Συνάντηση με το φυσικό περιβάλλον.

Γ' ΛΥΚΕΙΟΥ - 1.4 ΟΙΚΟ-ΘΕΟΛΟΓΙΑ (4ο δίωρο)

Η ιστορία μας διαδραματίζεται σε ένα ελληνικό νησί.

Ο Γιώργος και ο Στράτος διδάσκονται στην τάξη από την καθηγήτριά τους τη βιβλική διήγηση για τη δημιουργία του κόσμου.

Στη συζήτηση που ακολουθεί, επικεντρώνονται στο γεγονός ότι ο κόσμος από την αρχή δημιουργήθηκε καλός από τον Θεό και, για όσα προβλήματα συμβαίνουν σήμερα στο περιβάλλον, ευθύνεται ο άνθρωπος.

Την επόμενη μέρα, τα παιδιά βρίσκονται μπροστά σε ένα σοβαρό περιβαλλοντικό πρόβλημα καθώς περπατούν στην παραλία.

Αναζητούν την αιτία του και προβληματίζονται για το πώς πρέπει να δράσουν, ώστε το πρόβλημα να πάψει να υπάρχει.

Ποια απόφαση τελικά θα πάρουν;

Με ποιον τρόπο τα λόγια του Οικουμενικού Πατριάρχη έρχονται να στηρίξουν τις αποφάσεις τους;

Video από την 3η θεματική ενότητα: "Συνάντηση με το φυσικό περιβάλλον" του παρακάτω βιβλίου.

«Από τη σύγκρουση στη συνάντηση: Διδακτικές διαδρομές για την ανάσχεση της βίας, του φανατισμού και της μισαλλοδοξίας»

https://samakos9.blogspot.com/2024/03/blog-post.html

ΕΙΣΑΓΩΓΗ - 3.2. Η ΠΡΟΤΑΣΗ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΗΣ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗΣ ΠΑΡΑΔΟΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΠΕΡΒΑΣΗ ΤΩΝ ...

ΕΙΣΑΓΩΓΗ 

Δημιουργία του Ιωάννη Μπάλτου

Στην καθημερινότητά μας, όλοι ερχόμαστε σε επαφή με στερεότυπα και προκαταλήψεις. Αυτά τα σχήματα σκέψης —που γενικεύουν και κατηγοριοποιούν ανθρώπους με βάση το φύλο, την εθνικότητα, την κοινωνική τους θέση, τη θρησκεία ή άλλες ιδιότητες— οδηγούν πολλές φορές σε κοινωνικό αποκλεισμό, ανισότητες, ακόμα και βία. Από την παιδική μας ηλικία, μέσω των παιχνιδιών, των μέσων ενημέρωσης ή του σχολείου, διαμορφώνονται αντιλήψεις για το τι «ταιριάζει» σε ένα κορίτσι ή αγόρι, τι «περιμένουμε» από κάποιον με αναπηρία ή τι «πιστεύουμε» για ανθρώπους διαφορετικής θρησκευτικής ή εθνικής προέλευσης.

Η Ορθόδοξη Χριστιανική Παράδοση, ωστόσο, έρχεται να προτείνει έναν διαφορετικό δρόμο. Έναν δρόμο που δεν στηρίζεται στον αποκλεισμό αλλά στην αποδοχή και στην αγάπη προς τον κάθε άνθρωπο. 

Ο ίδιος ο Ιησούς Χριστός με τη στάση και τη διδασκαλία του αμφισβήτησε ανοιχτά τα κοινωνικά και θρησκευτικά στερεότυπα της εποχής του. Μίλησε με γυναίκες σε δημόσιο χώρο, έφαγε με τελώνες και αμαρτωλούς, θεράπευσε ανθρώπους που θεωρούνταν ακάθαρτοι ή καταραμένοι, και εξύψωσε ανθρώπους που οι άλλοι περιφρονούσαν.

Μέσα από κείμενα όπως η παραβολή του Καλού Σαμαρείτη, του Τελώνη και του Φαρισαίου, τη συγχώρηση της αμαρτωλής γυναίκας, αλλά και από χωρία όπως «δεν υπάρχει πια Ιουδαίος και ειδωλολάτρης… όλοι είστε ένας, χάρη στον Ιησού Χριστό», βλέπουμε καθαρά την πρόταση της Εκκλησίας: τη ριζική ισότητα όλων των ανθρώπων μέσα στην αγάπη του Θεού.

Σε αυτό το μάθημα θα εξετάσουμε πώς η Ορθόδοξη Παράδοση μάς καλεί να ξεπεράσουμε τις προκαταλήψεις, να βλέπουμε τον «πλησίον» όχι με φίλτρα κοινωνικών στερεοτύπων, αλλά με το βλέμμα του Χριστού, που αναζητά την εικόνα του Θεού σε κάθε άνθρωπο, ανεξάρτητα από την εξωτερική του ταυτότητα.

