ΕΙΣΑΓΩΓΗ - 4.8. Η ΙΑΠΩΝΙΚΗ ΘΡΗΣΚΕΙΑ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ 

Δημιουργία του Ιωάννη Μπάλτου

Στο σημερινό μάθημα θα ταξιδέψουμε στην Ιαπωνία, μια χώρα με μοναδική πολιτισμική ταυτότητα και ιδιαίτερο θρησκευτικό τοπίο. Η Ιαπωνική θρησκευτικότητα δεν περιορίζεται σε ένα δόγμα ή μία αποκλειστική θρησκευτική πίστη. Αντιθέτως, χαρακτηρίζεται από πολυθεϊσμό, θρησκευτικό συγκρητισμό και έντονη σύνδεση με την παράδοση και την καθημερινή ζωή.

Κεντρική θέση στην ιαπωνική θρησκευτική παράδοση κατέχει το Σίντο, η «οδός των θεών». Το Σίντο είναι μια εγχώρια θρησκεία, με ρίζες στους αρχαίους μύθους, που περιλαμβάνει τη λατρεία φυσικών δυνάμεων και πνευμάτων – τα λεγόμενα κάμι. Παράλληλα όμως, ο Μαχαγιάνα Βουδισμός, που εισήλθε στην Ιαπωνία από την Κίνα και την Κορέα τον 6ο αιώνα, συνυπάρχει μέχρι σήμερα και έχει επηρεάσει βαθιά τον τρόπο με τον οποίο οι Ιάπωνες αντιλαμβάνονται τη ζωή και τον θάνατο.

Ενδιαφέρον παρουσιάζει η αρμονική συνύπαρξη αυτών των δύο θρησκειών. Χαρακτηριστική είναι η φράση: «ο Ιάπωνας γεννιέται Σιντοϊστής και πεθαίνει Βουδιστής», που δείχνει πώς το Σίντο κυριαρχεί στα γεγονότα της ζωής, ενώ ο Βουδισμός σχετίζεται με τα θέματα του θανάτου και της μεταθανάτιας τύχης. Επιπλέον, σημαντικό ρόλο παίζει και η λατρεία των προγόνων, μια πρακτική με βαθιά ριζωμένη θέση στην ιαπωνική κοινωνία, που ενώνει τον κόσμο των ζωντανών με εκείνον των νεκρών.

Από το αυτοκρατορικό Σίντο, που θεμελίωνε τη θεϊκή καταγωγή του Ιάπωνα αυτοκράτορα, μέχρι τις πολύβουες γιορτές Ματσούρι, όπου οι θεότητες επισκέπτονται τους πιστούς μέσα από τις τελετές και τις πομπές, η ιαπωνική θρησκεία αποτυπώνεται όχι μόνο στις τελετές, αλλά και στον τρόπο ζωής και σκέψης των ανθρώπων.

Σκοπός του μαθήματος είναι να γνωρίσουμε τη θρησκευτική πολυμορφία της Ιαπωνίας και να προβληματιστούμε πάνω στο πώς διαφορετικά θρησκευτικά στοιχεία μπορούν να συνυπάρχουν αρμονικά σε μία κοινωνία.

ΕΙΣΑΓΩΓΗ - 4.6. Ο ΒΟΥΔΙΣΜΟΣ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ 

Δημιουργία του Ιωάννη Μπάλτου

Ο Βουδισμός είναι μία από τις αρχαιότερες και πιο διαδεδομένες θρησκευτικές παραδόσεις της ανθρωπότητας, με ρίζες στην Ινδία του 6ου αιώνα π.Χ. και ιδρυτή τον Σιντάρτα Γκαουτάμα, γνωστό ως Βούδα, δηλαδή "ο φωτισμένος". Πρόκειται για μια διδασκαλία που δεν εστιάζει τόσο στην πίστη σε έναν θεό, όσο στην πνευματική πορεία του ανθρώπου για την κατανόηση της πραγματικότητας και την απελευθέρωσή του από τον πόνο.

Κεντρική θέση στη βουδιστική διδασκαλία κατέχουν οι τέσσερις ευγενικές αλήθειες, οι οποίες αναλύουν τη φύση του πόνου, την αιτία του, τη δυνατότητα υπέρβασής του και το μονοπάτι που οδηγεί στη νιρβάνα – την πλήρη απελευθέρωση από τον κύκλο των μετενσαρκώσεων (σαμσάρα). Ο άνθρωπος, σύμφωνα με τον Βουδισμό, παγιδεύεται στη συνεχή ανακύκλωση της ύπαρξης εξαιτίας της άγνοιας, της επιθυμίας και του μίσους. Η κατανόηση ότι τα όντα και τα πράγματα δεν είναι σταθερές, μόνιμες οντότητες, αλλά ρέουσες διαδικασίες (μη ουσιαστικότητα), αποτελεί βασική προϋπόθεση για την εσωτερική του απελευθέρωση.

Στην ιστορική του εξέλιξη, ο Βουδισμός απέκτησε διαφορετικές μορφές, με σημαντικότερες τον Τεραβάντα (ή «Μικρό Όχημα») και τον Μαχαγιάνα («Μεγάλο Όχημα»). Ο τελευταίος ανέπτυξε πλούσια μυθολογία γύρω από ουράνιους Βούδες, «καθαρούς κόσμους» και φωτισμένα όντα που καθυστερούν τη σωτηρία τους για να βοηθήσουν άλλους (μποντισάτβα).

Στο σημερινό μάθημα, θα εξερευνήσουμε τόσο τη φιλοσοφική και πνευματική διάσταση της βουδιστικής σκέψης, όσο και τις σύγχρονες πολιτισμικές αναφορές της (π.χ. «κάρμα», «νιρβάνα»), αναζητώντας τη σημασία τους στον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε τη ζωή, τον εαυτό μας και τον πόνο. Σκοπός μας είναι να προσεγγίσουμε τον Βουδισμό όχι μόνο ως θρησκεία, αλλά και ως δρόμο εσωτερικής αναζήτησης που επηρέασε βαθιά την ανθρώπινη σκέψη και πνευματικότητα.

Γιατί Ο Άνθρωπος Δεν Αντέχει την ελευθερία

1.6  ΙΗΣΟΥΣ ΧΡΙΣΤΟΣ, ΛΥΤΡΩΤΗΣ ΚΑΙ ΣΩΤΗΡΑΣ

Ντοστογιέφσκι & Ο Μέγας Ιεροεξεταστής: Γιατί Ο Άνθρωπος Δεν Αντέχει την Ελευθερία

Ο Μέγας Ιεροεξεταστής του Ντοστογιέφσκι: Ένα ψυχολογικό και φιλοσοφικό δοκίμιο για την ελευθερία, την εξουσία και τη σύγχρονη αδυναμία της ανθρώπινης ψυχής. Σε αυτό το βίντεο, εξερευνούμε σε βάθος τον σκοτεινό, προφητικό μονόλογο του Μεγάλου Ιεροεξεταστή μέσα από τα μάτια του Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι — ένα απόσπασμα από τους «Αδελφούς Καραμαζόφ» που λειτουργεί όχι μόνο ως θεολογικό σχόλιο, αλλά και ως ψυχαναλυτική ακτινογραφία της σύγχρονης κοινωνίας. Ο Ιεροεξεταστής μας προειδοποιεί: ο άνθρωπος δεν αντέχει την ελευθερία. Προτιμά το θαύμα, το μυστήριο και την αυθεντία, αρκεί να απαλλαγεί από την ευθύνη της προσωπικής του επιλογής. Και ίσως, περισσότερο από ποτέ, ζούμε σε έναν κόσμο γεμάτο «σύγχρονους Ιεροεξεταστές» που υπόσχονται σιγουριά — με αντάλλαγμα την ψυχή μας.

