του αλλόθρησκου, του περιθωριοποιημένου– είναι πιο έντονη και προκλητική από
ποτέ.
Ο «άλλος» δεν είναι απλώς ένα πρόσωπο έξω από εμάς, αλλά ένας καθρέφτης
της δικής μας ανθρωπιάς, της στάσης μας απέναντι στη διαφορετικότητα και της
πίστης μας σε έναν Θεό που έγινε Άνθρωπος για όλους, χωρίς διακρίσεις.
Το
συγκεκριμένο μάθημα έρχεται να εξετάσει τη στάση του Χριστιανισμού απέναντι
στην ετερότητα, όχι ως θεωρητική αναφορά, αλλά ως ζωντανή μαρτυρία αγάπης,
αποδοχής και κοινωνικής ευθύνης.
Μέσα από λόγια της Αγίας Γραφής, πατερικά κείμενα και σύγχρονες εμπειρίες
ζωής, αναδεικνύεται το κεντρικό μήνυμα ότι ο κάθε άνθρωπος είναι μοναδικός,
πολύτιμος και ανεπανάληπτος, φτιαγμένος «κατ’ εικόνα Θεού».
Η ενανθρώπηση του
Χριστού προσφέρει το απόλυτο μέτρο της ανθρώπινης αξίας και αποτελεί την
αφετηρία μιας θεώρησης του άλλου ως προσώπου, όχι ως απειλής. Ο πλησίον –είτε
είναι γείτονας, είτε πρόσφυγας, είτε άνθρωπος διαφορετικής πίστης– είναι το
πρόσωπο με το οποίο καλούμαστε να σχετιστούμε με σεβασμό, ενσυναίσθηση και
έμπρακτη αγάπη.
Η Εκκλησία δεν είναι κοινότητα ομοιομορφίας, αλλά κοινωνία ετερότητας. Δεν
επιδιώκει την αφομοίωση, αλλά τη συνύπαρξη στην ελευθερία της αγάπης, στην
οποία ενώνεται το διαφορετικό.
Μέσα από παραβολές, όπως του Καλού Σαμαρείτη,
και από λόγια του Χριστού, όπως «Ὅ,τι ἐποιήσατε ἑνί τούτων τῶν ἀδελφῶν μου τῶν
ἐλαχίστων, ἐμοί ἐποιήσατε», αποκαλύπτεται ότι κάθε μορφή αποκλεισμού, φόβου ή
περιφρόνησης προς τον άλλον, είναι άρνηση της ίδιας της χριστιανικής
ταυτότητας.
Το μάθημα μάς καλεί να αναστοχαστούμε: Ποια είναι η δική μας στάση απέναντι
στον διαφορετικό; Πόσο η χριστιανική πίστη διαμορφώνει τον τρόπο που τον
βλέπουμε; Και τελικά: μπορούμε να δούμε τον Χριστό στο πρόσωπο του «άλλου»;
Ένα τυχαίο περιστατικό στον δρόμο για το σχολείο με κάποιο σκύλο-φύλακα ενός σπιτιού και ένας τσακωμός δύο μαθητών, με αφορμή τις ποδοσφαιρικές ομάδες, γίνονται αιτία ο Γιώργος, μαθητής Γυμνασίου, να σκεφτεί ότι ο τρόπος που προσπαθούμε συχνά να υπερασπιστούμε τα πιστεύω μας λίγο απέχει από το να είναι ενστικτώδης και να μοιάζει με εκείνον του ζωικού βασιλείου.
Διενέξεις και τσακωμοί μεταξύ μας, συγκρούσεις μεταξύ μικρών ή μεγάλων ομάδων, πόλεμοι μεταξύ κρατών επηρεάζουν τη ζωή όλων μας.
Τι μας διδάσκει ο Ιησούς Χριστός για τις διενέξεις και τους τσακωμούς μας;
Την απάντηση την παίρνουμε από το Ευαγγέλιο και από ένα διαδραστικό παιχνίδι που οργανώνει στην τάξη η καθηγήτρια του μαθήματος των θρησκευτικών του Γιώργου.
Ας θυμηθούμε και πάλι τα λόγια του Ιησού που ακούσαμε στο βίντεο:
«Έχετε επίσης ακούσει πως δόθηκε η εντολή: ν' ανταποδίδεις οφθαλμόν αντί οφθαλμού και οδόντα αντί οδόντος. Εγώ όμως σας λέω να μην αντιστέκεστε στον κακό άνθρωπο· αλλά αν κάποιος σε χτυπήσει στο δεξί μάγουλο, γύρισέ του και το άλλο. (Ματ.5. 38-39).
Τα λόγια αυτά μας προτρέπουν να σταματήσουμε τον φαύλο κύκλο της επιβολής και της ανταπόδοσης. Αυτή η στάση όμως δημιουργεί σε πολλούς τη σκέψη: μήπως η απόρριψη της βίας οδηγεί στην παθητικότητα και την υποταγή απέναντι στο κακό που συμβαίνει γύρω μας;
Αυτό που πρέπει να προσέχουμε, είναι ότι η στάση αυτή (η απόρριψη της βίας) δεν σημαίνει παθητικότητα και μοιρολατρία.
Αντίθετα είναι επιλογή και πράξη. Ο μάρτυρας δεν νομιμοποιεί το κακό. Συγκρούεται μαζί του και αρνείται να υπακούσει αυτούς που το υπηρετούν.
Ο ίδιος ο Χριστός κατά τη δίκη του από τον αρχιερέα, ζήτησε τον λόγο από έναν φρουρό, που τον χτύπησε: "Αν είπα κάτι κακό, πες μου ποιο ήταν αυτό. Αν όμως μίλησα σωστά, γιατί με χτυπάς;"
Οποιοσδήποτε τυχοδιώκτης θα
μπορούσε να παίξει μ’ αυτές τις έννοιες.
Απάντηση: Οι τυχοδιώκτες παίζουν με τα
πάντα, αλλά οι Χριστιανικές αξίες δε μειώνονται τόσο εύκολα.
Στρέψον αὐτῷ καί τήν ἀριστεράν σημαίνει: κάνε το καλό
οτιδήποτε κι αν σου κάνουν.
Ας πάρουμε για παράδειγμα από τη ζωή
μας. Ας υποθέσουμε ότι απαντάτε στο κακό με το κακό. Ποιο θα
είναι το αποτέλεσμα; Η διαιώνιση του κακού. Αν, αντίθετα,
απαντήσετε με το καλό, το κακό παίρνει τέλος. Φυσικά δεν πρέπει να
εξωθούμε στα άκρα αυτές τις αλήθειες και να δίνουμε στον
πρώτο τυχόντα το δικαίωμα να παίζει μ’ αυτές. Μπορούμε να
καταφεύγουμε στη δύναμη, αλλά, επαναλαμβάνω και πάλι, όχι για να
εκδικηθούμε, αλλά για να βάλουμε τέλος στο κακό.
