ΕΙΣΑΓΩΓΗ - 4.8. Η ΙΑΠΩΝΙΚΗ ΘΡΗΣΚΕΙΑ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ 

Δημιουργία του Ιωάννη Μπάλτου

Στο σημερινό μάθημα θα ταξιδέψουμε στην Ιαπωνία, μια χώρα με μοναδική πολιτισμική ταυτότητα και ιδιαίτερο θρησκευτικό τοπίο. Η Ιαπωνική θρησκευτικότητα δεν περιορίζεται σε ένα δόγμα ή μία αποκλειστική θρησκευτική πίστη. Αντιθέτως, χαρακτηρίζεται από πολυθεϊσμό, θρησκευτικό συγκρητισμό και έντονη σύνδεση με την παράδοση και την καθημερινή ζωή.

Κεντρική θέση στην ιαπωνική θρησκευτική παράδοση κατέχει το Σίντο, η «οδός των θεών». Το Σίντο είναι μια εγχώρια θρησκεία, με ρίζες στους αρχαίους μύθους, που περιλαμβάνει τη λατρεία φυσικών δυνάμεων και πνευμάτων – τα λεγόμενα κάμι. Παράλληλα όμως, ο Μαχαγιάνα Βουδισμός, που εισήλθε στην Ιαπωνία από την Κίνα και την Κορέα τον 6ο αιώνα, συνυπάρχει μέχρι σήμερα και έχει επηρεάσει βαθιά τον τρόπο με τον οποίο οι Ιάπωνες αντιλαμβάνονται τη ζωή και τον θάνατο.

Ενδιαφέρον παρουσιάζει η αρμονική συνύπαρξη αυτών των δύο θρησκειών. Χαρακτηριστική είναι η φράση: «ο Ιάπωνας γεννιέται Σιντοϊστής και πεθαίνει Βουδιστής», που δείχνει πώς το Σίντο κυριαρχεί στα γεγονότα της ζωής, ενώ ο Βουδισμός σχετίζεται με τα θέματα του θανάτου και της μεταθανάτιας τύχης. Επιπλέον, σημαντικό ρόλο παίζει και η λατρεία των προγόνων, μια πρακτική με βαθιά ριζωμένη θέση στην ιαπωνική κοινωνία, που ενώνει τον κόσμο των ζωντανών με εκείνον των νεκρών.

Από το αυτοκρατορικό Σίντο, που θεμελίωνε τη θεϊκή καταγωγή του Ιάπωνα αυτοκράτορα, μέχρι τις πολύβουες γιορτές Ματσούρι, όπου οι θεότητες επισκέπτονται τους πιστούς μέσα από τις τελετές και τις πομπές, η ιαπωνική θρησκεία αποτυπώνεται όχι μόνο στις τελετές, αλλά και στον τρόπο ζωής και σκέψης των ανθρώπων.

Σκοπός του μαθήματος είναι να γνωρίσουμε τη θρησκευτική πολυμορφία της Ιαπωνίας και να προβληματιστούμε πάνω στο πώς διαφορετικά θρησκευτικά στοιχεία μπορούν να συνυπάρχουν αρμονικά σε μία κοινωνία.

ΕΙΣΑΓΩΓΗ - 4.6. Ο ΒΟΥΔΙΣΜΟΣ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ 

Δημιουργία του Ιωάννη Μπάλτου

Ο Βουδισμός είναι μία από τις αρχαιότερες και πιο διαδεδομένες θρησκευτικές παραδόσεις της ανθρωπότητας, με ρίζες στην Ινδία του 6ου αιώνα π.Χ. και ιδρυτή τον Σιντάρτα Γκαουτάμα, γνωστό ως Βούδα, δηλαδή "ο φωτισμένος". Πρόκειται για μια διδασκαλία που δεν εστιάζει τόσο στην πίστη σε έναν θεό, όσο στην πνευματική πορεία του ανθρώπου για την κατανόηση της πραγματικότητας και την απελευθέρωσή του από τον πόνο.