Το μήνυμα του βίντεο είναι υπαρξιακό, αλλά και βαθιά ανθρώπινο: Μη φοβάσαι την ελευθερία σου.

Μάθε να την αντέχεις.

Και κράτησε την καρδιά σου ανοιχτή, ακόμα κι όταν ο κόσμος γύρω σου ζητά να τη φιμώσεις.

«"Θυμήσου την πρώτη ερώτηση, την έννοιά της, αν όχι ακριβώς τα λόγια: Θέλεις να πας στον κόσμο με αδειανά χέρια κηρύσσοντας στους ανθρώπους μια ελευθερία που η φυσική τους βλακεία και η φυσική τους προστυχιά δεν τους αφήνουν να την καταλάβουν, μια ελευθερία που τους φοβίζει, γιατί δεν υπάρχει και δε θα υπάρξει τίποτε πιο ανυπόφορο απ' αυτή για τον άνθρωπο και την κοινωνία;

 Βλέπεις αυτές τις πέτρες της άγονης ερήμου; Κάνε τες ψωμιά και οι άνθρωποι θα τρέξουν πίσω σου μ' ευγνωμοσύνη, σαν υπάκουο κοπάδι, τρέμοντας μήπως πάρεις το χέρι σου και δεν έχουν πια ψωμί.

Εσύ όμως δε θέλησες να στερήσεις απ' τον άνθρωπο την ελευθερία και αρνήθηκες, κρίνοντας πως είναι ασυμβίβαστη με την υπακοή που εξαγοράζεται με ψωμιά... Επαύξησες την ανθρώπινη ελευθερία, αντί να την περιορίσεις και επέβαλες έτσι για πάντα στον ηθικό άνθρωπο τα μαρτύρια αυτής της ελευθερίας.

 Ήθελες να σ' αγαπούν ελεύθερα, να σε ακολουθούν οι άνθρωποι με τη θέλησή τους, καταγοητευμένοι... Δεν κατέβηκες απ' τον σταυρό όταν σε κορόιδευαν και σου φώναζαν ειρωνικά: “Κατέβα απ' το σταυρό για να σε πιστέψουμε”. Δεν το 'κάνες, γιατί δεν ήθελες πάλι να υποδουλώσεις τον άνθρωπο μ' ένα θαύμα. Ήθελες μια πίστη ελεύθερη και όχι υπαγορευμένη από το θαύμα. Χρειαζόσουνα την ελεύθερη αγάπη και όχι τη δουλική έξαρση ενός τρομοκρατημένου σκλάβου...

Δεν σε φοβάμαι καθόλου. Κι εγώ πήγα στην έρημο, κι εγώ έζησα με ρίζες και ακρίδες, κι εγώ μακάρισα την ελευθερία που χάρισες στους ανθρώπους... Αλλά συνήλθα και δε θέλησα να υπηρετήσω μια υπόθεση παράλογη. Γύρισα πίσω κι ενώθηκα με εκείνους που διόρθωσαν το έργο σου... Σ'το ξαναλέω, αύριο, μ' ένα νόημά μου, θα ιδείς αυτό το πειθήνιο κοπάδι να φέρνει αναμμένα κάρβουνα στη φωτιά όπου θα σε ρίξω, γιατί ήρθες να εμποδίσεις το έργο μας. Γιατί αν υπάρχει κάποιος που του αξίζει πιο πολύ απ' όλους να καεί, αυτός είσαι εσύ. Αύριο θα σε κάψω. Τελείωσα"».

 

Φ. Ντοστογιέφσκι. Αδελφοί Καραμαζώφ (μτφρ. Σ. Π.), Θεσσαλονίκη: Σύγχρονες Εκδόσεις, σελ. 220-229.

ΕΙΣΑΓΩΓΗ - Γ' ΛΥΚΕΙΟΥ 3.1 ΤΟ ΟΡΑΜΑ ΤΗΣ ΕΙΡΗΝΗΣ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ 

Δημιουργία του Ιωάννη Μπάλτου

Η ειρήνη αποτελεί έναν από τους θεμελιώδεις πόθους της ανθρωπότητας και έναν βασικό πυλώνα της χριστιανικής πίστης.

Στον σύγχρονο κόσμο, που μαστίζεται από πολέμους, βία, κοινωνικές αδικίες και συγκρούσεις κάθε μορφής, η ανάγκη για ειρήνη –τόσο σε προσωπικό όσο και σε παγκόσμιο επίπεδο– είναι πιο επίκαιρη από ποτέ.

Η ειρήνη δεν είναι απλώς η απουσία πολέμου ή σύγκρουσης· είναι μια ενεργή κατάσταση συμφιλίωσης, δικαιοσύνης και αγάπης.

Η ενότητα αυτή καλεί τους μαθητές να προσεγγίσουν την έννοια της ειρήνης μέσα από το πρίσμα της Ορθόδοξης χριστιανικής θεώρησης, η οποία τονίζει ότι η εσωτερική γαλήνη του ανθρώπου αποτελεί προϋπόθεση για τη δημιουργία μιας ειρηνικής κοινωνίας.

Η φράση του Οσίου Σεραφείμ του Σάρωφ  «Απόκτησε την εσωτερική ειρήνη και χιλιάδες άνθρωποι γύρω σου θα σωθούν» υπογραμμίζει τη μεταμορφωτική δύναμη της προσωπικής πνευματικής κατάστασης.

Μέσα από κείμενα της Αγίας Γραφής, πατερικές διδασκαλίες, αλλά και ιστορικά παραδείγματα, όπως η ειρηνική παράδοση της Ιερουσαλήμ από τον Πατριάρχη Σωφρόνιο ή η κοινή δήλωση του Πάπα Φραγκίσκου και του Πατριάρχη Βαρθολομαίου, οι μαθητές καλούνται να προβληματιστούν για το ρόλο της Εκκλησίας στην οικοδόμηση της ειρήνης και να αναγνωρίσουν τη δική τους προσωπική και συλλογική ευθύνη.

Η Εκκλησία καλεί κάθε πιστό να γίνει φορέας συμφιλίωσης, διαλόγου και αγάπης, ενθαρρύνοντας κάθε πρωτοβουλία που οδηγεί στην υπέρβαση των συγκρούσεων και την καλλιέργεια της αδελφοσύνης.

Η ειρήνη, σύμφωνα με την χριστιανική πίστη, είναι καρπός του Αγίου Πνεύματος και έκφραση της ζωής του Θεού μέσα στον κόσμο.

Το όραμα της ειρήνης, λοιπόν, δεν είναι ουτοπία, αλλά ένας συνεχής αγώνας, στον οποίο καλούμαστε όλοι να συμμετέχουμε ενεργά.

ΕΙΣΑΓΩΓΗ - 3.2. ΟΙ ΓΙΟΡΤΕΣ ΣΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ 

Δημιουργία του Ιωάννη Μπάλτου

Η λέξη «γιορτή» μας φέρνει στον νου χαρά, ανάπαυλα, συγκέντρωση αγαπημένων προσώπων, αλλά και μνήμη σημαντικών γεγονότων.

Στην Ορθόδοξη Εκκλησία, η γιορτή δεν είναι απλώς ένα ευχάριστο διάλειμμα από την καθημερινότητα, αλλά αποτελεί βαθιά θεολογικό γεγονός και πνευματική ευκαιρία.

Η Εκκλησία μετέβαλε τον γραμμικό χρόνο της καθημερινής ζωής σε ιερό χρόνο, αγιάζοντας κάθε μέρα μέσα από το εορτολόγιο – δηλαδή τον κατάλογο των γιορτών της.

