ΕΙΣΑΓΩΓΗ - Γ' ΛΥΚΕΙΟΥ 1.4 ΟΙΚΟΘΕΟΛΟΓΙΑ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ 

Δημιουργία του Ιωάννη Μπάλτου

Στο μάθημα αυτό, με τίτλο «Οικο-θεολογία», εξετάζουμε τη σχέση ανάμεσα στη χριστιανική πίστη και την ευθύνη μας απέναντι στο περιβάλλον.

Η οικο-θεολογία αναδεικνύει πώς η θρησκευτική μας αντίληψη μπορεί και πρέπει να ενσωματώνει την προστασία της φύσης, αναγνωρίζοντας ότι η Δημιουργία είναι δώρο του Θεού και ο άνθρωπος οφείλει να τη φροντίζει με σεβασμό και αγάπη.

Μέσα από Video, φωτογραφίες, τραγούδια,  κείμενα και αποφθέγματα Αγίων, θα μελετήσουμε τις αιτίες και τις συνέπειες της οικολογικής καταστροφής, καθώς και το ρόλο των χριστιανών στην αντιμετώπισή της.

Θα χρησιμοποιήσουμε κριτικές ερωτήσεις, όπως: «Γιατί συμβαίνουν οι οικολογικές κρίσεις;» ή «Τι θα άλλαζε αν οι άνθρωποι αγαπούσαν περισσότερο τη φύση;», για να αναλύσουμε τις ηθικές και πνευματικές διαστάσεις του ζητήματος.

Θα εστιάσουμε σε κείμενα του βιβλίου  που υπογραμμίζουν την ευθύνη των χριστιανών απέναντι στο περιβάλλον, όπως τα λόγια του Ισαάκ του Σύρου για την «ελεήμονα καρδιά» που καίγεται για όλη τη Δημιουργία, ή τη διδασκαλία του πατέρα Αμφιλόχιου, ο οποίος τόνιζε ότι «όποιος δεν αγαπά τα δέντρα δεν αγαπά τον Χριστό».

Θα δούμε επίσης πώς σημαντικά θρησκευτικά πρόσωπα, όπως ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος, γνωστός ως «Πράσινος Πατριάρχης», έχουν αναλάβει δράσεις για την προστασία του περιβάλλοντος.

Μέσα από την «Διακήρυξη της Βενετίας», θα ανακαλύψουμε πώς η οικολογική κρίση δεν είναι μόνο τεχνολογικό ή οικονομικό ζήτημα, αλλά και ηθικό, που απαιτεί «μετάνοια» και αλλαγή στον τρόπο ζωής μας.

Θα συζητήσουμε πρακτικές πρωτοβουλίες, όπως η ανακύκλωση, η αναδάσωση και ο καθαρισμός παραλιών, που μπορούν να ενισχύσουν τη σύνδεση ανάμεσα στην πίστη και την πράξη.

Στόχος του μαθήματος είναι να κατανοήσουμε ότι η προστασία του περιβάλλοντος είναι θεολογική και πνευματική υποχρέωση, και να εμπνευστούμε να γίνουμε ενεργοί φύλακες της Δημιουργίας.

ΕΙΣΑΓΩΓΗ - Β' ΛΥΚΕΙΟΥ 1.2 Η ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ 

Δημιουργία του Ιωάννη Μπάλτου

Η έννοια της «αποκάλυψης» είναι ιδιαίτερα σημαντική στην ανθρώπινη εμπειρία.

 Στην καθημερινότητα,  μιλάμε για αποκαλύψεις όταν κάτι κρυφό ή άγνωστο φανερώνεται ξαφνικά.

Στο πλαίσιο της χριστιανικής πίστης, όμως, η αποκάλυψη δεν είναι απλώς μια πληροφορία ή ένα γεγονός που αποκαλύπτεται, αλλά η ίδια η ενέργεια του Θεού που φανερώνεται στον κόσμο και στον άνθρωπο.