 

Β' ΛΥΚΕΙΟΥ ΕΙΣΑΓΩΓΗ - 2.4 Η ΥΠΕΡΑΣΠΙΣΗ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ 

Δημιουργία του Ιωάννη Μπάλτου

Τα ανθρώπινα δικαιώματα αποτελούν σήμερα μία από τις πιο σημαντικές αξίες της παγκόσμιας κοινότητας.

 Πρόκειται για δικαιώματα που αναγνωρίζονται σε κάθε ανθρώπινο πρόσωπο, ανεξαρτήτως εθνικότητας, θρησκείας, φύλου, χρώματος ή κοινωνικής θέσης, και διασφαλίζουν την ελευθερία, την αξιοπρέπεια, την ισότητα και τη δικαιοσύνη για όλους.

Η Οικουμενική Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (1948) θεμελιώνει την πίστη της στον σεβασμό της ανθρώπινης αξιοπρέπειας ως προϋπόθεση για την ειρήνη και τη δικαιοσύνη στον κόσμο.

Ωστόσο, η πραγματικότητα δείχνει ότι πολλά από αυτά τα δικαιώματα παραβιάζονται καθημερινά. Παιδιά εργάζονται αναγκαστικά στους δρόμους, άνθρωποι ζουν υπό καθεστώς φτώχειας, γυναίκες και μειονότητες περιθωριοποιούνται, ενώ η ελευθερία της έκφρασης και της θρησκείας συχνά καταστέλλεται. Αυτές οι παραβιάσεις μας καλούν όχι μόνο να προβληματιστούμε, αλλά και να δράσουμε υπεύθυνα ως ενεργοί πολίτες.

Η Ορθόδοξη Χριστιανική Παράδοση προσφέρει έναν ιδιαίτερο τρόπο προσέγγισης του ζητήματος. Βλέπει την αξία του ανθρώπου ως δώρο του Θεού, αφού κάθε πρόσωπο είναι πλασμένο «κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωσιν» Του. 

Έτσι, τα ανθρώπινα δικαιώματα δεν θεμελιώνονται μόνο σε νομικές ή πολιτικές αρχές, αλλά σε μια βαθιά θεολογική αντίληψη για την ιερότητα του ανθρώπου. Η δικαιοσύνη, η αλληλεγγύη και ο σεβασμός του άλλου γίνονται τότε όχι μόνο κοινωνικά αιτήματα, αλλά και χριστιανικές αρετές.

Στο παρόν μάθημα θα μελετήσουμε παραδείγματα κατοχύρωσης και παραβίασης των δικαιωμάτων, θα εντοπίσουμε τις βιβλικές και πατερικές ρίζες τους και θα προβληματιστούμε για το δικό μας ρόλο ως μαθητές, ως πολίτες και ως χριστιανοί στην υπεράσπιση της ελευθερίας και της αξιοπρέπειας κάθε ανθρώπου. Διότι τελικά, η πίστη μας δεν μπορεί να είναι αποκομμένη από τον αγώνα για έναν πιο δίκαιο και ανθρώπινο κόσμο.

3.4 Η ΕΛΠΙΔΑ ΓΙΑ ΤΗ ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ 

Δημιουργία του Ιωάννη Μπάλτου

Ο κόσμος στον οποίο ζούμε είναι γεμάτος προκλήσεις, αδικίες, φόβο, ασθένειες και πνευματικό σκοτάδι.

Ωστόσο, μέσα σε αυτό το σκηνικό αβεβαιότητας και αγώνα, η χριστιανική πίστη προβάλλει μια βαθιά ελπίδα: την ελπίδα για μεταμόρφωση.

Μια μεταμόρφωση όχι μόνο προσωπική, αλλά και συλλογική· μια αλλαγή που αρχίζει από μέσα μας, διαποτίζει τις σχέσεις μας με τους άλλους και επεκτείνεται στην ίδια την κοινωνία και τον κόσμο.

Στο σημερινό μάθημα θα διερευνήσουμε πώς αυτή η ελπίδα πηγάζει από την εμπειρία της Μεταμόρφωσης του Χριστού – ένα γεγονός που αποκάλυψε τη δόξα της θεότητας μέσα στην ανθρώπινη φύση.

Αλλά η μεταμόρφωση αυτή δεν είναι ατομική υπόθεση. Εκφράζεται και στην αλληλεπίδραση με τους άλλους, ακόμα και με ανθρώπους διαφορετικής πίστης ή κοσμοθεώρησης.

Η χριστιανική μαρτυρία σήμερα καλεί τους πιστούς να είναι ανοιχτοί στην παρουσία του Θεού όπως αυτή φανερώνεται ακόμη και μέσω των "άλλων", ενθαρρύνοντας μια κουλτούρα συμφιλίωσης και αμοιβαίας μεταμόρφωσης.

Αυτό το όραμα αντικατοπτρίζεται με συγκλονιστικό τρόπο στο όνειρο του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, που φαντάζεται έναν κόσμο ελευθερίας, ισότητας και δικαιοσύνης.

 Έναν κόσμο στον οποίο οι άνθρωποι κρίνονται όχι από το εξωτερικό τους γνώρισμα αλλά από το ήθος και την αγάπη τους.