Κεντρική θέση στη βουδιστική διδασκαλία κατέχουν οι τέσσερις ευγενικές αλήθειες, οι οποίες αναλύουν τη φύση του πόνου, την αιτία του, τη δυνατότητα υπέρβασής του και το μονοπάτι που οδηγεί στη νιρβάνα – την πλήρη απελευθέρωση από τον κύκλο των μετενσαρκώσεων (σαμσάρα). Ο άνθρωπος, σύμφωνα με τον Βουδισμό, παγιδεύεται στη συνεχή ανακύκλωση της ύπαρξης εξαιτίας της άγνοιας, της επιθυμίας και του μίσους. Η κατανόηση ότι τα όντα και τα πράγματα δεν είναι σταθερές, μόνιμες οντότητες, αλλά ρέουσες διαδικασίες (μη ουσιαστικότητα), αποτελεί βασική προϋπόθεση για την εσωτερική του απελευθέρωση.

Στην ιστορική του εξέλιξη, ο Βουδισμός απέκτησε διαφορετικές μορφές, με σημαντικότερες τον Τεραβάντα (ή «Μικρό Όχημα») και τον Μαχαγιάνα («Μεγάλο Όχημα»). Ο τελευταίος ανέπτυξε πλούσια μυθολογία γύρω από ουράνιους Βούδες, «καθαρούς κόσμους» και φωτισμένα όντα που καθυστερούν τη σωτηρία τους για να βοηθήσουν άλλους (μποντισάτβα).

Στο σημερινό μάθημα, θα εξερευνήσουμε τόσο τη φιλοσοφική και πνευματική διάσταση της βουδιστικής σκέψης, όσο και τις σύγχρονες πολιτισμικές αναφορές της (π.χ. «κάρμα», «νιρβάνα»), αναζητώντας τη σημασία τους στον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε τη ζωή, τον εαυτό μας και τον πόνο. Σκοπός μας είναι να προσεγγίσουμε τον Βουδισμό όχι μόνο ως θρησκεία, αλλά και ως δρόμο εσωτερικής αναζήτησης που επηρέασε βαθιά την ανθρώπινη σκέψη και πνευματικότητα.

Γιατί Ο Άνθρωπος Δεν Αντέχει την ελευθερία

1.6  ΙΗΣΟΥΣ ΧΡΙΣΤΟΣ, ΛΥΤΡΩΤΗΣ ΚΑΙ ΣΩΤΗΡΑΣ

Ντοστογιέφσκι & Ο Μέγας Ιεροεξεταστής: Γιατί Ο Άνθρωπος Δεν Αντέχει την Ελευθερία

Ο Μέγας Ιεροεξεταστής του Ντοστογιέφσκι: Ένα ψυχολογικό και φιλοσοφικό δοκίμιο για την ελευθερία, την εξουσία και τη σύγχρονη αδυναμία της ανθρώπινης ψυχής. Σε αυτό το βίντεο, εξερευνούμε σε βάθος τον σκοτεινό, προφητικό μονόλογο του Μεγάλου Ιεροεξεταστή μέσα από τα μάτια του Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι — ένα απόσπασμα από τους «Αδελφούς Καραμαζόφ» που λειτουργεί όχι μόνο ως θεολογικό σχόλιο, αλλά και ως ψυχαναλυτική ακτινογραφία της σύγχρονης κοινωνίας. Ο Ιεροεξεταστής μας προειδοποιεί: ο άνθρωπος δεν αντέχει την ελευθερία. Προτιμά το θαύμα, το μυστήριο και την αυθεντία, αρκεί να απαλλαγεί από την ευθύνη της προσωπικής του επιλογής. Και ίσως, περισσότερο από ποτέ, ζούμε σε έναν κόσμο γεμάτο «σύγχρονους Ιεροεξεταστές» που υπόσχονται σιγουριά — με αντάλλαγμα την ψυχή μας.

Το μήνυμα του βίντεο είναι υπαρξιακό, αλλά και βαθιά ανθρώπινο: Μη φοβάσαι την ελευθερία σου.

Μάθε να την αντέχεις.

Και κράτησε την καρδιά σου ανοιχτή, ακόμα κι όταν ο κόσμος γύρω σου ζητά να τη φιμώσεις.