Ο Θεός δεν μένει κλεισμένος στη θεότητά Του, αλλά επιλέγει να επικοινωνήσει, να αποκαλυφθεί και να σχετισθεί με το δημιούργημά Του.

Ο Χριστιανισμός, εξάλλου, χαρακτηρίζεται ως «αποκαλυπτική θρησκεία», επειδή στηρίζεται στην πίστη ότι ο Θεός μίλησε στον κόσμο, μέσα από συγκεκριμένες ιστορικές στιγμές και πρόσωπα.

Η Καινή και Παλαιά Διαθήκη παρουσιάζουν πολλές τέτοιες «θεοφάνειες» —στιγμές δηλαδή που ο Θεός φανερώνεται στους ανθρώπους, όπως στην κλήση του Μωυσή ή στη Μεταμόρφωση του Χριστού στο όρος Θαβώρ.

Στην κορύφωση αυτής της θείας αποκάλυψης βρίσκεται το πρόσωπο του Ιησού Χριστού. Μέσα από τη ζωή, τη διδασκαλία, τη σταύρωση και την ανάστασή Του, ο Θεός φανερώνεται πλήρως στον άνθρωπο, ως αγάπη, αλήθεια και σωτηρία.

Η Αποκάλυψη του Θεού δεν είναι μια θεωρητική ή αφηρημένη έννοια.

Έχει υπαρξιακή σημασία για κάθε άνθρωπο, γιατί σχετίζεται με το ερώτημα του νοήματος της ζωής και της σωτηρίας.

Αποκαλύπτεται για να σωθεί ο άνθρωπος και να οδηγηθεί σε κοινωνία με τον Θεό.

Γι’ αυτό, η αποκάλυψη αποτελεί την καρδιά της χριστιανικής εμπειρίας και θεολογίας.

Στο παρόν μάθημα, λοιπόν, θα εξερευνήσουμε πώς και πότε ο Θεός αποκαλύπτεται στον κόσμο, ποιο είναι το περιεχόμενο αυτής της αποκάλυψης και ποια σημασία έχει για τη ζωή μας σήμερα.

ΕΙΣΑΓΩΓΗ - Γ' ΛΥΚΕΙΟΥ 1.2 Η ΗΘΙΚΗ ΤΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ 

Δημιουργία του Ιωάννη Μπάλτου

Ζούμε σε μια εποχή ραγδαίων τεχνολογικών εξελίξεων που μεταμορφώνουν την καθημερινότητά μας σε όλους τους τομείς: στην επικοινωνία, την εργασία, την υγεία, την ψυχαγωγία.

Η τεχνολογία προσφέρει αδιαμφισβήτητα άνεση, ταχύτητα  και δυνατότητες που οι προηγούμενες γενιές δεν θα μπορούσαν να φανταστούν.

Ταυτόχρονα, όμως, γεννά ερωτήματα που αφορούν την ποιότητα της ζωής μας, την ελευθερία μας, την ανθρώπινη αξιοπρέπεια και, τελικά, το νόημα της ύπαρξής μας.

Στο πλαίσιο του μαθήματος αυτού, καλούμαστε να προσεγγίσουμε την τεχνολογία όχι απλώς ως εργαλείο ή μέσο, αλλά ως δύναμη που επηρεάζει βαθιά την ηθική μας στάση απέναντι στον εαυτό μας, στους άλλους και τον κόσμο.

Θα εξετάσουμε ζητήματα όπως: Μπορεί η τεχνολογία να εξασφαλίσει την ευτυχία του ανθρώπου; Πού βρίσκονται τα όρια της ανθρώπινης παρέμβασης; Ποιος καθορίζει τη σωστή ή λανθασμένη χρήση της τεχνολογίας;

Η Ορθόδοξη θεολογική σκέψη προσφέρει ένα ιδιαίτερο πρίσμα κατανόησης αυτών των ερωτημάτων.