Το ερώτημα που αναδύεται είναι: Πόσο ανοιχτοί είμαστε να αφήσουμε αυτό το θείο Φως να μας μεταμορφώσει, και πόσο πρόθυμοι να γίνουμε εμείς φορείς μεταμόρφωσης στον κόσμο;

 

4.2. Η ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ 

Δημιουργία του Ιωάννη Μπάλτου

Η ελευθερία αποτελεί μία από τις πιο θεμελιώδεις επιθυμίες και αξίες του ανθρώπου, είτε ως προσωπική επιδίωξη είτε ως συλλογικό αίτημα.

 Από την αρχαιότητα έως σήμερα, οι άνθρωποι παλεύουν για να διασφαλίσουν την ελευθερία τους, τόσο σωματική όσο και πνευματική.

Αλλά τι σημαίνει πραγματικά να είναι κανείς ελεύθερος; Είναι η ελευθερία απλώς η δυνατότητα να διαλέγουμε ανάμεσα σε εναλλακτικές επιλογές ή μήπως κάτι βαθύτερο;

Η έννοια της ελευθερίας αποτελεί θεμέλιο της ανθρώπινης ύπαρξης και της κοινωνικής ζωής. Στην Ορθόδοξη Χριστιανική Παράδοση, η ελευθερία δεν θεωρείται απλώς ένα κοινωνικό ή πολιτικό δικαίωμα, αλλά βαθιά υπαρξιακή πραγματικότητα που αφορά την ίδια τη φύση και το σκοπό του ανθρώπου. 

Ο άνθρωπος δημιουργήθηκε «κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωσιν» του Θεού, δηλαδή λογικός, αυτεξούσιος και ελεύθερος. Αυτή η ελευθερία δεν είναι μόνο η δυνατότητα να επιλέγει κανείς ανάμεσα στο καλό και το κακό, αλλά κυρίως η ικανότητα να αγαπά και να ανταποκρίνεται ελεύθερα στο κάλεσμα του Θεού.

Η ελευθερία αυτή, όμως, δεν είναι απεριόριστη ή αυθαίρετη. Όπως επισημαίνουν οι Πατέρες της Εκκλησίας, το αυτεξούσιο συνδέεται με τη δυνατότητα του ανθρώπου να πορεύεται προς το αγαθό με τη συνέργεια της θείας χάριτος. Δεν είναι τυχαίο ότι ακόμη και η Παναγία, κατά τον Ευαγγελισμό, δεν εξαναγκάζεται από τον Θεό, αλλά καλείται να απαντήσει ελεύθερα: «Ἰδοὺ ἡ δούλη Κυρίου∙ γένοιτό μοι κατὰ τὸ ρῆμά σου». Μέσα από την ελεύθερη συγκατάθεσή της, συμμετέχει ενεργά στο σχέδιο της σωτηρίας.

Η χριστιανική ανθρωπολογία τονίζει ότι η ελευθερία είναι δώρο του Θεού και έκφραση της αγάπης Του.

 Ωστόσο, η κακή χρήση της ελευθερίας οδηγεί στην αμαρτία και τελικά στη δουλεία του ανθρώπου στα πάθη του. Έτσι, η αληθινή ελευθερία δεν είναι η απουσία περιορισμών, αλλά η εσωτερική απελευθέρωση από τη δύναμη της αμαρτίας και η καλλιέργεια μιας προσωπικής σχέσης με τον Θεό.

Στο σημερινό μάθημα θα διερευνήσουμε την έννοια της ελευθερίας μέσα από βιβλικά και πατερικά κείμενα, θα αναστοχαστούμε πάνω στις προσωπικές μας εμπειρίες και θα αναζητήσουμε τι σημαίνει να είμαστε πραγματικά ελεύθεροι, τόσο ως άτομα όσο και ως μέλη της κοινωνίας.

ΕΙΣΑΓΩΓΗ - 3.5. ΤΟ ΒΑΘΥΤΕΡΟ ΝΟΗΜΑ ΤΟΥ ΜΥΣΤΗΡΙΟΥ ΤΟΥ ΓΑΜΟΥ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ 

Δημιουργία του Ιωάννη Μπάλτου

Ο γάμος, στην καθημερινότητά μας, συνδέεται με εικόνες χαράς, οικογένειας, συντροφικότητας, αλλά και προκλήσεων. Ωστόσο, μέσα από το μάθημα αυτό καλούμαστε να ανακαλύψουμε τι σημαίνει πραγματικά ο Γάμος ως Μυστήριο στην Ορθόδοξη Χριστιανική παράδοση.

Ποιο είναι το βαθύτερο, θεολογικό και υπαρξιακό νόημά του;

Πώς μπορεί μια συζυγική σχέση να ξεπερνά τα όρια ενός απλού κοινωνικού ή νομικού θεσμού και να αναδεικνύεται ως «κοινωνία προσώπων», ένα μονοπάτι προς τη θέωση και την αγάπη του Θεού;

Η Ορθόδοξη Εκκλησία διδάσκει ότι ο γάμος δεν είναι απλώς μια ένωση δύο ανθρώπων, αλλά μια θεϊκή ευλογία.