Οι ημέρες δεν είναι απλώς διαδοχικές, αλλά φέρουν πνευματικό περιεχόμενο, μνήμες από γεγονότα της θείας οικονομίας και παραδείγματα ζωής από τους αγίους.

Ο εορτασμός στην Ορθόδοξη Παράδοση έχει διπλό χαρακτήρα: είναι ταυτόχρονα ιστορικός και λειτουργικός.

Η Εκκλησία δεν θυμάται απλώς τα γεγονότα, αλλά τα ζει «σήμερον».

Για παράδειγμα, κάθε Πάσχα οι πιστοί δεν απλώς θυμούνται την Ανάσταση του Χριστού, αλλά την βιώνουν μυστηριακά, σαν να συνέβη εκείνη τη στιγμή.

Οι γιορτές διακρίνονται σε Δεσποτικές (αφιερωμένες στον Χριστό), Θεομητορικές (αφιερωμένες στην Παναγία) και γιορτές Αγίων. Καθεμιά φωτίζει μια πτυχή της σωτηρίας και προτρέπει τον πιστό σε έμπνευση και μίμηση.

 Η Κυριακή, για παράδειγμα, ως εβδομαδιαία εορτή της Αναστάσεως, είναι το κέντρο της πνευματικής ζωής.

Στο μάθημα αυτό, θα εξερευνήσουμε το θεολογικό βάθος των ορθόδοξων γιορτών, την ιστορική τους διαμόρφωση, αλλά και τη σημασία τους για τη ζωή του σύγχρονου ανθρώπου.

Θα προσπαθήσουμε να κατανοήσουμε γιατί ο εορτασμός είναι αναπόσπαστο μέρος της πίστης και πώς κάθε γιορτή μάς προσκαλεί σε προσωπική μεταμόρφωση, χαρά και συμμετοχή στο «σχολείο της Εκκλησίας».

 

ΕΙΣΑΓΩΓΗ - 2.5. Η ΣΥΓΧΩΡΗΣΗ ΩΣ ΥΠΕΡΒΑΣΗ ΣΤΟΝ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΣΜΟ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ 

Δημιουργία του Ιωάννη Μπάλτου

Η συγχώρηση αποτελεί μία από τις πιο βαθιές και μεταμορφωτικές πράξεις στην ανθρώπινη εμπειρία, ιδίως στο πλαίσιο της χριστιανικής πίστης. Δεν πρόκειται απλώς για μία ηθική αρετή ή μια καλοσύνη προς τον άλλον· είναι ένα βίωμα που φέρνει υπέρβαση. Υπέρβαση του εγωισμού, της εκδίκησης, της σκληρότητας. Υπέρβαση της αμαρτίας – τόσο σε προσωπικό επίπεδο όσο και στις ανθρώπινες σχέσεις.

Στον Χριστιανισμό, η συγχώρηση δεν παρουσιάζεται ως επιλογή για τους "καλούς" ανθρώπους, αλλά ως τρόπος ζωής για κάθε πιστό. Ο Ιησούς Χριστός, με τη στάση Του απέναντι στους αμαρτωλούς, όπως στην περίπτωση της μοιχαλίδας , ανατρέπει τις ανθρώπινες αντιλήψεις περί τιμωρίας και δικαιοσύνης. Δεν καταδικάζει, αλλά καλεί σε μετάνοια, σε εσωτερική αλλαγή. «Ούτε εγώ σε καταδικάζω·  πήγαινε και μην αμαρτάνεις πια». Αυτή η φράση συνοψίζει τη χριστιανική συγχώρηση ως δώρο, ελπίδα και νέα αρχή.

Όμως, η συγχώρηση δεν είναι εύκολη. Πολλές φορές, εμποδίζεται από τον θυμό, την υπερηφάνεια, την αδυναμία να δούμε τον άλλον με αγάπη. Το Ευαγγέλιο, όμως, είναι σαφές: δεν μπορούμε να ζητούμε από τον Θεό να μας συγχωρήσει, αν δεν συγχωρούμε κι εμείς. Η συγχώρηση, επομένως, είναι όχι μόνο εντολή αλλά και προϋπόθεση της σωτηρίας.

Στο σημερινό μάθημα θα εμβαθύνουμε στο νόημα της συγχώρησης μέσα από κείμενα, εικόνες, προσωπικές μαρτυρίες – όπως αυτή ενός πρώην κρατουμένου – και συζήτηση. Θα προσπαθήσουμε να κατανοήσουμε γιατί η συγχώρηση δεν είναι αδυναμία, αλλά δύναμη. Και πώς, με τη βοήθεια του Αγίου Πνεύματος, μπορεί να μεταμορφώσει την καρδιά μας και τις σχέσεις μας, οδηγώντας μας σε μια ζωή ελευθερίας, ειρήνης και αληθινής ενότητας.

ΕΙΣΑΓΩΓΗ - 1.6. ΙΗΣΟΥΣ ΧΡΙΣΤΟΣ, ΛΥΤΡΩΤΗΣ ΚΑΙ ΣΩΤΗΡΑΣ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ 

Δημιουργία του Ιωάννη Μπάλτου

Από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα, οι άνθρωποι αναζητούν απεγνωσμένα λύτρωση: από τον πόνο, την αδικία, την αμαρτία, ακόμη και τον θάνατο.

Η επιθυμία για απελευθέρωση από κάθε είδους κακό είναι βαθιά ριζωμένη στην ανθρώπινη ύπαρξη και αντανακλάται σε φιλοσοφικά συστήματα, κοινωνικούς αγώνες, καλλιτεχνικές δημιουργίες και, βεβαίως, στις θρησκευτικές παραδόσεις.

Στο μάθημα αυτό θα εξετάσουμε τη χριστιανική προσέγγιση της λύτρωσης μέσα από το πρόσωπο του Ιησού Χριστού.

 Στον Χριστιανισμό, η λύτρωση δεν είναι απλώς απελευθέρωση από μια δύσκολη κατάσταση ή την υπέρβαση του θανάτου.

Είναι κάτι βαθύτερο: μια νέα ζωή, ένα καινούργιο ξεκίνημα που προσφέρεται στον άνθρωπο μέσω της σχέσης του με τον Χριστό, τον Εσταυρωμένο και Αναστημένο.

Η λύτρωση που προσφέρει ο Χριστός είναι υπαρξιακή (δηλαδή αφορά τον βαθύτερο εσωτερικό κόσμο του ανθρώπου), κοινωνική (απευθύνεται σε όσους καταπιέζονται, περιθωριοποιούνται ή αδικούνται) και οικουμενική (είναι για όλους, χωρίς διακρίσεις).

Στην ενότητα αυτή θα μελετήσουμε μέσα από βιβλικά αποσπάσματα, τραγούδια  και κείμενα πώς ο Χριστός είναι  ο Λυτρωτής και Σωτήρας του κόσμου.

Θα διερευνήσουμε επίσης πώς αυτή η ελπίδα μεταμορφώνει τη ζωή των πιστών και εμπνέει τον αγώνα για δικαιοσύνη, ειρήνη και ελευθερία.

Το ερώτημα που θα μας απασχολήσει είναι: Τι σημαίνει τελικά «Χριστός, Λυτρωτής» για τον σύγχρονο άνθρωπο;

Και πώς μπορούμε να ζούμε ως «λυτρωμένοι» μέσα στην καθημερινότητά μας;

 

ΕΙΣΑΓΩΓΗ Α' ΛΥΚΕΙΟΥ - 2.2 ΘΕΙΑ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑ: Η ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ 

Δημιουργία του Ιωάννη Μπάλτου

Η Θεία Ευχαριστία βρίσκεται στο επίκεντρο της ζωής της Ορθόδοξης Εκκλησίας. 