Δεν απορρίπτει την τεχνολογία, αλλά την αξιολογεί με βάση την ελευθερία και την αγάπη – δύο θεμελιώδεις αξίες της χριστιανικής ανθρωπολογίας.

 Η τεχνολογία γίνεται δεκτή όταν συμβάλλει στην ανθρώπινη απελευθέρωση και στον εξανθρωπισμό της κοινωνίας.

 Αντίθετα, όταν απολυτοποιείται και λατρεύεται σαν «τεχνολογικός μεσσίας», οδηγεί σε αλλοτρίωση και απώλεια του νοήματος.

Στο μάθημα θα επιχειρήσουμε να συνδυάσουμε τη θεολογική θεώρηση με τον σύγχρονο προβληματισμό.

Μέσα από ταινίες, κείμενα, γελοιογραφίες και βιωματικές δραστηριότητες, θα προβληματιστούμε για το πώς μπορούμε ως πρόσωπα να διαχειριστούμε υπεύθυνα τις δυνατότητες της τεχνολογίας.

Σκοπός μας δεν είναι να δαιμονοποιήσουμε ούτε να θεοποιήσουμε την τεχνολογία, αλλά να διαμορφώσουμε μια ώριμη, ηθική στάση απέναντί της  –  στάση ελευθερίας, υπευθυνότητας και ελπίδας.

Φωτεινά Μονοπάτια - «Τα άγια προσκυνήματα της Βηθλεέμ»

Η σειρά ντοκιμαντέρ «Φωτεινά Μονοπάτια» επισκέπτεται το Ναό της Γεννήσεως στη Βηθλεέμ και τη Λαύρα του Αγίου Σάββα στην έρημο της Ιουδαίας. Ο Ναός της Γεννήσεως είναι το αρχαιότερο χριστιανικό προσκύνημα των Αγίων Τόπων και περικλείει το σπήλαιο που, από την αρχαιότητα, θεωρείται ο τόπος της γέννησης του Ιησού Χριστού.

Η Λαύρα του Αγίου Σάββα βρίσκεται σε απόσταση 10 χλμ. από τη Βηθλεέμ στην έρημο της Ιουδαίας και είναι από τα σπουδαιότερα μοναστήρια της Ορθοδοξίας. Ιδρύθηκε από τον Άγιο Σάββα και μετρά περίπου 1.500 χρόνια αδιάκοπης λειτουργίας. Ακολουθεί τη βυζαντινή ώρα και αποτελεί την κοιτίδα του εκκλησιαστικού μας τελετουργικού τυπικού.

ΕΙΣΑΓΩΓΗ Α' ΛΥΚΕΙΟΥ - 2.1 ΕΙΣ ΜΙΑΝ, ΑΓΙΑΝ, ΚΑΘΟΛΙΚΗΝ ΚΑΙ ΑΠΟΣΤΟΛΙΚΗΝ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ 

Δημιουργία του Ιωάννη Μπάλτου

Το μάθημα αυτό μας καλεί να εμβαθύνουμε στο βαθύ θεολογικό νόημα που κρύβει μια φράση που όλοι γνωρίζουμε από το Σύμβολο της Πίστεως: «Πιστεύω εἰς μίαν, ἁγίαν, καθολικήν καὶ ἀποστολικήν Ἐκκλησίαν».

Αυτά τα τέσσερα χαρακτηριστικά της Εκκλησίας δεν είναι απλώς θεολογικές έννοιες, αλλά εκφράζουν την ίδια την ταυτότητα και την αποστολή του εκκλησιαστικού σώματος μέσα στην ιστορία και στον κόσμο.

Στην Κ.Δ. «Εκκλησία» ονομάζεται το σύνολο των χριστιανών που αναγνωρίζουν τον Χριστό ως κεφαλή τους.

Η Εκκλησία είναι η σύναξη των πιστών που καλούνται από τον Χριστό να συγκροτήσουν το Σώμα Του, να ζουν ενωμένοι και να μαρτυρούν την παρουσία Του στον κόσμο.