 Είναι το σημείο όπου η αγάπη, η θυσία και η ενότητα φανερώνονται μέσα από την καθημερινή ζωή του ζευγαριού.

Με το Μυστήριο του Γάμου, ο άνδρας και η γυναίκα δεν είναι πλέον «δύο», αλλά «μία σάρκα», ενωμένοι όχι μόνο σαρκικά, αλλά πνευματικά και ψυχικά.

 Αυτή η ένωση είναι εικόνα της σχέσης Χριστού και Εκκλησίας, σχέσης αγάπης μέχρι θανάτου και απόλυτης αφοσίωσης.

Μέσα από τη μελέτη πατερικών κειμένων, όπως αυτά του Αγίου Ιωάννη του Χρυσοστόμου, και την ερμηνεία των ιερών συμβόλων του Μυστηρίου (όπως τα στέφανα, το κοινό ποτήριο και ο κυκλικός χορός), θα εξερευνήσουμε πώς ο γάμος μπορεί να γίνει χώρος χάριτος, αμοιβαίας προσφοράς και συν-δημιουργίας.

 Παράλληλα, θα συζητήσουμε για τις σύγχρονες αντιλήψεις περί γάμου και την πρόκληση να ζήσει κανείς τον έρωτα και τη συντροφικότητα με πνευματικό βάθος.

Στόχος του μαθήματος είναι να προσεγγίσουμε το Μυστήριο του Γάμου όχι απλώς ως γεγονός, αλλά ως ένα δυναμικό ταξίδι αγάπης και ενότητας που μπορεί να οδηγήσει τους ανθρώπους πιο κοντά στο Θεό και μεταξύ τους.

ΕΙΣΑΓΩΓΗ - 3.3. ΕΙΣΟΔΟΣ ΚΑΙ ΕΝΤΑΞΗ ΣΤΗΝ ΕΚΚΛΗΣΙΑ: ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΒΑΠΤΙΣΜΑΤΟΣ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ 

Δημιουργία του Ιωάννη Μπάλτου

Το σημερινό μας μάθημα έχει ως επίκεντρο ένα από τα σημαντικότερα μυστήρια της Ορθόδοξης Εκκλησίας: το Βάπτισμα.

Το Βάπτισμα δεν είναι απλώς μια τελετουργική πράξη ή ένα όμορφο οικογενειακό γεγονός, αλλά αποτελεί το ουσιαστικό σημείο εισόδου του ανθρώπου στην Εκκλησία, την πύλη προς μια καινούρια ζωή εν Χριστώ.

 Μέσα από αυτό, ο άνθρωπος καθαρίζεται από την αμαρτία, αναγεννάται  πνευματικά και εντάσσεται στο Σώμα του Χριστού, δηλαδή στην εκκλησιαστική κοινότητα.

Το μυστήριο του Βαπτίσματος τελείται με συγκεκριμένα σύμβολα και λόγια που έχουν βαθύ θεολογικό νόημα.

 Η τριπλή κατάδυση και ανάδυση στο νερό δηλώνει τη συμμετοχή του βαπτιζόμενου στον θάνατο και την Ανάσταση του Χριστού. Το νερό, το λάδι, το άγιο μύρο και το λευκό ένδυμα που χρησιμοποιούνται στην τελετή δεν είναι απλές παραδόσεις· εκφράζουν πνευματικές αλήθειες: καθαρισμό, δύναμη, αγιασμό και νέα ζωή.

Ακολουθεί το Χρίσμα, με το οποίο ο νεοφώτιστος λαμβάνει τη δωρεά του Αγίου Πνεύματος, σφραγίζεται και ενδυναμώνεται για τον πνευματικό του αγώνα.

Όμως, όπως τονίζει η ορθόδοξη θεολογία, το Βάπτισμα δεν είναι μια «μαγική» πράξη που εγγυάται αυτόματα τη σωτηρία. Είναι η αρχή μιας διαρκούς πορείας πίστης, αγώνα και συμμετοχής στη ζωή της Εκκλησίας.

Η ανθρώπινη ελευθερία και συνεργασία με τη Θεία Χάρη είναι απαραίτητες προϋποθέσεις για να καρποφορήσει αυτό το μυστήριο.

Στο μάθημα αυτό, θα εξετάσουμε τα βασικά στοιχεία και συμβολισμούς του Βαπτίσματος, θα μελετήσουμε κείμενα από την τελετουργία του και θα προσπαθήσουμε να κατανοήσουμε τη σημασία του ως έναρξη της ζωής του πιστού μέσα στην Εκκλησία.

Θα αναζητήσουμε μαζί τι σημαίνει σήμερα να είσαι μέλος του Εκκλησιαστικού Σώματος και πώς το Βάπτισμα μάς καλεί σε μια ζωή πίστης, ευθύνης και αγάπης.

