ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΚΑΙ ΜΟΥΣΙΚΗ: Αυγούστου 2020

Δευτέρα 31 Αυγούστου 2020

1.1 Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΖΕΙ ΜΕ ΤΟΝ ΘΕΟ

Έκφραση εμπειρίας των μαθητών/μαθητριών για τα θρησκευτικά βιώματα των πιστών στη λαϊκή παράδοση και στον ευρύτερο πολιτισμό.

Ας δούμε προσεκτικά τον παρακάτω πίνακα κι ας προσπαθήσουμε να απαντήσουμε στις εξής ερωτήσεις: – Τι βλέπετε; – Τι νομίζετε ότι συμβαίνει; – Τι αναρωτιέστε;

Το θρησκευτικό βίωμα στην Ορθόδοξη Εκκλησία.

Η πλημμύρα της θείας αγάπης Ν’ αγαπήσομε τον Χριστό. Τότε από μέσα μας θα βγαίνει με λαχτάρα, με θέρμη, με θείο έρωτα το όνομα του Χριστού, θα φωνάζομε το όνομά Του μυστικά, αλάλητα. (…) Τότε παύουν τα λόγια. Είναι η εσωτερική σιωπή, η σιγή, που προηγείται, συνοδεύει και ακολουθεί τη θεία επίσκεψη, τη θεία ένωση και σύγκραση της ψυχής με το θείον. Όταν βρεθείς σ’ αυτή την κατάσταση, δεν χρειάζονται λόγια. Αυτό είναι κάτι που το ζεις. Κάτι που δεν εξηγείται. Μόνο αυτός που τη ζει αυτή την κατάσταση την καταλαβαίνει. Το αίσθημα της αγάπης σε πλημμυρίζει, σε ενώνει με τον Χριστό. Γεμίζεις από χαρά και αγαλλίαση, που δείχνει ότι έχεις μέσα σου τη θεία αγάπη, την τέλεια αγάπη. Η θεία αγάπη είναι ανιδιοτελής, απλή, αληθινή. Πορφύριος, Καυσοκαλυβίτης, Βίος και Λόγοι. Ι. Μ. Χρυσοπηγής, Χανιά, 2003, σ. 274275.

ΥΛΙΚΟ

1.3 ΒΙΩΜΑ (3^ο δίωρο)

1.1 Ο άνθρωπος ζει με τον Θεό - Α΄ Λυκείου

1.1 Η ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΤΟΥ ΘΕΟΥ

Έκφραση εμπειρίας των μαθητών για την αναζήτηση νοήματος στη ζωή.
Ας πούμε όλοι και όλες τι μας έρχεται στον νου, όταν ακούμε τη λέξη Θεός.

Θεμελιώδη υπαρξιακά ερωτήματα και η απάντηση της θρησκείας. Διαπίστωση της καθολικότητας του θρησκευτικού φαινομένου

Ας σκεφτεί πρώτα ο καθένας και η καθεμία, παρατηρώντας τις παρακάτω εικόνες, τι σκέφτονται και ποια αισθήματα έχουν οι εικονιζόμενοι/εικονιζόμενες; Γιατί το κάνουν; Στη συνέχεια, ας μοιραστούμε τις απόψεις μας σε δυάδες και ας προσπαθήσουμε να συμφωνήσουμε. Έπειτα, κάθε δυάδα ας μοιραστεί τα αποτελέσματα της συζήτησης με μία άλλη δυάδα. Στο τέλος, κάθε τετραμελής ομάδα θα ανακοινώσει στην ολομέλεια τι συμφώνησαν ότι σκέφτονται, κάνουν και γιατί το κάνουν οι εικονιζόμενοι/εικονιζόμενες.

ΟJustin Bieber προσεύχεται για τους κατοίκους του Παρισιού.

Το πλήρωμα του Apollo 11 προσεύχεται.

Η αθλήτρια Priscah Jeptoo από την Κένυα

Η ανάπτυξη της θρησκευτικότητας
Σε ομάδες ας μελετήσουμε τα παρακάτω κείμενα και ας καταγράψουμε όλες τις έννοιες που σχετίζονται με την ανάπτυξη της θρησκευτικότητας (σχέση με τη θρησκεία). Ας χωρίσουμε τις έννοιες σε ομάδες και, αν χρειάζεται, ας προσθέσουμε έννοιες, ώστε να φαίνεται η σύνδεση και η ιεράρχηση που τις διέπει. Στη συνέχεια, ας τις τοποθετήσουμε σε έναν χάρτη, ανάλογα με την ιεράρχηση και τη σύνδεσή τους. Αφού παρουσιάσουμε όλες οι ομάδες, κάθε ομάδα θα αναθεωρήσει τον χάρτη της με βάση τη νέα εμπειρία που απέκτησε. Θα δούμε στο τέλος όλους τους χάρτες και θα τους αξιολογήσουμε με κριτήριο την ακρίβεια, την εμβέλεια του περιεχομένου, καθώς και την οργάνωσή του. [Πόσες έννοιες και ορθές συνδέσεις περιέχει κάθε χάρτης, είναι γλωσσικά επαρκής η διατύπωση, είναι κατανοητή η ιεράρχηση και η ομαδοποίηση των εννοιών;]