«"Θυμήσου την πρώτη ερώτηση, την έννοιά της, αν όχι ακριβώς τα λόγια: Θέλεις να πας στον κόσμο με αδειανά χέρια κηρύσσοντας στους ανθρώπους μια ελευθερία που η φυσική τους βλακεία και η φυσική τους προστυχιά δεν τους αφήνουν να την καταλάβουν, μια ελευθερία που τους φοβίζει, γιατί δεν υπάρχει και δε θα υπάρξει τίποτε πιο ανυπόφορο απ' αυτή για τον άνθρωπο και την κοινωνία;

 Βλέπεις αυτές τις πέτρες της άγονης ερήμου; Κάνε τες ψωμιά και οι άνθρωποι θα τρέξουν πίσω σου μ' ευγνωμοσύνη, σαν υπάκουο κοπάδι, τρέμοντας μήπως πάρεις το χέρι σου και δεν έχουν πια ψωμί.

Εσύ όμως δε θέλησες να στερήσεις απ' τον άνθρωπο την ελευθερία και αρνήθηκες, κρίνοντας πως είναι ασυμβίβαστη με την υπακοή που εξαγοράζεται με ψωμιά... Επαύξησες την ανθρώπινη ελευθερία, αντί να την περιορίσεις και επέβαλες έτσι για πάντα στον ηθικό άνθρωπο τα μαρτύρια αυτής της ελευθερίας.

 Ήθελες να σ' αγαπούν ελεύθερα, να σε ακολουθούν οι άνθρωποι με τη θέλησή τους, καταγοητευμένοι... Δεν κατέβηκες απ' τον σταυρό όταν σε κορόιδευαν και σου φώναζαν ειρωνικά: “Κατέβα απ' το σταυρό για να σε πιστέψουμε”. Δεν το 'κάνες, γιατί δεν ήθελες πάλι να υποδουλώσεις τον άνθρωπο μ' ένα θαύμα. Ήθελες μια πίστη ελεύθερη και όχι υπαγορευμένη από το θαύμα. Χρειαζόσουνα την ελεύθερη αγάπη και όχι τη δουλική έξαρση ενός τρομοκρατημένου σκλάβου...

Δεν σε φοβάμαι καθόλου. Κι εγώ πήγα στην έρημο, κι εγώ έζησα με ρίζες και ακρίδες, κι εγώ μακάρισα την ελευθερία που χάρισες στους ανθρώπους... Αλλά συνήλθα και δε θέλησα να υπηρετήσω μια υπόθεση παράλογη. Γύρισα πίσω κι ενώθηκα με εκείνους που διόρθωσαν το έργο σου... Σ'το ξαναλέω, αύριο, μ' ένα νόημά μου, θα ιδείς αυτό το πειθήνιο κοπάδι να φέρνει αναμμένα κάρβουνα στη φωτιά όπου θα σε ρίξω, γιατί ήρθες να εμποδίσεις το έργο μας. Γιατί αν υπάρχει κάποιος που του αξίζει πιο πολύ απ' όλους να καεί, αυτός είσαι εσύ. Αύριο θα σε κάψω. Τελείωσα"».

 

Φ. Ντοστογιέφσκι. Αδελφοί Καραμαζώφ (μτφρ. Σ. Π.), Θεσσαλονίκη: Σύγχρονες Εκδόσεις, σελ. 220-229.

ΕΙΣΑΓΩΓΗ - Γ' ΛΥΚΕΙΟΥ 3.1 ΤΟ ΟΡΑΜΑ ΤΗΣ ΕΙΡΗΝΗΣ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ 

Δημιουργία του Ιωάννη Μπάλτου

Η ειρήνη αποτελεί έναν από τους θεμελιώδεις πόθους της ανθρωπότητας και έναν βασικό πυλώνα της χριστιανικής πίστης.

Στον σύγχρονο κόσμο, που μαστίζεται από πολέμους, βία, κοινωνικές αδικίες και συγκρούσεις κάθε μορφής, η ανάγκη για ειρήνη –τόσο σε προσωπικό όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο– είναι πιο επίκαιρη από ποτέ.

Η ειρήνη δεν είναι απλώς η απουσία πολέμου ή σύγκρουσης· είναι μια ενεργή κατάσταση συμφιλίωσης, δικαιοσύνης και αγάπης.

Η ενότητα αυτή καλεί τους μαθητές να προσεγγίσουν την έννοια της ειρήνης μέσα από το πρίσμα της Ορθόδοξης χριστιανικής θεώρησης, η οποία τονίζει ότι η εσωτερική γαλήνη του ανθρώπου αποτελεί προϋπόθεση για τη δημιουργία μιας ειρηνικής κοινωνίας.

