Β' ΛΥΚΕΙΟΥ ΗΘΙΚΗ 5.1 ΒΙΟΗΘΙΚΗ (1ο δίωρο)

Προσδοκώμενα Μαθησιακά Αποτελέσματα

Οι μαθητές/μαθήτριες να: -   αναγνωρίζουν τη σχέση των βιοηθικών ζητημάτων με τη θρησκεία, -   διακρίνουν προσεγγίσεις της Ορθόδοξης Εκκλησίας σε βιοηθικά ζητήματα, -   δίνουν παραδείγματα διαφορετικών προσεγγίσεων των ζητημάτων βιοηθικής στις θρησκείες.

ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΑΠΟ ΤΟΝ ΟΡΚΟ ΤΟΥ ΙΠΠΟΚΡΑΤΗ

Και να μου το ζητήσουν, φάρμακο θανατηφόρο σε κανέναν δε θα δώσω, κι ούτε θα βγει από μένα μια τέτοια συμβουλή.

Ούτε θα δώσω σε γυναίκα φάρμακο να καταστρέψει το βλαστό της.

Παρουσιάζοντας:

Βιοηθικά διλήμματα από την επικαιρότητα.

-          «Ιδεοθύελλα»: Δίνεται η φράση «βιοηθικά διλήμματα». Οι μαθητές/μαθήτριες αναφέρουν παραδείγματα βιοηθικών διλημμάτων από την επικαιρότητα (π.χ. δανεική μητρότητα, προγεννητικός έλεγχος, άμβλωση, καταστροφή πλεοναζόντων κατεψυγμένων εμβρύων από την παρεμβατική γονιμοποίηση). Καταγράφονται στον πίνακα και ομαδοποιούνται.

-          Εναλλακτικά:

«Σκέψου, Συζήτησε, Μοιράσου (TPS)»: Αναφέρεται ένα περιστατικό βιοηθικού διλήμματος από την επικαιρότητα (ή προβάλλεται σχετικό βίντεο μικρής διάρκειας). Οι μαθητές/μαθήτριες επιχειρούν να δώσουν έναν ορισμό για τα «βιοηθικά διλήμματα».

Παρένθετη μητρότητα: Εμπορική συναλλαγή ή...


Παρένθετη μητρότητα
Δωρεά ωαρίων & Παρένθετη μητρότητα

Ταχεία Κρυοσυντήρηση ωαρίων/εμβρύων (Vitrification)

Παρένθετη Μητρότητα

 Η παρένθετη μητρότητα

 Παρένθετη μητρότητα είναι η μεταφορά γονιμοποιημένων ωαρίων στο σώμα άλλης γυναίκας και η κυοφορία από τη γυναίκα αυτή, η οποία και γεννά το παιδί.

Στη χώρα μας ο θεσμός της παρένθετης μητέρας εφαρμόζεται από το 2002.

Πριν ξεκινήσει η οποία διαδικασία, πρέπει να προηγηθεί δικαστική απόφαση, η οποία θα χορηγεί άδεια παρένθετης κύησης. Προϋπόθεση για τη χορήγηση της άδειας είναι να έχει προηγηθεί αίτηση της γυναίκας που επιθυμεί μέσω παρένθετης μητέρας να αποκτήσει παιδί.

Επίσης, πρέπει να υπάρχει έγγραφη και χωρίς αντάλλαγμα συμφωνία των δύο γυναικών και τα γονιμοποιημένα ωάρια να μην ανήκουν στην κυοφόρο.

Παναγιώτης Τσιμπούκης 30/01/2016

Πηγή: http://www.protothema.gr/greece/article/549154/sunehos-kerdizei-edafos-i-parentheti-mitrotita-stin-ellada/ (11.9.2016)

Στα αζήτητα χιλιάδες κατεψυγμένα έμβρυα

Εφαρμόζοντας:

Η πολυπλοκότητα των βιοηθικών ζητημάτων.

-          «Ομαδοσυνεργασία -  Πέντε π και ένα γ»: Δίνεται ένα περιστατικό (δημοσιευμένο στον τύπο/ διαδίκτυο ή κατασκευασμένο από τον εκπαιδευτικό) που εμπεριέχει κάποιο βιοηθικό δίλημμα (Χατζηνικολάου, 2008, ή Φανάρας, 2013). Οι μαθητές/μαθήτριες σε ομάδες προσπαθούν να διακρίνουν τα αίτια και τα κίνητρα στις επιλογές του κεντρικού προσώπου.