Τα στάδια της θρησκείας και της θρησκευτικής εμπειρίας Η θρησκεία αρχίζει με το δέος ενώπιον του Ιερού και κορυφώνεται στην προσωπική συνάντηση, στη βιωματική σχέση του ανθρώπου με το Άγιο, στην οποία συμμετέχουν νόηση, συναίσθημα, βούληση, συνειδητό και υποσυνείδητο. [...] Η θρησκευτική εμπειρία εμφανίζεται ήδη σε πρωτόγονες θρησκευτικές εκφράσεις, όπως η πνευματοληψία∙ φθάνει σε μυστικές πνευματικές ανατάσεις, για να κορυφωθεί στην υπαρξιακή υπέρβαση, [...] την κοινωνία αγάπης με τον Θεό. Γιαννουλάτος, Αν., Αρχιεπίσκοπος Αλβανίας (2004). Ίχνη από την αναζήτηση του Υπερβατικού. Αθήνα: Ακρίτας, σ. 36. Οι άνθρωποι διψούν για ένα λόγο αληθινό και μέσα στην Εκκλησία ηχεί ο Λόγος της Αληθείας, δεν σταματά ποτέ να ενσαρκώνεται μέσα σ’ αυτήν για να μας δοθεί ως τροφή Οι άνθρωποι τυραννιούνται κρυφά από την ιδέα του θανάτου, ενώ μέσα στην Εκκλησία ανοίγεται μια άβυσσος αναστάσεως. Η μοναξιά και η βία τσακίζουν την καρδιά του ανθρώπου, ενώ μέσα στην Εκκλησία είμαστε όλοι «μέλη του σώματος του Χριστού», «αλλήλων μέλη», και η ζωή, η αγάπη, αυτά που είναι ο ίδιος ο Θεός, δεν ζητούν άλλο παρά να ανταλλάσσονται μεταξύ των ανθρώπων, να πυρπολήσουν την καρδιά τους, να μεταμορφώσουν την «λιθίνην καρδίαν» σε «καρδίαν σαρκίνην». Η νεωτερικότητα θέτει διλήμματα αδιέξοδα: ο Θεός ή ο κόσμος, ο Θεός ή ο άνθρωπος. Μέσα όμως στην πνοή του Αγίου Πνεύματος, ο κόσμος είναι το δημιούργημα του Θεού, απλώνει ρίζες σ’ αυτόν, και ο άνθρωπος βρίσκει στον Θεό την πραγματική του ανθρωπινότητα». Ολιβιέ Κλεμάν (2004), Οι καιροί που καλούν την Εκκλησία, μτφρ. Κ. Σπαθαράκης, επιμ. Κ. Χιωτέλλη, Αθήνα: Μαΐστρος, σσ. 1315.

Διατύπωση επιχειρημάτων σε υπαρξιακά ερωτήματα με χρήση και κατάλληλης ορολογίας
Ας αναλάβουμε όλοι και όλες σε δυάδες από έναν ρόλο: α) Χριστιανού που εκκλησιάζεται και β) Χριστιανού που δεν εκκλησιάζεται. Ας σκεφτούμε για λίγα λεπτά με βάση όσα μάθαμε στην ενότητα αυτή επιχειρήματα για το εξής θέμα: «Τι δίνει νόημα στη ζωή μου;». Με βάση τα επιχειρήματά μας ας έρθουμε κάθε δυάδα σε διάλογο. Στο τέλος, έχει σημασία να πούμε όλοι και όλες: 1) πώς νιώσαμε 2) ποια επιχειρήματα είχαν βαρύτητα και γιατί και 3) ποιο είναι τελικά το νόημα της ζωής.