Η φράση του Οσίου Σεραφείμ του Σάρωφ  «Απόκτησε την εσωτερική ειρήνη και χιλιάδες άνθρωποι γύρω σου θα σωθούν» υπογραμμίζει τη μεταμορφωτική δύναμη της προσωπικής πνευματικής κατάστασης.

Μέσα από κείμενα της Αγίας Γραφής, πατερικές διδασκαλίες, αλλά και ιστορικά παραδείγματα, όπως η ειρηνική παράδοση της Ιερουσαλήμ από τον Πατριάρχη Σωφρόνιο ή η κοινή δήλωση του Πάπα Φραγκίσκου και του Πατριάρχη Βαρθολομαίου, οι μαθητές καλούνται να προβληματιστούν για το ρόλο της Εκκλησίας στην οικοδόμηση της ειρήνης και να αναγνωρίσουν τη δική τους προσωπική και συλλογική ευθύνη.

Η Εκκλησία καλεί κάθε πιστό να γίνει φορέας συμφιλίωσης, διαλόγου και αγάπης, ενθαρρύνοντας κάθε πρωτοβουλία που οδηγεί στην υπέρβαση των συγκρούσεων και την καλλιέργεια της αδελφοσύνης.

Η ειρήνη, σύμφωνα με την χριστιανική πίστη, είναι καρπός του Αγίου Πνεύματος και έκφραση της ζωής του Θεού μέσα στον κόσμο.

Το όραμα της ειρήνης, λοιπόν, δεν είναι ουτοπία, αλλά ένας συνεχής αγώνας, στον οποίο καλούμαστε όλοι να συμμετέχουμε ενεργά.

ΕΙΣΑΓΩΓΗ - 3.2. ΟΙ ΓΙΟΡΤΕΣ ΣΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ 

Δημιουργία του Ιωάννη Μπάλτου

Η λέξη «γιορτή» μας φέρνει στον νου χαρά, ανάπαυλα, συγκέντρωση αγαπημένων προσώπων, αλλά και μνήμη σημαντικών γεγονότων.

Στην Ορθόδοξη Εκκλησία, η γιορτή δεν είναι απλώς ένα ευχάριστο διάλειμμα από την καθημερινότητα, αλλά αποτελεί βαθιά θεολογικό γεγονός και πνευματική ευκαιρία.

Η Εκκλησία μετέβαλε τον γραμμικό χρόνο της καθημερινής ζωής σε ιερό χρόνο, αγιάζοντας κάθε μέρα μέσα από το εορτολόγιο – δηλαδή τον κατάλογο των γιορτών της.

Οι ημέρες δεν είναι απλώς διαδοχικές, αλλά φέρουν πνευματικό περιεχόμενο, μνήμες από γεγονότα της θείας οικονομίας και παραδείγματα ζωής από τους αγίους.

Ο εορτασμός στην Ορθόδοξη Παράδοση έχει διπλό χαρακτήρα: είναι ταυτόχρονα ιστορικός και λειτουργικός.

Η Εκκλησία δεν θυμάται απλώς τα γεγονότα, αλλά τα ζει «σήμερον».

Για παράδειγμα, κάθε Πάσχα οι πιστοί δεν απλώς θυμούνται την Ανάσταση του Χριστού, αλλά την βιώνουν μυστηριακά, σαν να συνέβη εκείνη τη στιγμή.

Οι γιορτές διακρίνονται σε Δεσποτικές (αφιερωμένες στον Χριστό), Θεομητορικές (αφιερωμένες στην Παναγία) και γιορτές Αγίων. Καθεμιά φωτίζει μια πτυχή της σωτηρίας και προτρέπει τον πιστό σε έμπνευση και μίμηση.

 Η Κυριακή, για παράδειγμα, ως εβδομαδιαία εορτή της Αναστάσεως, είναι το κέντρο της πνευματικής ζωής.

Στο μάθημα αυτό, θα εξερευνήσουμε το θεολογικό βάθος των ορθόδοξων γιορτών, την ιστορική τους διαμόρφωση, αλλά και τη σημασία τους για τη ζωή του σύγχρονου ανθρώπου.