Όταν λέμε πως η Εκκλησία είναι μία, εννοούμε ότι είναι ένα σώμα, γιατί ένας είναι ο Χριστός, η κεφαλή της.

Η αγιότητα της Εκκλησίας πηγάζει από τον ίδιο τον Χριστό και το Άγιο Πνεύμα, που την καθιστούν χώρο αγιασμού για όλους τους ανθρώπους.

Η Εκκλησία είναι καθολική, όχι με γεωγραφική, αλλά με πνευματική έννοια: αγκαλιάζει όλο τον κόσμο και κάθε άνθρωπο, ανεξαρτήτως έθνους, γλώσσας ή κοινωνικής θέσης.

Τέλος, είναι αποστολική, γιατί θεμελιώνεται στη διδασκαλία των αποστόλων, συνεχίζει το έργο τους και αποστέλλει σήμερα τους πιστούς να μεταδώσουν το ευαγγέλιο σε κάθε άνθρωπο.

Στο μάθημα θα προσεγγίσουμε τα τέσσερα αυτά γνωρίσματα της Εκκλησίας μέσα από κομμάτια της Αγίας Γραφής, την εικόνα της Πεντηκοστής, πατερικά κείμενα και σύγχρονες εκφράσεις της εκκλησιαστικής ζωής και προσφοράς.

Στόχος μας είναι όχι μόνο να κατανοήσουμε διανοητικά αυτές τις έννοιες, αλλά και να αναρωτηθούμε πώς μπορούμε και εμείς οι ίδιοι να γίνουμε ζωντανά μέλη μιας Εκκλησίας που παραμένει μία, αγία, καθολική και αποστολική μέχρι σήμερα.

Αγάπη για την Δημιουργία και τον Δημιουργό

Γ' ΛΥΚΕΙΟΥ - 1.4 ΟΙΚΟ-ΘΕΟΛΟΓΙΑ

Βλέποντας τη φύση, τα δέντρα, τα λουλούδια, τα πουλιά, τις μέλισσες, τα άνθη, τη θάλασσα, τα ψάρια, τα άστρα, το φεγγάρι, τον ήλιο και τα τόσα άλλα υπέροχα δημιουργήματά του, στρέφουμε τον νου μας προς τον Θεό και δοξάζοντάς Τον μέσα από αυτά, προσπαθούμε να καταλάβουμε πόσο ωραία και θαυμάσια είναι, και αγωνιζόμαστε να τα αγαπήσουμε.

 Όταν τα αγαπήσουμε όλα αυτά, τότε η αγάπη μας ανεβαίνει προς τον δημιουργό μας, κι έτσι πραγματικά και αληθινά Τον αγαπάμε.

Άγιος Πορφύριος

Ν' αγαπάς Παντελής Θαλασσινός

Όψη, Τόπση, κόψη

Το βιβλίο ψηλαφεί τη σημασία και την ενδοχώρα που έχει η ανθρώπινη όψη, το σωματικό πρόσωπο.

Και το πώς η όψη παραπέμπει στην κόψη, δηλαδή στην δυνατότητα του ανθρώπου να μην είναι ένα τυχαίο αντικείμενο καθηλωμένο για πάντα εκεί όπου έλαχε να βρεθεί ή εκεί όπου το έριξαν.

Κόψη σημαίνει την δυνατότητα να παρέμβεις στον κόσμο γύρω σου, να ξεχωρίσεις στραβά από ίσια, να πασχίσεις να αποκλειστούν τα άδικα και οι αποκλεισμοί.

