4.2. Η ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ 

Δημιουργία του Ιωάννη Μπάλτου

Η ελευθερία αποτελεί μία από τις πιο θεμελιώδεις επιθυμίες και αξίες του ανθρώπου, είτε ως προσωπική επιδίωξη είτε ως συλλογικό αίτημα.

 Από την αρχαιότητα έως σήμερα, οι άνθρωποι παλεύουν για να διασφαλίσουν την ελευθερία τους, τόσο σωματική όσο και πνευματική.

Αλλά τι σημαίνει πραγματικά να είναι κανείς ελεύθερος; Είναι η ελευθερία απλώς η δυνατότητα να διαλέγουμε ανάμεσα σε εναλλακτικές επιλογές ή μήπως κάτι βαθύτερο;

Η έννοια της ελευθερίας αποτελεί θεμέλιο της ανθρώπινης ύπαρξης και της κοινωνικής ζωής. Στην Ορθόδοξη Χριστιανική Παράδοση, η ελευθερία δεν θεωρείται απλώς ένα κοινωνικό ή πολιτικό δικαίωμα, αλλά βαθιά υπαρξιακή πραγματικότητα που αφορά την ίδια τη φύση και το σκοπό του ανθρώπου. 

Ο άνθρωπος δημιουργήθηκε «κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωσιν» του Θεού, δηλαδή λογικός, αυτεξούσιος και ελεύθερος. Αυτή η ελευθερία δεν είναι μόνο η δυνατότητα να επιλέγει κανείς ανάμεσα στο καλό και το κακό, αλλά κυρίως η ικανότητα να αγαπά και να ανταποκρίνεται ελεύθερα στο κάλεσμα του Θεού.

Η ελευθερία αυτή, όμως, δεν είναι απεριόριστη ή αυθαίρετη. Όπως επισημαίνουν οι Πατέρες της Εκκλησίας, το αυτεξούσιο συνδέεται με τη δυνατότητα του ανθρώπου να πορεύεται προς το αγαθό με τη συνέργεια της θείας χάριτος. Δεν είναι τυχαίο ότι ακόμη και η Παναγία, κατά τον Ευαγγελισμό, δεν εξαναγκάζεται από τον Θεό, αλλά καλείται να απαντήσει ελεύθερα: «Ἰδοὺ ἡ δούλη Κυρίου∙ γένοιτό μοι κατὰ τὸ ρῆμά σου». Μέσα από την ελεύθερη συγκατάθεσή της, συμμετέχει ενεργά στο σχέδιο της σωτηρίας.

Η χριστιανική ανθρωπολογία τονίζει ότι η ελευθερία είναι δώρο του Θεού και έκφραση της αγάπης Του.

 Ωστόσο, η κακή χρήση της ελευθερίας οδηγεί στην αμαρτία και τελικά στη δουλεία του ανθρώπου στα πάθη του. Έτσι, η αληθινή ελευθερία δεν είναι η απουσία περιορισμών, αλλά η εσωτερική απελευθέρωση από τη δύναμη της αμαρτίας και η καλλιέργεια μιας προσωπικής σχέσης με τον Θεό.

Στο σημερινό μάθημα θα διερευνήσουμε την έννοια της ελευθερίας μέσα από βιβλικά και πατερικά κείμενα, θα αναστοχαστούμε πάνω στις προσωπικές μας εμπειρίες και θα αναζητήσουμε τι σημαίνει να είμαστε πραγματικά ελεύθεροι, τόσο ως άτομα όσο και ως μέλη της κοινωνίας.