Θα προσπαθήσουμε να κατανοήσουμε γιατί ο εορτασμός είναι αναπόσπαστο μέρος της πίστης και πώς κάθε γιορτή μάς προσκαλεί σε προσωπική μεταμόρφωση, χαρά και συμμετοχή στο «σχολείο της Εκκλησίας».

 

ΕΙΣΑΓΩΓΗ - 2.5. Η ΣΥΓΧΩΡΗΣΗ ΩΣ ΥΠΕΡΒΑΣΗ ΣΤΟΝ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ 

Δημιουργία του Ιωάννη Μπάλτου

Η συγχώρηση αποτελεί μία από τις πιο βαθιές και μεταμορφωτικές πράξεις στην ανθρώπινη εμπειρία, ιδίως στο πλαίσιο της χριστιανικής πίστης. Δεν πρόκειται απλώς για μία ηθική αρετή ή μια καλοσύνη προς τον άλλον· είναι ένα βίωμα που φέρνει υπέρβαση. Υπέρβαση του εγωισμού, της εκδίκησης, της σκληρότητας. Υπέρβαση της αμαρτίας – τόσο σε προσωπικό επίπεδο όσο και στις ανθρώπινες σχέσεις.

Στον Χριστιανισμό, η συγχώρηση δεν παρουσιάζεται ως επιλογή για τους "καλούς" ανθρώπους, αλλά ως τρόπος ζωής για κάθε πιστό. Ο Ιησούς Χριστός, με τη στάση Του απέναντι στους αμαρτωλούς, όπως στην περίπτωση της μοιχαλίδας , ανατρέπει τις ανθρώπινες αντιλήψεις περί τιμωρίας και δικαιοσύνης. Δεν καταδικάζει, αλλά καλεί σε μετάνοια, σε εσωτερική αλλαγή. «Ούτε εγώ σε καταδικάζω·  πήγαινε και μην αμαρτάνεις πια». Αυτή η φράση συνοψίζει τη χριστιανική συγχώρηση ως δώρο, ελπίδα και νέα αρχή.

Όμως, η συγχώρηση δεν είναι εύκολη. Πολλές φορές, εμποδίζεται από τον θυμό, την υπερηφάνεια, την αδυναμία να δούμε τον άλλον με αγάπη. Το Ευαγγέλιο, όμως, είναι σαφές: δεν μπορούμε να ζητούμε από τον Θεό να μας συγχωρήσει, αν δεν συγχωρούμε κι εμείς. Η συγχώρηση, επομένως, είναι όχι μόνο εντολή αλλά και προϋπόθεση της σωτηρίας.

Στο σημερινό μάθημα θα εμβαθύνουμε στο νόημα της συγχώρησης μέσα από κείμενα, εικόνες, προσωπικές μαρτυρίες – όπως αυτή ενός πρώην κρατουμένου – και συζήτηση. Θα προσπαθήσουμε να κατανοήσουμε γιατί η συγχώρηση δεν είναι αδυναμία, αλλά δύναμη. Και πώς, με τη βοήθεια του Αγίου Πνεύματος, μπορεί να μεταμορφώσει την καρδιά μας και τις σχέσεις μας, οδηγώντας μας σε μια ζωή ελευθερίας, ειρήνης και αληθινής ενότητας.

ΕΙΣΑΓΩΓΗ - 1.6. ΙΗΣΟΥΣ ΧΡΙΣΤΟΣ, ΛΥΤΡΩΤΗΣ ΚΑΙ ΣΩΤΗΡΑΣ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ 

Δημιουργία του Ιωάννη Μπάλτου

Από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα, οι άνθρωποι αναζητούν απεγνωσμένα λύτρωση: από τον πόνο, την αδικία, την αμαρτία, ακόμη και τον θάνατο.

Η επιθυμία για απελευθέρωση από κάθε είδους κακό είναι βαθιά ριζωμένη στην ανθρώπινη ύπαρξη και αντανακλάται σε φιλοσοφικά συστήματα, κοινωνικούς αγώνες, καλλιτεχνικές δημιουργίες και, βεβαίως, στις θρησκευτικές παραδόσεις.

Στο μάθημα αυτό θα εξετάσουμε τη χριστιανική προσέγγιση της λύτρωσης μέσα από το πρόσωπο του Ιησού Χριστού.

 Στον Χριστιανισμό, η λύτρωση δεν είναι απλώς απελευθέρωση από μια δύσκολη κατάσταση ή την υπέρβαση του θανάτου.