Α' ΛΥΚΕΙΟΥ 4.1. ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΟΥ ΗΘΟΥΣ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ 

Δημιουργία του Ιωάννη Μπάλτου

Στην καθημερινότητά μας όλοι ερχόμαστε αντιμέτωποι με ερωτήματα γύρω από το καλό και το κακό, το σωστό και το λάθος.

 Τι είναι ηθικό;

Ποια στάση ζωής οδηγεί σε μια βαθύτερη πληρότητα;

 Το σημερινό μάθημα επιχειρεί να μας εισαγάγει στον πυρήνα του χριστιανικού ήθους, αναζητώντας όχι τόσο κανόνες και απαγορεύσεις, όσο έναν τρόπο ζωής με νόημα και αυθεντικότητα.

Σύμφωνα με τη χριστιανική παράδοση, ήθος δεν είναι ένας εξωτερικός κώδικας συμπεριφοράς, αλλά ο εσωτερικός προσανατολισμός του ανθρώπου προς την αγάπη, την ελευθερία και την κοινωνία με τον Θεό και τον πλησίον.

Ο Χριστιανισμός δεν στηρίζεται σε αυστηρούς ηθικισμούς ή επιφανειακή ηθικολογία, αλλά σε έναν τρόπο ύπαρξης που προϋποθέτει ειλικρίνεια, ταπείνωση και έμπρακτη αγάπη.

Δεν σώζουν οι λόγοι ή οι τύποι, αλλά οι πράξεις που γεννιούνται από αυθεντικά κίνητρα.

Στο σημερινό μάθημα θα εξετάσουμε πώς το ήθος του Χριστιανού διαφέρει από την υποκρισία ή τον φαρισαϊσμό, που ενδιαφέρονται μόνο για την εξωτερική εικόνα.

Θα προσπαθήσουμε να αναγνωρίσουμε τις βασικές αξίες του χριστιανικού ήθους, όπως η δικαιοσύνη, η αλήθεια, η συγχώρηση και η φιλευσπλαχνία, και να αναρωτηθούμε πώς αυτές μπορούν να ζωντανέψουν στη δική μας ζωή, πέρα από θεωρίες, μέσα από τη σχέση μας με τον εαυτό μας, τον άλλον και τον Θεό.

Η Παραβολή του Καλού Σαμαρείτη, αποτελεί ένα από τα πιο ισχυρά και διαχρονικά παραδείγματα που έδωσε ο Ιησούς για να εξηγήσει την ουσία της αγάπης, του ελέους και του χριστιανικού ήθους.

 Η ιστορία αυτή, πέρα από την απλή της αφήγηση, συμπυκνώνει βασικές αρχές που διέπουν τη χριστιανική ηθική και τη συμπεριφορά των πιστών.

ΕΙΣΑΓΩΓΗ - 1.7. ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΗΣ ΖΩΗΣ ΣΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ 

Δημιουργία του Ιωάννη Μπάλτου

Ο θάνατος αποτελεί μια από τις πιο βαθιές υπαρξιακές εμπειρίες και ερωτήσεις της ανθρώπινης ζωής.

Ανεξαρτήτως εποχής, ηλικίας ή πολιτισμικού υπόβαθρου, ο άνθρωπος βρίσκεται μπροστά στο μυστήριο του τέλους της βιολογικής του ύπαρξης με φόβο, απορία, θλίψη, αλλά και ελπίδα.

Στην Ορθόδοξη Χριστιανική Παράδοση, ο θάνατος δεν αντιμετωπίζεται ούτε με ωραιοποίηση ούτε με άρνηση.

Αντιθέτως, προσεγγίζεται ως μια πραγματικότητα σκληρή, επώδυνη και τραγική, αλλά ταυτόχρονα και ως ένα πέρασμα, μια μετάβαση, που φωτίζεται από το φως της Ανάστασης του Χριστού.

Η πίστη στην Ανάσταση δεν λειτουργεί απλώς ως ψυχολογική παρηγοριά απέναντι στον θάνατο.

Είναι η πεμπτουσία της χριστιανικής εμπειρίας.

 Ο Χριστός, με την Ανάστασή Του, δεν κατάργησε τον θάνατο ως γεγονός, αλλά τον νίκησε ως οντολογική κατάληξη, προσφέροντας στον άνθρωπο τη δυνατότητα της αιώνιας ζωής. Έτσι, ο θάνατος μετατρέπεται από τέλος σε αρχή, από απώλεια σε προσδοκία.

Οι λέξεις της Εκκλησίας –«κοίμηση», «ανάπαυση», «μακαριότητα»– υποδηλώνουν ακριβώς αυτή τη νέα κατανόηση: ο θάνατος δεν είναι πια οριστικός χωρισμός, αλλά προσδοκία επανένωσης· δεν είναι το σβήσιμο της ύπαρξης, αλλά η είσοδος στην πληρότητα της ζωής.

Το συγκεκριμένο μάθημα μας καλεί να εμβαθύνουμε στη θεολογική, λειτουργική και υπαρξιακή προσέγγιση του θανάτου μέσα από τα μάτια της Ορθοδοξίας.