Αποτελεί την καρδιά της ίδιας της Εκκλησίας, την έκφραση της ταυτότητάς της.

Στο μάθημα αυτό, θα ανακαλύψουμε πώς η Εκκλησία  είναι  μία ζωντανή κοινότητα που συγκροτείται γύρω από το Μυστήριο της Ευχαριστίας.

Από τον Μυστικό Δείπνο, όταν ο Ιησούς προσέφερε στους μαθητές Του άρτο και οίνο λέγοντας «τούτο εστί το σώμα μου… τούτο εστί το αίμα μου», μέχρι και σήμερα, η Εκκλησία συνεχίζει να τελεί τη Θεία Λειτουργία «εις ανάμνησιν» Του.

Σε κάθε Θεία Ευχαριστία, το ψωμί και το κρασί μεταβάλλονται σε Σώμα και Αίμα Χριστού δια του Αγίου Πνεύματος, και οι πιστοί κοινωνούν πραγματικά τον Χριστό. Αυτή η κοινή συμμετοχή στο Μυστήριο δεν είναι ατομική υπόθεση, αλλά πράξη ενότητας: γίνεται «για να είμαστε όλοι ένα».

Η Θεία Ευχαριστία είναι επίσης ευχαριστία∙ δηλαδή προσφορά και δοξολογία προς τον Θεό για όλα τα δώρα της ζωής.

 Όπως διδάσκει ο Άγιος Νικόλαος Καβάσιλας, ο άνθρωπος προσφέρει στον Θεό όχι ό,τι βρήκε έτοιμο στη φύση, αλλά ό,τι δημιούργησε με κόπο και αγάπη: τον άρτο και τον οίνο, προϊόντα ανθρώπινης συνεργασίας με τη φύση.

Το μάθημα αυτό μας καλεί να κατανοήσουμε ότι η Εκκλησία «γίνεται» και αποκαλύπτεται κάθε φορά που τελείται η Θεία Ευχαριστία.

Μέσα από αυτό το Μυστήριο, ο κόσμος μεταμορφώνεται, οι σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων θεραπεύονται και η Βασιλεία του Θεού γίνεται παρούσα.

Η Θεία Ευχαριστία είναι η ελπίδα για τον μεταμορφωμένο άνθρωπο και την ανακαινισμένη κοινωνία.

Αυτόν τον «ευχαριστιακό τρόπο ζωής» της Εκκλησίας καλούμαστε να γνωρίσουμε και να ανακαλύψουμε στο σημερινό μας μάθημα.

ΕΙΣΑΓΩΓΗ - Γ' ΛΥΚΕΙΟΥ 2.2 Η ΗΘΙΚΗ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ 

Δημιουργία του Ιωάννη Μπάλτου

Η εργασία αποτελεί αναπόσπαστο στοιχείο της ανθρώπινης ύπαρξης και κοινωνικής ζωής.

Δεν είναι απλώς ένας τρόπος βιοπορισμού, αλλά και μια μορφή συμμετοχής του ανθρώπου στον κόσμο, στην κοινωνία και στη δημιουργία.

Η χριστιανική παράδοση αποδίδει βαθύ θεολογικό και ηθικό νόημα στην εργασία: ο ίδιος ο Θεός παρουσιάζεται να εργάζεται στη δημιουργία του κόσμου και να αισθάνεται ικανοποίηση από το έργο του. 

Κατά συνέπεια, και ο άνθρωπος καλείται να εργάζεται, όχι μόνο για να επιβιώσει, αλλά και για να αναπτύσσει τον εαυτό του, να προσφέρει στους άλλους και να προοδεύει προς το «καθ’ ὁμοίωσιν».

Μέσα από την ενότητα αυτή θα εξετάσουμε τη σημασία της εργασίας υπό το πρίσμα των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, της Αγίας Γραφής και της πατερικής διδασκαλίας. Θα έρθουμε σε επαφή με προβληματισμούς που σχετίζονται με την αδικία στους χώρους εργασίας, την εκμετάλλευση, τις ανισότητες και την απαξίωση του ανθρώπινου προσώπου.

 Παράλληλα, θα δούμε πώς η εργασία, όταν είναι δίκαιη, δημιουργική και ανθρώπινη, μπορεί να συμβάλει στην ελευθερία, την αυτοπραγμάτωση και την αλληλεγγύη.

Η ενότητα δεν αποσκοπεί μόνο στη γνώση, αλλά και στην καλλιέργεια της ευαισθησίας μας ως προς τα ηθικά ζητήματα της εργασιακής ζωής. 

Μέσα από δραστηριότητες, μελέτη κειμένων και δημιουργικές ασκήσεις, καλούμαστε να εμβαθύνουμε στον τρόπο με τον οποίο μπορούμε να ενεργούμε υπεύθυνα και με ήθος στο εργασιακό περιβάλλον. 

Η εργασία, σύμφωνα με την Ορθόδοξη χριστιανική αντίληψη, αποτελεί όχι μόνο καθήκον, αλλά και έκφραση της αγάπης προς τον Θεό και τον συνάνθρωπο.

Μέσα σε έναν κόσμο που αλλάζει ραγδαία και συχνά υποβαθμίζει την αξία του εργαζομένου, το μάθημα αυτό μας προσκαλεί να στοχαστούμε για το πώς μπορούμε να συμβάλλουμε σε έναν πιο δίκαιο και ανθρώπινο εργασιακό πολιτισμό.

ΕΙΣΑΓΩΓΗ - Γ' ΛΥΚΕΙΟΥ 1.3 ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΤΗΣ ΓΕΝΕΤΙΚΗΣ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ 

Δημιουργία του Ιωάννη Μπάλτου

Η ραγδαία ανάπτυξη των βιολογικών επιστημών τις τελευταίες δεκαετίες, και ειδικότερα της Γενετικής Μηχανικής, έχει φέρει τον άνθρωπο μπροστά σε αχαρτογράφητα ηθικά και υπαρξιακά πεδία. Σήμερα, η τεχνολογία του ανασυνδυασμένου DNA μάς επιτρέπει να τροποποιούμε το γενετικό υλικό οργανισμών, να θεραπεύουμε ή να προλαμβάνουμε ασθένειες, να βελτιώνουμε τη γεωργική και κτηνοτροφική παραγωγή, αλλά και να επεμβαίνουμε στον ίδιο τον άνθρωπο, ακόμη και προτού γεννηθεί.

Αυτές οι δυνατότητες, όσο ελπιδοφόρες και αν είναι, γεννούν παράλληλα σημαντικά ερωτήματα: Πού βρίσκονται τα όρια της επιστημονικής παρέμβασης; Είναι ηθικά αποδεκτό να επιλέγουμε τα χαρακτηριστικά των παιδιών μας; Ποιος αποφασίζει τι είναι "καλύτερο" ή "ιδανικό" για το ανθρώπινο είδος;

Μέσα από το παρόν μάθημα θα εξετάσουμε τις βασικές εφαρμογές της γενετικής επιστήμης και τις συνέπειές τους στον άνθρωπο και την κοινωνία. Θα μελετήσουμε τις σχετικές διατάξεις της Σύμβασης του Οβιέδο, οι οποίες θέτουν νομικούς και ηθικούς φραγμούς στις γενετικές παρεμβάσεις, καθώς και τις θέσεις της Ορθόδοξης Χριστιανικής Παράδοσης, η οποία τονίζει τον σεβασμό προς την ιερότητα της ανθρώπινης ζωής και την αξία του προσώπου.