Είναι κάτι βαθύτερο: μια νέα ζωή, ένα καινούργιο ξεκίνημα που προσφέρεται στον άνθρωπο μέσω της σχέσης του με τον Χριστό, τον Εσταυρωμένο και Αναστημένο.

Η λύτρωση που προσφέρει ο Χριστός είναι υπαρξιακή (δηλαδή αφορά τον βαθύτερο εσωτερικό κόσμο του ανθρώπου), κοινωνική (απευθύνεται σε όσους καταπιέζονται, περιθωριοποιούνται ή αδικούνται) και οικουμενική (είναι για όλους, χωρίς διακρίσεις).

Στην ενότητα αυτή θα μελετήσουμε μέσα από βιβλικά αποσπάσματα, τραγούδια  και κείμενα πώς ο Χριστός είναι  ο Λυτρωτής και Σωτήρας του κόσμου.

Θα διερευνήσουμε επίσης πώς αυτή η ελπίδα μεταμορφώνει τη ζωή των πιστών και εμπνέει τον αγώνα για δικαιοσύνη, ειρήνη και ελευθερία.

Το ερώτημα που θα μας απασχολήσει είναι: Τι σημαίνει τελικά «Χριστός, Λυτρωτής» για τον σύγχρονο άνθρωπο;

Και πώς μπορούμε να ζούμε ως «λυτρωμένοι» μέσα στην καθημερινότητά μας;

 

ΕΙΣΑΓΩΓΗ Α' ΛΥΚΕΙΟΥ - 2.2 ΘΕΙΑ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑ: Η ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ 

Δημιουργία του Ιωάννη Μπάλτου

Η Θεία Ευχαριστία βρίσκεται στο επίκεντρο της ζωής της Ορθόδοξης Εκκλησίας. 

Αποτελεί την καρδιά της ίδιας της Εκκλησίας, την έκφραση της ταυτότητάς της.

Στο μάθημα αυτό, θα ανακαλύψουμε πώς η Εκκλησία  είναι  μία ζωντανή κοινότητα που συγκροτείται γύρω από το Μυστήριο της Ευχαριστίας.

Από τον Μυστικό Δείπνο, όταν ο Ιησούς προσέφερε στους μαθητές Του άρτο και οίνο λέγοντας «τούτο εστί το σώμα μου… τούτο εστί το αίμα μου», μέχρι και σήμερα, η Εκκλησία συνεχίζει να τελεί τη Θεία Λειτουργία «εις ανάμνησιν» Του.

Σε κάθε Θεία Ευχαριστία, το ψωμί και το κρασί μεταβάλλονται σε Σώμα και Αίμα Χριστού δια του Αγίου Πνεύματος, και οι πιστοί κοινωνούν πραγματικά τον Χριστό. Αυτή η κοινή συμμετοχή στο Μυστήριο δεν είναι ατομική υπόθεση, αλλά πράξη ενότητας: γίνεται «για να είμαστε όλοι ένα».

Η Θεία Ευχαριστία είναι επίσης ευχαριστία∙ δηλαδή προσφορά και δοξολογία προς τον Θεό για όλα τα δώρα της ζωής.

 Όπως διδάσκει ο Άγιος Νικόλαος Καβάσιλας, ο άνθρωπος προσφέρει στον Θεό όχι ό,τι βρήκε έτοιμο στη φύση, αλλά ό,τι δημιούργησε με κόπο και αγάπη: τον άρτο και τον οίνο, προϊόντα ανθρώπινης συνεργασίας με τη φύση.

Το μάθημα αυτό μας καλεί να κατανοήσουμε ότι η Εκκλησία «γίνεται» και αποκαλύπτεται κάθε φορά που τελείται η Θεία Ευχαριστία.

Μέσα από αυτό το Μυστήριο, ο κόσμος μεταμορφώνεται, οι σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων θεραπεύονται και η Βασιλεία του Θεού γίνεται παρούσα.

Η Θεία Ευχαριστία είναι η ελπίδα για τον μεταμορφωμένο άνθρωπο και την ανακαινισμένη κοινωνία.

Αυτόν τον «ευχαριστιακό τρόπο ζωής» της Εκκλησίας καλούμαστε να γνωρίσουμε και να ανακαλύψουμε στο σημερινό μας μάθημα.