Μέσα από την εμπειρία της Εκκλησίας, τους ύμνους της, τη μαρτυρία των αγίων και τη διδασκαλία της Αναστάσεως, θα προσπαθήσουμε να κατανοήσουμε όχι μόνο τι πιστεύει η Ορθοδοξία για το τέλος της ζωής, αλλά κυρίως πώς αυτή η πίστη δίνει νόημα, ελπίδα και προοπτική σε κάθε ανθρώπινο βίωμα πόνου και απώλειας.

Διότι, όπως λέει το Σύμβολο της Πίστεως, «Προσδοκώ ἀνάστασιν νεκρῶν καί ζωήν τοῦ μέλλοντος αἰῶνος».

ΕΙΣΑΓΩΓΗ - Γ' ΛΥΚΕΙΟΥ 2.1 ΠΛΟΥΤΟΣ ΚΑΙ ΦΤΩΧΕΙΑ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ 

Δημιουργία του Ιωάννη Μπάλτου

Ο πλούτος και η φτώχεια δεν είναι απλώς οικονομικές έννοιες· είναι βαθιά κοινωνικά και ηθικά ζητήματα, που καθορίζουν την ποιότητα της ζωής, τις σχέσεις των ανθρώπων και τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε τη δικαιοσύνη και την αλληλεγγύη στην κοινωνία.

Στο σημερινό μάθημα, καλούμαστε να προσεγγίσουμε τα φαινόμενα αυτά μέσα από το πρίσμα της χριστιανικής ηθικής και της ορθόδοξης θεολογικής παράδοσης.

Ο Χριστιανισμός δεν καταδικάζει τον πλούτο καθαυτό, αλλά τονίζει τη σωστή του χρήση.

 Ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος υπογραμμίζει ότι δεν είναι ο πλούσιος που κατακρίνεται, αλλά εκείνος που αρπάζει, που κάνει κακή χρήση των υλικών αγαθών, που αδιαφορεί για τις ανάγκες των άλλων.

Ο Μέγας Βασίλειος μάς προκαλεί να σκεφτούμε τη φτώχεια ως συνέπεια της πλεονεξίας, επισημαίνοντας ότι τα περισσεύματα των πλουσίων ανήκουν στους φτωχούς.

 Η Καινή Διαθήκη, μέσω της παραβολής του πλουσίου και του φτωχού Λαζάρου, θέτει ένα ηθικό όριο: όταν ο πλούτος δεν συνοδεύεται από ευσπλαχνία και αγάπη, τότε απομονώνει τον άνθρωπο και τον απομακρύνει από τη Βασιλεία του Θεού.

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, η Εκκλησία δεν στέκεται απλώς ως παρατηρητής, αλλά καλεί κάθε χριστιανό να αναλάβει ατομική και συλλογική ευθύνη για τη φτώχεια του άλλου.

Το σημερινό μάθημα, επομένως, δεν στοχεύει μόνο στη θεωρητική κατανόηση της φτώχειας και του πλούτου, αλλά μας προσκαλεί σε έναν προσωπικό στοχασμό και σε υπεύθυνη στάση ζωής: Ποιον τρόπο ύπαρξης επιλέγουμε; Να κατέχουμε ή να υπάρχουμε; Να φυλάσσουμε ή να διακονούμε; Να πλουτίζουμε για τον εαυτό μας ή να μοιραζόμαστε για χάρη του άλλου;

 

ΕΙΣΑΓΩΓΗ - 3.6. ΜΕΤΑΝΟΙΑ, Η ΥΠΕΡΒΑΣΗ ΤΗΣ ΑΜΑΡΤΙΑΣ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ 

Δημιουργία του Ιωάννη Μπάλτου

Η αμαρτία είναι μία πραγματικότητα που αγγίζει κάθε άνθρωπο, καθώς σχετίζεται με τις ελεύθερες επιλογές του και τις σχέσεις του με τον Θεό, τον εαυτό του και τους άλλους ανθρώπους. 

Η Ορθόδοξη Χριστιανική Παράδοση δεν προσεγγίζει την αμαρτία ως απλό νομικό παράπτωμα, αλλά ως μία ρήξη στη σχέση του ανθρώπου με την πηγή της ζωής, τον Θεό. Ωστόσο, η Εκκλησία δεν περιορίζεται στη διαπίστωση του προβλήματος, αλλά προσφέρει θεραπεία και αποκατάσταση αυτής της σχέσης: τη μετάνοια.

Η μετάνοια είναι μία εσωτερική μεταστροφή του ανθρώπου. Δεν είναι μόνο η θλίψη για ένα λάθος, αλλά η βαθιά επιθυμία για αλλαγή πορείας, για επιστροφή στον Θεό.

 Η συγχώρηση δεν είναι απλώς μια πράξη του Θεού, αλλά καρπός της ειλικρινούς εξομολόγησης και του πόνου της καρδιάς.