Το μάθημα αυτό δεν στοχεύει μόνο στη γνωστική προσέγγιση του θέματος. Καλούμαστε να αναπτύξουμε την ικανότητα ηθικής κρίσης και προσωπικού προβληματισμού. Πώς σχετίζεται η επιστήμη με την ελευθερία, την αξιοπρέπεια και τα ανθρώπινα δικαιώματα; Πώς μπορεί ο άνθρωπος να συνδυάσει την πρόοδο με τον σεβασμό στον Θεό και τον συνάνθρωπο;

Μέσα από διαλόγους, εργασία πάνω σε ηθικά διλλήματα και ομαδική εργασία, θα προσπαθήσουμε να δούμε πέρα από τη γενετική τεχνολογία: να ανακαλύψουμε τι σημαίνει να είσαι άνθρωπος στην εποχή της βιοϊατρικής επανάστασης.

 

το κρεμμυδακι

A' ΛΥΚΕΙΟΥ 2.4 ΤΟ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΤΗΣ ΣΩΤΗΡΙΑΣ ΣΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ

Μια φορά κι ένα καιρό, ζούσε μια κακιά γυναίκα, σωστή μέγαιρα. Πέθανε κι ούτε ένα καλό δεν είχε κάνει στη ζωή της. Την άρπαξαν το λοιπόν οι διαβόλοι και την πετάξανε στη φλογισμένη λίμνη. Τότε ο φύλακας-άγγελός της κάθισε και σκέφτηκε: "Πρέπει να θυμηθώ καμιά καλοσύνη της για να πάω να την πω στο Θεό " . Θυμήθηκε, και μια και δυο πάει και λέει στο Θεό : ''Αυτή, του λέει, έβγαλε ένα κρεμμυδάκι φρέσκο απ' το περιβόλι και το 'δωσε σε μια ζητιάνα" . Κι ο Θεός απαντάει: "Πάρε λοιπόν το ίδιο εκείνο κρεμμυδάκι, και πήγαινε πάνω απ' τη λίμνη. Βάστα το κρεμμυδάκι απ' τη μια άκρη κι ας πιαστεί αυτή απ' την άλλη. Τότε τράβα την. Αν τα καταφέρεις να την τραβήξεις απ' τη λίμνη, τότε ας πάει στον Παράδεισο. Όμως αν σπάσει το κρεμμυδάκι, θα πει πως καλά είναι εκεί που είναι" .

 Έτρεξε ο άγγελος στη γυναίκα και της λέει: "Πιάσου γερά απ' το κρεμμυδάκι και ΄γω θα σε τραβήξω" . Κι άρχισε να την τραβάει προσεχτικά. Την είχε βγάλει ολάκερη σχεδόν απ' τη λίμνη, μα μόλις είδαν οι άλλοι αμαρτωλοί πως την τραβάνε έξω, γαντζώθηκαν όλοι πάνω της για να βγουν κι αυτοί μαζί της. Μα η γυναίκα ήταν κακιά, σωστή μέγαιρα, κι άρχισε να τους κλωτσάει: "Εμένα θέλουν να βγάλουν κι όχι εσάς. Δικό μου είναι το κρεμμυδάκι κι όχι δικό σας". Μόλις το 'πε αυτό, το κρεμμυδάκι έσπασε. Κι αυτή ξανάπεσε στη λίμνη και καίγεται εκεί πέρα ως τα σήμερα. Ο άγγελος έβαλε τα κλάματα κι έφυγε».

Ντοστογιέβσκι, Φ. Αδελφοί Καραμάζωφ. Αθήνα: Γκοβόστη, τ. Β΄, σ.301-302.

ΕΙΣΑΓΩΓΗ - 2.4 ΤΟ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΤΗΣ ΣΩΤΗΡΙΑΣ ΣΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ 

Δημιουργία του Ιωάννη Μπάλτου

Η έννοια της σωτηρίας είναι κεντρική στην ορθόδοξη χριστιανική πίστη. Στο συγκεκριμένο μάθημα θα προσπαθήσουμε να κατανοήσουμε τι σημαίνει «σωτηρία» κατά την Ορθόδοξη Παράδοση και ποιος είναι ο ρόλος της Εκκλησίας και του ίδιου του ανθρώπου σ’ αυτή τη σωτήρια πορεία.

Η σωτηρία δεν είναι μόνο κάτι μελλοντικό – αφορά το παρόν, είναι η ειρήνη, η ελευθερία και η αποκατάσταση της σχέσης με τον Θεό.

Στην Ορθόδοξη Παράδοση, η σωτηρία δεν επιτυγχάνεται μόνο με τη Χάρη του Θεού ούτε μόνο με την ανθρώπινη προσπάθεια.

 Όπως τονίζει ο Άγιος Νεκτάριος, η σωτηρία είναι αποτέλεσμα συνεργασίας: της Χάρης και της ελεύθερης συγκατάθεσης του ανθρώπου.

 Ο Χριστός προσφέρει τη σωτηρία σε όλους, αλλά αυτή γίνεται πραγματικότητα μόνο για εκείνους που επιθυμούν να την αποδεχθούν και να ζήσουν με πίστη και μετάνοια.

Εξίσου σημαντική είναι η διάσταση της Εκκλησίας στη σωτηρία. Η Εκκλησία προσφέρει τα Μυστήρια – κυρίως τη Θεία Ευχαριστία – ως μέσα κοινωνίας με τον Χριστό και μεταξύ των ανθρώπων.

 Η σωτηρία αφορά όχι μόνο το άτομο, αλλά και ολόκληρη την κτίση, η οποία προσδοκά την ανακαίνιση μέσα από την ένωση με τον Θεό.

Μέσα από αυτό το μάθημα, οι μαθητές θα ανακαλύψουν ότι η σωτηρία είναι μια συνεχής δυναμική πορεία επιστροφής, μεταμόρφωσης και ζωής εν Χριστώ.

ΕΙΣΑΓΩΓΗ - 3.7. ΤΟ ΑΣΥΜΒΑΤΟ ΤΟΥ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΟΥ ΗΘΟΥΣ ΜΕ ΤΟΝ ΦΑΝΑΤΙΣΜΟ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ 

Δημιουργία του Ιωάννη Μπάλτου

Ο φανατισμός, και ειδικά ο θρησκευτικός φανατισμός, αποτελεί ένα από τα πιο ανησυχητικά φαινόμενα της σύγχρονης κοινωνίας.

Καθημερινά γινόμαστε μάρτυρες πράξεων βίας, διωγμών, ακόμη και πολέμων που γίνονται στο όνομα της θρησκείας.

Σε αυτό το μάθημα θα αναρωτηθούμε: Είναι δυνατόν η πίστη στον Θεό της αγάπης και της ειρήνης να οδηγεί σε μίσος και διχασμό;

Η απάντηση της Ορθόδοξης Χριστιανικής Παράδοσης είναι ξεκάθαρη: το χριστιανικό ήθος είναι απολύτως ασύμβατο με κάθε μορφή φανατισμού.

Ο φανατικός άνθρωπος θεωρεί πως κατέχει την απόλυτη αλήθεια.

Δεν αντέχει την ύπαρξη διαφορετικών απόψεων και προσπαθεί να τις επιβάλει, συχνά με βία ή περιφρόνηση.

Αντίθετα, ο χριστιανός καλείται να πορεύεται με αγάπη, ελευθερία και σεβασμό προς τον κάθε άνθρωπο, ανεξαρτήτως φυλής, θρησκείας ή ιδεολογίας. Η αγάπη του Χριστού είναι χωρίς σύνορα· απευθύνεται ακόμη και στους εχθρούς.