ΥΛΙΚΟ

ΕΚΤΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ

1.1 Η αναζήτηση του Θεού

Α' ΛΥΚΕΙΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΣ - ΠΡΟΣΩΠΟ / ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ ΤΟΥ ΘΕΟΥ (1ο δίωρο)

Μεταβατικά ΠΣ (2020-21) – Β΄ λυκείου – 1.1. Αναζήτηση του Θεού

Δευτέρα 24 Αυγούστου 2020

Άθεοι χριστιανοί και χριστιανοί άθεοι

Είναι κάποιοι που διατείνονται ότι δεν πιστεύουν στο Θεό και, βέβαια, δεν προσεύχονται, δεν εκκλησιάζονται, δε νηστεύουν. Όχι για να το «παίξουν άθεοι», προβάλλοντας στους άλλους την αθεΐα τους. Με σοβαρότητα χωρίς ειρωνεία για τους πιστούς, κατάληξαν σε αυτή την τοποθέτηση για κάποιους προσωπικούς τους λόγους.

Κι όμως, στη ζωή τους έχουν μια τέτοια συμμετοχή στον πόνο του συνανθρώπου τους, που παραπέμπει στη χριστιανική αλληλεγγύη. Στην καθημερινότητά τους είναι τόσο κοινωνικοί, όχι με τις επιφανειακές κοινωνικές εκδηλώσεις αλλά με την ενότητα και τη συμμετοχή στη δυσκολία αλλά και στην ευημερία του διπλανού τους, που θυμίζει την εν Χριστώ κοινωνία των προσώπων.

Δεν ξέρουν την υποκρισία, δεν αγαπούν το ψέμα, δεν κρύβονται για να δείξουν άλλον εαυτόν. Γίνονται θυσία για τους εμπερίστατους, αγκαλιάζουν τους μοναξιασμένους και απορριμένους της κοινωνίας. Κατανοούν πλήρως το λόγο του Χριστού, κι ας μη γνωρίζουν ποιος το είπε, ότι «οι τελώνες και οι πόρνες θα είναι πιο μπροστά από τους θρήσκους». Συνεννοούνται με τα «καθάρματα του κόσμου», γιατί, φαίνεται, έχουν την απλότητα και την ειλικρίνεια που ενώνει καρδιακά τους ανθρώπους ό,τι και να ’ναι.

Κι είναι κάποιοι χριστιανοί που λένε ότι πιστεύουν στο Θεό, προσεύχονται, εκκλησιάζονται, νηστεύουν. Ό,τι κάνουν το κάνουν «προς το θεαθήναι τοις ανθρώποις». Είναι επιθετικοί στους μη πιστούς, λες και επιδιώκουν να γίνουν σωτήρες τους ή σωτήρες της εκκλησίας.

Στη ζωή τους έχουν τέτοια σκληρότητα στον ανθρώπινο πόνο, λες και δεν ένιωσαν ποτέ την αγάπη του Θεού που «κάνει το έλεός Του να γινόμαστε ελεήμονες» (Άγιος Ισαάκ ο Σύρος). Στην καθημερινότητά τους έχουν τέτοια φιλαυτία που τους κάνει αντικοινωνικούς, ά-φιλους και εγωκεντρικούς ώστε να απωθούν τους γύρω τους.

Φαίνονται ατσαλάκωτοι, χωρίς πτώσεις και αμαρτίες, όλα καλά και τέλεια. Διαχωρίζουν τους εαυτούς τους από τους άλλους, που δεν έχουν την ίδια με αυτούς εξωτερική εικόνα. Δεν κλαίνε και δεν αποκαλύπτουν την αποτυχία τους. Κοντά τους νιώθεις στεναχώρια, κάτι να σε απωθεί, καθόλου οικεία.

Από τη μια η θεωρητική αθεΐα αντιμάχεται την πρακτική πίστη. Είναι χριστιανοί «κι ας έχουν θεωρηθεί άθεοι», κατά την αρχαία αντίληψη του σπερματικού λόγου. Από την άλλη η θεωρητική πίστη αντιμάχεται την πρακτική αθεΐα.

Ο Χριστός αγκάλιασε τους πρώτους και μίλησε αυστηρά για τους δεύτερους. Τότε και τώρα σημασία δεν έχει τι λέμε αλλά τι ζούμε. «Στη βασιλεία του Θεού δε θα μπει όποιος μου λέει «Κύριε, Κύριε», αλλά όποιος κάνει το θέλημα του ουράνιου Πατέρα μου» (Ματθ. 7,21).

Ωστόσο, την αλλαγή την ενεργεί το Πνεύμα το Άγιο που μιλά κατευθείαν στην καρδιά που ταπεινώνεται, ποθεί κι αναζητά, ακόμα κι αν τα λόγια λένε διαφορετικά.

ΠΗΓΗ