Η Καινή Διαθήκη φωτίζει ακόμη περισσότερο τη σημασία της μετάνοιας, με τον Ιωάννη τον Πρόδρομο να την κηρύττει και τον ίδιο τον Χριστό να συγχωρεί αμαρτωλούς που μετανοούν και επιστρέφουν με πίστη. Ο Κύριος θεσπίζει και το μυστήριο της Μετάνοιας ή Εξομολόγησης, δίνοντας στους αποστόλους και στους διαδόχους τους την εξουσία να συγχωρούν.

Στη διάρκεια της ιστορίας της Εκκλησίας, το μυστήριο της Μετάνοιας αποτέλεσε μία ζωντανή πρακτική αποκατάστασης της ενότητας του ανθρώπου με την Εκκλησία. Σκοπός του μαθήματος αυτού είναι να κατανοήσουμε το βάθος της μετάνοιας όχι ως μία ηθική υποχρέωση, αλλά ως ευκαιρία για προσωπική αναγέννηση, θεραπεία και επανένταξη στην κοινωνία της αγάπης του Θεού. Μέσα από αυτή τη διαδικασία, ο άνθρωπος υπερβαίνει την αμαρτία και οδηγείται σε νέα ζωή.

ΕΙΣΑΓΩΓΗ - 4.3. Η ΑΓΑΠΗ ΩΣ ΠΡΟΤΑΣΗ ΖΩΗΣ ΣΤΟΝ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ 

Δημιουργία του Ιωάννη Μπάλτου

Από τη γέννησή του, ο άνθρωπος αναζητά την αγάπη.

Είναι μία ανάγκη βαθιά, υπαρξιακή, που δεν περιορίζεται μόνο σε συναισθηματικές εκδηλώσεις, αλλά επηρεάζει ολόκληρη τη ζωή του.

Ο Χριστιανισμός δεν αντιλαμβάνεται την αγάπη απλώς ως ένα αίσθημα, αλλά ως πρόταση ζωής, στάση ύπαρξης, και ουσία της σχέσης μας τόσο με τον Θεό όσο και με τον συνάνθρωπο.

Η αγάπη στον Χριστιανισμό είναι θεμελιώδης έννοια. Όπως διακηρύσσει ο Ευαγγελιστής  Ιωάννης: «Ὁ Θεός ἀγάπη ἐστίν».

Δηλαδή, η ίδια η ενέργεια του Θεού είναι η αγάπη.

 Ολόκληρη η θεϊκή οικονομία της σωτηρίας του ανθρώπου – από τη δημιουργία, έως την ενανθρώπηση και τη σταυρική θυσία του Χριστού – εκδηλώνεται ως ανιδιοτελής αγάπη.

 Στην Καινή Διαθήκη, ο Ιησούς καλεί τους μαθητές του όχι απλώς να αγαπούν τους φίλους τους, αλλά ακόμα και τους εχθρούς τους∙ μια πρόταση ριζικά ανατρεπτική, που υπερβαίνει κάθε ηθική σύμβαση και αποκαλύπτει τη δυναμική της θεϊκής αγάπης.

Η χριστιανική αγάπη δεν είναι επιλεκτική, δεν επιδιώκει ανταπόδοση, δεν λογίζεται το κακό.

 Όπως αναφέρει ο ύμνος της αγάπης του Αποστόλου Παύλου, όλα τα άλλα – η πίστη, η γνώση, η προφητεία – παύουν, αλλά η αγάπη «ουδέποτε εκπίπτει».

Πρόκειται για μια αγάπη σταυρική, θυσιαστική, που ελευθερώνει τον άνθρωπο από τον εγωκεντρισμό του και τον καλεί να ενωθεί με τον πλησίον και τον Θεό.

Στο σημερινό μάθημα θα αναζητήσουμε τι σημαίνει αυτή η πρόταση ζωής: Πώς μπορούμε να αγαπήσουμε αληθινά;

 Τι σημαίνει να αγαπά κανείς όχι μόνο με λόγια, αλλά με έργα;

 Και πώς η χριστιανική αγάπη μπορεί να μεταμορφώσει τον τρόπο που ζούμε, σκεφτόμαστε, και σχετιζόμαστε με τον κόσμο γύρω μας;

Μέσα από κείμενα, εμπειρίες και προβληματισμούς, θα επιχειρήσουμε να προσεγγίσουμε αυτό το θεμέλιο της χριστιανικής ζωής.

ΕΙΣΑΓΩΓΗ - 2.1. Η ΠΑΡΑΔΟΣΗ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ 

Δημιουργία του Ιωάννη Μπάλτου

Η λέξη «παράδοση» χρησιμοποιείται συχνά στην καθημερινή ζωή για να περιγράψει ό,τι έχει διαμορφωθεί και μεταδοθεί από γενιά σε γενιά: από τα λαϊκά έθιμα και τις τοπικές γιορτές έως τα πολιτισμικά στοιχεία που χαρακτηρίζουν μια κοινωνία. Στην περίπτωση της Ορθόδοξης Εκκλησίας, η Παράδοση δεν είναι απλώς ένα σύνολο εθίμων ή ιστορικών αναμνήσεων, αλλά μια ζωντανή και ενεργή παρουσία της πίστης μέσα στο σώμα της Εκκλησίας, η οποία συνδέει το παρελθόν με το παρόν και το μέλλον.