Μέσα από αυτό το μάθημα, θα μελετήσουμε παραδείγματα θρησκευτικού φανατισμού, αλλά και πρότυπα πίστης χωρίς μισαλλοδοξία. Θα δούμε πώς ο διάλογος και η ανεκτικότητα είναι στοιχεία αυθεντικής χριστιανικής ζωής.

Θα συζητήσουμε τις ρίζες και τις μορφές του φανατισμού και θα αναρωτηθούμε γιατί κάποιοι άνθρωποι γίνονται φανατικοί.

Τέλος, θα προβληματιστούμε: Πώς μπορούμε εμείς, ως νέοι άνθρωποι και αυριανοί πολίτες, να αντισταθούμε στον φανατισμό και να γίνουμε φορείς διαλόγου, ειρήνης και αγάπης;

Το χριστιανικό ήθος δεν επιβάλλεται· προτείνεται. Και αυτό γίνεται μόνο με τρόπο που σέβεται τον άλλο και τιμά την ανθρώπινη ελευθερία.

ΕΙΣΑΓΩΓΗ - Γ' ΛΥΚΕΙΟΥ 3.3 Η ΚΑΤΑΚΤΗΣΗ ΤΗΣ ΕΥΤΥΧΙΑΣ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ 

Δημιουργία του Ιωάννη Μπάλτου

Η ευτυχία αποτελεί έναν από τους πιο διαχρονικούς και καθολικούς στόχους της ανθρώπινης ζωής. Από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα, οι άνθρωποι αναρωτιούνται: Τι είναι η ευτυχία; Πώς μπορεί να κατακτηθεί; Είναι αποτέλεσμα εξωτερικών συνθηκών ή εσωτερικής κατάστασης;

Το ερώτημα αυτό παραμένει επίκαιρο, ιδιαίτερα στη σύγχρονη εποχή, όπου πολλοί αναζητούν την ευτυχία σε καταναλωτικά αγαθά, κοινωνική αποδοχή ή ατομική επιτυχία, χωρίς όμως πάντα να βρίσκουν πραγματική ικανοποίηση.

Στο μάθημα αυτό, θα διερευνήσουμε την έννοια της ευτυχίας μέσα από διαφορετικά πρίσματα: τις προσωπικές αντιλήψεις, τις κοινωνικές συνθήκες, αλλά κυρίως μέσα από τη χριστιανική διδασκαλία.

Η Ορθόδοξη χριστιανική παράδοση, μέσω των Μακαρισμών και των Πατερικών διδασκαλιών, προτείνει έναν δρόμο προς την ευτυχία που δεν ταυτίζεται με την άνεση ή την απουσία δυσκολιών, αλλά με τη βαθιά σχέση με τον Θεό και την αγάπη προς τον πλησίον.

Μέσα από τη μελέτη των Μακαρισμών, θα διαπιστώσουμε ότι η ευτυχία, σύμφωνα με τον Ιησού, συχνά γεννιέται μέσα από καταστάσεις που ο κόσμος θεωρεί αδύναμες ή ανεπιθύμητες – όπως η πραότητα, η ελεημοσύνη ή ακόμη και ο διωγμός για την αλήθεια.

Το μάθημα δεν στοχεύει μόνο στην κατανόηση θεωρητικών εννοιών, αλλά και στη βαθύτερη προσωπική αναζήτηση: Πώς μπορώ να είμαι πραγματικά ευτυχισμένος; Ποιες αξίες με οδηγούν σε μια ολοκληρωμένη και αυθεντική ζωή;

Μέσα από συζήτηση, ακρόαση, δημιουργικές δραστηριότητες και πνευματικό προβληματισμό, θα προσπαθήσουμε να απαντήσουμε σε αυτά τα ερωτήματα με ειλικρίνεια και εσωτερική ελευθερία.

 

ΕΙΣΑΓΩΓΗ - Β' ΛΥΚΕΙΟΥ 1.4 ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΤΡΙΑΔΙΚΟΥ ΘΕΟΥ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ 

Δημιουργία του Ιωάννη Μπάλτου

Η θεολογική αναζήτηση του ανθρώπου για τη φύση του Θεού φτάνει στο απόγειό της στο κέντρο της χριστιανικής πίστης: στο μυστήριο της Αγίας Τριάδας.

Η χριστιανική παράδοση, και ειδικότερα η Ορθόδοξη θεολογία, διδάσκει ότι ο Θεός είναι Ένας κατά την ουσία και Τριαδικός κατά τα πρόσωπα – Πατήρ, Υιός και Άγιο Πνεύμα.

Το δόγμα αυτό δεν αποτελεί απλώς μια θεωρητική αλήθεια, αλλά εκφράζει τη βαθύτερη πραγματικότητα της θεϊκής ζωής: μια αιώνια σχέση αγάπης και κοινωνίας.

Σε αυτό το μάθημα, θα επιχειρήσουμε να προσεγγίσουμε αυτό το μυστήριο όχι ως μαθηματική εξίσωση που πρέπει να λυθεί, αλλά ως βίωμα που αποκαλύπτεται σταδιακά στην ιστορία και τη ζωή της Εκκλησίας.

 Θα ανακαλύψουμε ότι η ουσία του Θεού παραμένει απρόσιτη στον ανθρώπινο νου, όμως οι θείες ενέργειές Του –δηλαδή οι τρόποι με τους οποίους ο Θεός φανερώνεται και δρα στον κόσμο– είναι μεθεκτές και προσβάσιμες στον άνθρωπο.

Η παρουσία του Τριαδικού Θεού στην Αγία Γραφή, ιδιαίτερα μέσα από γεγονότα όπως η δημιουργία του κόσμου, η φιλοξενία των τριών αγγέλων στον Αβραάμ και η βάπτιση του Χριστού, υπογραμμίζει ότι η Τριάδα δεν είναι απλώς δογματική διατύπωση αλλά εμπειρική πραγματικότητα της πίστης.

Επιπλέον, θα αναλύσουμε πώς οι σχέσεις αγάπης μεταξύ των προσώπων της Τριάδας –σχέσεις ελευθερίας, ενότητας και ισότητας– μπορούν να λειτουργήσουν ως πρότυπο κοινωνικής και προσωπικής ζωής.

Στόχος του μαθήματος είναι να κατανοήσουμε, όσο αυτό είναι δυνατόν, το νόημα και τη σημασία του Τριαδικού δόγματος και να προβληματιστούμε πάνω στο πώς η πίστη σε έναν Θεό που είναι αγάπη και κοινωνία επηρεάζει τον τρόπο που σκεφτόμαστε, αισθανόμαστε και πράττουμε ως πρόσωπα και ως κοινότητες.

ΕΙΣΑΓΩΓΗ - Γ' ΛΥΚΕΙΟΥ 1.4 ΟΙΚΟΘΕΟΛΟΓΙΑ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ 

Δημιουργία του Ιωάννη Μπάλτου

Στο μάθημα αυτό, με τίτλο «Οικο-θεολογία», εξετάζουμε τη σχέση ανάμεσα στη χριστιανική πίστη και την ευθύνη μας απέναντι στο περιβάλλον.

Η οικο-θεολογία αναδεικνύει πώς η θρησκευτική μας αντίληψη μπορεί και πρέπει να ενσωματώνει την προστασία της φύσης, αναγνωρίζοντας ότι η Δημιουργία είναι δώρο του Θεού και ο άνθρωπος οφείλει να τη φροντίζει με σεβασμό και αγάπη.

Μέσα από Video, φωτογραφίες, τραγούδια,  κείμενα και αποφθέγματα Αγίων, θα μελετήσουμε τις αιτίες και τις συνέπειες της οικολογικής καταστροφής, καθώς και το ρόλο των χριστιανών στην αντιμετώπισή της.