Αναμετρήσεις του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ με τους ίδιους τους συντρόφους του, αντιπαραθέσεις για την βία στους κοινωνικούς αγώνες, ερωτήματα για την δημοκρατία σήμερα και για την αποσύνδεση ατομικών δικαιωμάτων και κοινωνικής δικαιοσύνης, προβληματισμοί για τα νέα δεδομένα που έχει εγκαταστήσει η ψηφιοποίηση της ζωής, προσεγγίζονται με έγνοια για τη χριστιανική μαρτυρία και για το απελευθερωτικό νεύρο του ευαγγελίου της.

.

Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α:

- Όψεις της ανθρώπινης όψης.

- Ο αειθαλής ρατσισμός, το διχασμένο μαύρο κίνημα και ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ.

- «Να είμαστε δυσπροσάρμοστοι».

- Ο τελευταίος σκλάβος.

- «Ήταν ο Θεός που φώναζε».

- Αντιγόνη ή τα «αντί» που κυοφορούν το αύριο.

- Δημοκρατία, κοινωνία και ευθύνη της θεολογίας.

- Απ-ανθρωποποίηση;

Του Θανάση Παπαθανασίου

 

ΕΙΣΑΓΩΓΗ - Β' ΛΥΚΕΙΟΥ 1.1 Η ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΤΟΥ ΘΕΟΥ

Η αναζήτηση του Θεού αποτελεί μια από τις βαθύτερες και πιο διαχρονικές πνευματικές ανάγκες του ανθρώπου.

Από τα αρχαία χρόνια μέχρι και σήμερα, οι άνθρωποι όλων των πολιτισμών, με διαφορετικές θρησκευτικές παραδόσεις, προσπαθούν να απαντήσουν στα θεμελιώδη ερωτήματα της ύπαρξής τους: Ποιος είναι ο σκοπός της ζωής; Από πού προερχόμαστε; Υπάρχει κάτι πέρα από τον θάνατο; Στον πυρήνα αυτών των ερωτημάτων βρίσκεται η επιθυμία για συνάντηση με το θείο.

Ο άνθρωπος, ως πνευματικό ον, δεν ικανοποιείται μόνο με την υλική διάσταση της ζωής.

 Έχει έμφυτη την ανάγκη να στραφεί προς το αιώνιο και το απόλυτο.

Αυτή η βαθιά υπαρξιακή ανάγκη εκφράζεται με ποικίλους τρόπους: μέσα από την προσευχή, τη λατρεία, τη σιωπή, την τέχνη, τη φιλοσοφία, αλλά και μέσα από την προσωπική αναζήτηση και τον διάλογο με τον εαυτό του και τους άλλους.

Η χριστιανική προσέγγιση δεν περιορίζεται σε λογικά επιχειρήματα περί της ύπαρξης του Θεού.

Αντιθέτως, δίνει έμφαση στην προσωπική εμπειρία του Θεού ως ζωντανής σχέσης.

Δεν πρόκειται απλώς για μια ιδέα ή θεωρία, αλλά για μια υπαρξιακή εμπειρία που διαποτίζει ολόκληρη τη ζωή του ανθρώπου.

Ο Θεός παρουσιάζεται ως προσωπικός φίλος, ως Πατέρας, και η σχέση μαζί Του δεν προϋποθέτει θρησκευτική τυπολατρία, αλλά αυθεντικότητα, ελευθερία και αγάπη.

Η αναζήτηση του Θεού, λοιπόν, δεν είναι μια στατική κατάσταση ούτε ένα στιγμιαίο γεγονός. Είναι μια διαρκής και δυναμική πορεία, που απαιτεί κάθαρση, αυτογνωσία και υπέρβαση του εγωισμού.

Είναι μια σχέση εμπιστοσύνης και αγάπης που σταδιακά οδηγεί τον άνθρωπο στην αλήθεια και στη σωτηρία.

Αυτό το μάθημα καλεί τους μαθητές όχι απλώς να μελετήσουν τη θρησκεία, αλλά να προβληματιστούν βαθιά πάνω στην προσωπική τους πορεία πίστης και να ανακαλύψουν τη σημασία της εσωτερικής αναζήτησης.