Με το μάθημα αυτό καλούμαστε να γνωρίσουμε τι σημαίνει «Παράδοση» στην Ορθόδοξη Εκκλησία: πώς ξεκινά από την εμπειρία των πρώτων μαθητών του Χριστού και συνεχίζεται μέχρι σήμερα μέσα από τη ζωή, τα μυστήρια, τη λατρεία και τη διδασκαλία της Εκκλησίας. Η Παράδοση αυτή περιλαμβάνει τόσο τη γραπτή όσο και την προφορική διδασκαλία, τους Πατέρες της Εκκλησίας, τις αποφάσεις των Συνόδων, αλλά και όλα εκείνα τα στοιχεία που εκφράζουν αυθεντικά το Ευαγγέλιο.

Ταυτόχρονα, θα αναγνωρίσουμε ότι υπάρχουν διαφορές ανάμεσα στη γνήσια εκκλησιαστική Παράδοση και τις κατά τόπους ή πολιτισμικές παραδόσεις, που ενδέχεται να έχουν επηρεαστεί από εξωτερικά ή και παγανιστικά στοιχεία. Έτσι, θα ασκηθούμε στη διάκριση και στην κριτική σκέψη, ώστε να κατανοήσουμε πότε μια παράδοση συμβαδίζει με το πνεύμα του Ευαγγελίου και πότε το νοθεύει.

Τέλος, θα προβληματιστούμε πάνω στο ερώτημα: είναι η Παράδοση απλώς μια διατήρηση του παρελθόντος ή μήπως είναι μια δυναμική και ανανεωτική παρουσία που καλεί κάθε γενιά να την κατανοήσει και να τη ζήσει δημιουργικά; Σκοπός του μαθήματος είναι να συνειδητοποιήσουμε ότι η Παράδοση της Εκκλησίας δεν είναι ένα μουσειακό κατάλοιπο, αλλά ένας τρόπος να συναντούμε τον Χριστό μέσα στην κοινότητα της πίστης, εδώ και τώρα.

ΕΙΣΑΓΩΓΗ - Γ' ΛΥΚΕΙΟΥ 2.4 Η ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟΥ

Στην ανθρώπινη ιστορία, οι επαναστάσεις έχουν συνδεθεί με ριζικές αλλαγές και ανατροπές σε πολιτικό, κοινωνικό ή πολιτισμικό επίπεδο. Συχνά φέρουν συγκρούσεις, αναστάτωση και απαιτούν θυσίες. Ωστόσο, υπάρχει μια επανάσταση μοναδική στην ιστορία: δεν συνοδεύτηκε από όπλα, αλλά από λόγο, πράξεις αγάπης και αυτοθυσία· δεν κατευθύνθηκε προς την εξουσία, αλλά προς την καρδιά του ανθρώπου. Αυτή είναι η επανάσταση του Χριστιανισμού.

Ο Ιησούς Χριστός δεν ήταν ένας επαναστάτης με την κοσμική έννοια του όρου. Δεν επιδίωξε την πολιτική εξουσία, ούτε ξεσήκωσε τον λαό ενάντια στην ρωμαϊκή κατοχή. Κι όμως, η παρουσία και η διδασκαλία Του συγκλόνισαν τα θεμέλια της κοινωνίας της εποχής Του.

Κάλεσε τον άνθρωπο να στραφεί προς τον εσωτερικό του κόσμο, να μετανοήσει, να αγαπήσει ακόμη και τον εχθρό του, να συγχωρέσει, να υπηρετήσει τον πλησίον.

Η επανάστασή Του ήταν υπαρξιακή, ηθική και πνευματική. Ήταν μια ριζική ανατροπή της νοοτροπίας της βίας, της ανταπόδοσης, του ατομισμού και της υποκρισίας.

Η δύναμη του Ιησού φανερώνεται στην ''αδυναμία'' Του: στην ταπείνωση, στον σταυρό, στη συγχώρεση. Αντιτάχθηκε στους θρησκευτικούς τύπους που αγνοούσαν τη δικαιοσύνη και την αγάπη· ανέτρεψε κοινωνικά στερεότυπα προσεγγίζοντας περιθωριοποιημένους ανθρώπους· ανέδειξε την υπέρβαση του Νόμου προς χάρη του ανθρώπου. Η επαναστατική δύναμη του χριστιανικού μηνύματος φαίνεται στη δύναμη να σπάσεις την αλυσίδα της εκδίκησης με συγχώρεση και να παλέψεις το κακό ξεκινώντας πρώτα από τον εαυτό σου.

Στο παρόν μάθημα θα διερευνήσουμε τις επαναστατικές διαστάσεις του χριστιανισμού: πώς εκδηλώνονται στο πρόσωπο του Χριστού, στις πράξεις των αγίων και μαρτύρων, αλλά και στις κοινωνικές παρεμβάσεις πιστών που ορθώθηκαν απέναντι στην αδικία, με όπλο τους την πίστη και την αγάπη.