Θα χρησιμοποιήσουμε κριτικές ερωτήσεις, όπως: «Γιατί συμβαίνουν οι οικολογικές κρίσεις;» ή «Τι θα άλλαζε αν οι άνθρωποι αγαπούσαν περισσότερο τη φύση;», για να αναλύσουμε τις ηθικές και πνευματικές διαστάσεις του ζητήματος.

Θα εστιάσουμε σε κείμενα του βιβλίου  που υπογραμμίζουν την ευθύνη των χριστιανών απέναντι στο περιβάλλον, όπως τα λόγια του Ισαάκ του Σύρου για την «ελεήμονα καρδιά» που καίγεται για όλη τη Δημιουργία, ή τη διδασκαλία του πατέρα Αμφιλόχιου, ο οποίος τόνιζε ότι «όποιος δεν αγαπά τα δέντρα δεν αγαπά τον Χριστό».

Θα δούμε επίσης πώς σημαντικά θρησκευτικά πρόσωπα, όπως ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος, γνωστός ως «Πράσινος Πατριάρχης», έχουν αναλάβει δράσεις για την προστασία του περιβάλλοντος.

Μέσα από την «Διακήρυξη της Βενετίας», θα ανακαλύψουμε πώς η οικολογική κρίση δεν είναι μόνο τεχνολογικό ή οικονομικό ζήτημα, αλλά και ηθικό, που απαιτεί «μετάνοια» και αλλαγή στον τρόπο ζωής μας.

Θα συζητήσουμε πρακτικές πρωτοβουλίες, όπως η ανακύκλωση, η αναδάσωση και ο καθαρισμός παραλιών, που μπορούν να ενισχύσουν τη σύνδεση ανάμεσα στην πίστη και την πράξη.

Στόχος του μαθήματος είναι να κατανοήσουμε ότι η προστασία του περιβάλλοντος είναι θεολογική και πνευματική υποχρέωση, και να εμπνευστούμε να γίνουμε ενεργοί φύλακες της Δημιουργίας.

ΕΙΣΑΓΩΓΗ - Β' ΛΥΚΕΙΟΥ 1.2 Η ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ 

Δημιουργία του Ιωάννη Μπάλτου

Η έννοια της «αποκάλυψης» είναι ιδιαίτερα σημαντική στην ανθρώπινη εμπειρία.

 Στην καθημερινότητα,  μιλάμε για αποκαλύψεις όταν κάτι κρυφό ή άγνωστο φανερώνεται ξαφνικά.

Στο πλαίσιο της χριστιανικής πίστης, όμως, η αποκάλυψη δεν είναι απλώς μια πληροφορία ή ένα γεγονός που αποκαλύπτεται, αλλά η ίδια η ενέργεια του Θεού που φανερώνεται στον κόσμο και στον άνθρωπο.

Ο Θεός δεν μένει κλεισμένος στη θεότητά Του, αλλά επιλέγει να επικοινωνήσει, να αποκαλυφθεί και να σχετισθεί με το δημιούργημά Του.

Ο Χριστιανισμός, εξάλλου, χαρακτηρίζεται ως «αποκαλυπτική θρησκεία», επειδή στηρίζεται στην πίστη ότι ο Θεός μίλησε στον κόσμο, μέσα από συγκεκριμένες ιστορικές στιγμές και πρόσωπα.

Η Καινή και Παλαιά Διαθήκη παρουσιάζουν πολλές τέτοιες «θεοφάνειες» —στιγμές δηλαδή που ο Θεός φανερώνεται στους ανθρώπους, όπως στην κλήση του Μωυσή ή στη Μεταμόρφωση του Χριστού στο όρος Θαβώρ.

Στην κορύφωση αυτής της θείας αποκάλυψης βρίσκεται το πρόσωπο του Ιησού Χριστού. Μέσα από τη ζωή, τη διδασκαλία, τη σταύρωση και την ανάστασή Του, ο Θεός φανερώνεται πλήρως στον άνθρωπο, ως αγάπη, αλήθεια και σωτηρία.

Η Αποκάλυψη του Θεού δεν είναι μια θεωρητική ή αφηρημένη έννοια.

Έχει υπαρξιακή σημασία για κάθε άνθρωπο, γιατί σχετίζεται με το ερώτημα του νοήματος της ζωής και της σωτηρίας.

Αποκαλύπτεται για να σωθεί ο άνθρωπος και να οδηγηθεί σε κοινωνία με τον Θεό.

Γι’ αυτό, η αποκάλυψη αποτελεί την καρδιά της χριστιανικής εμπειρίας και θεολογίας.

Στο παρόν μάθημα, λοιπόν, θα εξερευνήσουμε πώς και πότε ο Θεός αποκαλύπτεται στον κόσμο, ποιο είναι το περιεχόμενο αυτής της αποκάλυψης και ποια σημασία έχει για τη ζωή μας σήμερα.

ΕΙΣΑΓΩΓΗ - Γ' ΛΥΚΕΙΟΥ 1.2 Η ΗΘΙΚΗ ΤΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ 

Δημιουργία του Ιωάννη Μπάλτου

Ζούμε σε μια εποχή ραγδαίων τεχνολογικών εξελίξεων που μεταμορφώνουν την καθημερινότητά μας σε όλους τους τομείς: στην επικοινωνία, την εργασία, την υγεία, την ψυχαγωγία.

Η τεχνολογία προσφέρει αδιαμφισβήτητα άνεση, ταχύτητα  και δυνατότητες που οι προηγούμενες γενιές δεν θα μπορούσαν να φανταστούν.

Ταυτόχρονα, όμως, γεννά ερωτήματα που αφορούν την ποιότητα της ζωής μας, την ελευθερία μας, την ανθρώπινη αξιοπρέπεια και, τελικά, το νόημα της ύπαρξής μας.

Στο πλαίσιο του μαθήματος αυτού, καλούμαστε να προσεγγίσουμε την τεχνολογία όχι απλώς ως εργαλείο ή μέσο, αλλά ως δύναμη που επηρεάζει βαθιά την ηθική μας στάση απέναντι στον εαυτό μας, στους άλλους και τον κόσμο.

Θα εξετάσουμε ζητήματα όπως: Μπορεί η τεχνολογία να εξασφαλίσει την ευτυχία του ανθρώπου; Πού βρίσκονται τα όρια της ανθρώπινης παρέμβασης; Ποιος καθορίζει τη σωστή ή λανθασμένη χρήση της τεχνολογίας;

Η Ορθόδοξη θεολογική σκέψη προσφέρει ένα ιδιαίτερο πρίσμα κατανόησης αυτών των ερωτημάτων.

Δεν απορρίπτει την τεχνολογία, αλλά την αξιολογεί με βάση την ελευθερία και την αγάπη – δύο θεμελιώδεις αξίες της χριστιανικής ανθρωπολογίας.

 Η τεχνολογία γίνεται δεκτή όταν συμβάλλει στην ανθρώπινη απελευθέρωση και στον εξανθρωπισμό της κοινωνίας.

 Αντίθετα, όταν απολυτοποιείται και λατρεύεται σαν «τεχνολογικός μεσσίας», οδηγεί σε αλλοτρίωση και απώλεια του νοήματος.

Στο μάθημα θα επιχειρήσουμε να συνδυάσουμε τη θεολογική θεώρηση με τον σύγχρονο προβληματισμό.

Μέσα από ταινίες, κείμενα, γελοιογραφίες και βιωματικές δραστηριότητες, θα προβληματιστούμε για το πώς μπορούμε ως πρόσωπα να διαχειριστούμε υπεύθυνα τις δυνατότητες της τεχνολογίας.

Σκοπός μας δεν είναι να δαιμονοποιήσουμε ούτε να θεοποιήσουμε την τεχνολογία, αλλά να διαμορφώσουμε μια ώριμη, ηθική στάση απέναντί της  –  στάση ελευθερίας, υπευθυνότητας και ελπίδας.

Φωτεινά Μονοπάτια - «Τα άγια προσκυνήματα της Βηθλεέμ»

Η σειρά ντοκιμαντέρ «Φωτεινά Μονοπάτια» επισκέπτεται το Ναό της Γεννήσεως στη Βηθλεέμ και τη Λαύρα του Αγίου Σάββα στην έρημο της Ιουδαίας. Ο Ναός της Γεννήσεως είναι το αρχαιότερο χριστιανικό προσκύνημα των Αγίων Τόπων και περικλείει το σπήλαιο που, από την αρχαιότητα, θεωρείται ο τόπος της γέννησης του Ιησού Χριστού.

Η Λαύρα του Αγίου Σάββα βρίσκεται σε απόσταση 10 χλμ. από τη Βηθλεέμ στην έρημο της Ιουδαίας και είναι από τα σπουδαιότερα μοναστήρια της Ορθοδοξίας. Ιδρύθηκε από τον Άγιο Σάββα και μετρά περίπου 1.500 χρόνια αδιάκοπης λειτουργίας. Ακολουθεί τη βυζαντινή ώρα και αποτελεί την κοιτίδα του εκκλησιαστικού μας τελετουργικού τυπικού.

ΕΙΣΑΓΩΓΗ Α' ΛΥΚΕΙΟΥ - 2.1 ΕΙΣ ΜΙΑΝ, ΑΓΙΑΝ, ΚΑΘΟΛΙΚΗΝ ΚΑΙ ΑΠΟΣΤΟΛΙΚΗΝ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ 

Δημιουργία του Ιωάννη Μπάλτου

Το μάθημα αυτό μας καλεί να εμβαθύνουμε στο βαθύ θεολογικό νόημα που κρύβει μια φράση που όλοι γνωρίζουμε από το Σύμβολο της Πίστεως: «Πιστεύω εἰς μίαν, ἁγίαν, καθολικήν καὶ ἀποστολικήν Ἐκκλησίαν».

Αυτά τα τέσσερα χαρακτηριστικά της Εκκλησίας δεν είναι απλώς θεολογικές έννοιες, αλλά εκφράζουν την ίδια την ταυτότητα και την αποστολή του εκκλησιαστικού σώματος μέσα στην ιστορία και στον κόσμο.

Στην Κ.Δ. «Εκκλησία» ονομάζεται το σύνολο των χριστιανών που αναγνωρίζουν τον Χριστό ως κεφαλή τους.

Η Εκκλησία είναι η σύναξη των πιστών που καλούνται από τον Χριστό να συγκροτήσουν το Σώμα Του, να ζουν ενωμένοι και να μαρτυρούν την παρουσία Του στον κόσμο.

Όταν λέμε πως η Εκκλησία είναι μία, εννοούμε ότι είναι ένα σώμα, γιατί ένας είναι ο Χριστός, η κεφαλή της.

Η αγιότητα της Εκκλησίας πηγάζει από τον ίδιο τον Χριστό και το Άγιο Πνεύμα, που την καθιστούν χώρο αγιασμού για όλους τους ανθρώπους.

Η Εκκλησία είναι καθολική, όχι με γεωγραφική, αλλά με πνευματική έννοια: αγκαλιάζει όλο τον κόσμο και κάθε άνθρωπο, ανεξαρτήτως έθνους, γλώσσας ή κοινωνικής θέσης.

Τέλος, είναι αποστολική, γιατί θεμελιώνεται στη διδασκαλία των αποστόλων, συνεχίζει το έργο τους και αποστέλλει σήμερα τους πιστούς να μεταδώσουν το ευαγγέλιο σε κάθε άνθρωπο.

Στο μάθημα θα προσεγγίσουμε τα τέσσερα αυτά γνωρίσματα της Εκκλησίας μέσα από κομμάτια της Αγίας Γραφής, την εικόνα της Πεντηκοστής, πατερικά κείμενα και σύγχρονες εκφράσεις της εκκλησιαστικής ζωής και προσφοράς.

Στόχος μας είναι όχι μόνο να κατανοήσουμε διανοητικά αυτές τις έννοιες, αλλά και να αναρωτηθούμε πώς μπορούμε και εμείς οι ίδιοι να γίνουμε ζωντανά μέλη μιας Εκκλησίας που παραμένει μία, αγία, καθολική και αποστολική μέχρι σήμερα.

Αγάπη για την Δημιουργία και τον Δημιουργό

Γ' ΛΥΚΕΙΟΥ - 1.4 ΟΙΚΟ-ΘΕΟΛΟΓΙΑ

Βλέποντας τη φύση, τα δέντρα, τα λουλούδια, τα πουλιά, τις μέλισσες, τα άνθη, τη θάλασσα, τα ψάρια, τα άστρα, το φεγγάρι, τον ήλιο και τα τόσα άλλα υπέροχα δημιουργήματά του, στρέφουμε τον νου μας προς τον Θεό και δοξάζοντάς Τον μέσα από αυτά, προσπαθούμε να καταλάβουμε πόσο ωραία και θαυμάσια είναι, και αγωνιζόμαστε να τα αγαπήσουμε.

 Όταν τα αγαπήσουμε όλα αυτά, τότε η αγάπη μας ανεβαίνει προς τον δημιουργό μας, κι έτσι πραγματικά και αληθινά Τον αγαπάμε.

Άγιος Πορφύριος

Ν' αγαπάς Παντελής Θαλασσινός

Όψη, Τόπση, κόψη

Το βιβλίο ψηλαφεί τη σημασία και την ενδοχώρα που έχει η ανθρώπινη όψη, το σωματικό πρόσωπο.

Και το πώς η όψη παραπέμπει στην κόψη, δηλαδή στην δυνατότητα του ανθρώπου να μην είναι ένα τυχαίο αντικείμενο καθηλωμένο για πάντα εκεί όπου έλαχε να βρεθεί ή εκεί όπου το έριξαν.

Κόψη σημαίνει την δυνατότητα να παρέμβεις στον κόσμο γύρω σου, να ξεχωρίσεις στραβά από ίσια, να πασχίσεις να αποκλειστούν τα άδικα και οι αποκλεισμοί.

Αναμετρήσεις του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ με τους ίδιους τους συντρόφους του, αντιπαραθέσεις για την βία στους κοινωνικούς αγώνες, ερωτήματα για την δημοκρατία σήμερα και για την αποσύνδεση ατομικών δικαιωμάτων και κοινωνικής δικαιοσύνης, προβληματισμοί για τα νέα δεδομένα που έχει εγκαταστήσει η ψηφιοποίηση της ζωής, προσεγγίζονται με έγνοια για τη χριστιανική μαρτυρία και για το απελευθερωτικό νεύρο του ευαγγελίου της.

.

Π Ε Ρ Ι Ε Χ Ο Μ Ε Ν Α:

- Όψεις της ανθρώπινης όψης.

- Ο αειθαλής ρατσισμός, το διχασμένο μαύρο κίνημα και ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ.

- «Να είμαστε δυσπροσάρμοστοι».

- Ο τελευταίος σκλάβος.

- «Ήταν ο Θεός που φώναζε».

- Αντιγόνη ή τα «αντί» που κυοφορούν το αύριο.

- Δημοκρατία, κοινωνία και ευθύνη της θεολογίας.

- Απ-ανθρωποποίηση;

Του Θανάση Παπαθανασίου