-          Εναλλακτικά:

«Ρόλος στον τοίχο»: Τίθεται ένα συγκεκριμένο βιοηθικό δίλημμα (π.χ. η απόφαση μιας εγκύου να προβεί σε άμβλωση μετά από προγεννητικό έλεγχο, όπου διαπιστώθηκε μία ανίατη ασθένεια στο έμβρυο). Μέσα στο περίγραμμα οι μαθητές/μαθήτριες γράφουν τις σκέψεις και τα συναισθήματά της. Έξω από το περίγραμμα γράφουν τις σκέψεις του κοινωνικού της περίγυρου ή τις δικές τους σκέψεις. Γίνεται σε κάθε περίπτωση αναστοχασμός με βάση τα γραφόμενα.


ΥΛΙΚΟ

Τεχνικές διδασκαλίας: Παίξιμο ρόλων

1ο ΓΕΛ ΒΕΡΟΙΑΣ - Ανεπιθύμητη Εγκυμοσύνη

1.       Άμβλωση: 10 γυναίκες λένε την προσωπική τους ιστορία

από Ειρήνη Λεβεντάκη* | 15 Φεβ 2012

Σπαράσσεται η μνήμη μέσα από τις αφηγήσεις δέκα γυναικών - η καθεμία με διαφορετική ηλικία, από δεκατεσσάρων έως εξήντα ετών - που έχουν κάνει άμβλωση. Όλες με διαφορετική προέλευση και αίσθηση του φοβερού χορού της γονιμότητας. Σε όλες χαράχτηκε κάτι κοινό. Δεν ξέχασαν αυτή την εμπειρία.

Κλεοπάτρα

Η Κλεοπάτρα είναι πολύ θυμωμένη. 'Μ’ έστειλε η μάνα μου, έλεγε όλη την ώρα 'είναι αδύνατον να το κρατήσουμε, δουλεύω μέρα-νύχτα και δεν βγαίνουμε, είσαι μικρή ακόμη, έχεις καιρό να κάνεις όσα θέλεις, θα δεις, ούτε που θα το θυμάσαι…' Καπάκι βρέθηκε και ο Τόλης. Τι δεν μου έταξε … φορέματα, ό,τι θέλω, club, τα καλύτερα, είχε και μια κούρσα φοβερή, πολλά λεφτά. Τα πλήρωσε όλα εκείνος. Τότε νόμιζα ότι ήταν ο άγγελός μου, τώρα, μετά από δυο χρόνια στα δεκάξι μου, πι-στεύω ότι είναι διάβολος. Η Κλεοπάτρα φυσά τον καπνό από το τσιγάρο που ρουφά με μανία, και συνεχίζει: 'Με κορόιδεψε, γίνονται διάφορα τώρα και δεν ξέρω πώς θα ξεμπλέξω. Σταμάτησα το σχολείο, έμενα συνέχεια από απουσίες. Έχω φοβερά νεύρα, φοβερά! Άμα μου τη δώσει μπορώ να πλακώσω στο ξύλο άνθρωπο στο δρόμο. Κάποιες φορές κάθομαι στο σπίτι και κλαίω ασταμάτητα. Ουφ! Βοήθεια! Αν είχα κρατήσει το μωρό τώρα θα ήμουν καλύτερα, είμαι σίγουρη γι’ αυτό. Γιατί το έκανα Θεέ μου; Η μάνα μου τα φταίει όλα'.

Λίτσα

Η Λίτσα έχει κάπως παγερό ύφος, όταν μου λέει: 'Έχω δυο παιδιά, το δεύτερό μου ο Μανώλης βγήκε άρρωστο. Πριν πέντε χρόνια, αφού το τρέχαμε σε χίλιους δυο γιατρούς, στο τέλος μας ανακοίνωσαν ότι έχει αυτισμό. Δεν προλαβαίναμε να το πη-γαίνουμε στα διάφορα. Πότε στον παιδοψυχίατρο, πότε στη λογοθεραπεία, πότε στην ψυχοκινητική. Βέβαια, όπως καταλαβαίνετε, όλα αυτά έχουν και έξοδα. Όταν ο Μα-νώλης ήταν σχεδόν δύο ετών και δεν γνωρίζαμε ακόμα την πάθησή του, είχα μείνει έγκυος. Εκείνη την εποχή ήμουν κουρασμένη, παρότι δεν μπορώ να πω, έχω βοήθεια. Έχω τη μάνα μου, την πεθερά μου, τη γυναίκα για το σπίτι, την κοπέλα για τα παιδιά, ναι, δεν μπορώ να πω. Αλλά πού να φανταστώ τι με περίμενε; Τι να πω; Μήπως με τιμώρησε ο Θεός; Δεν πιστεύω κιόλας! Δεν θέλω να τα σκέφτομαι γιατί με πιάνει απελπισία. Να, επί παραδείγματι, αναρωτιέμαι, αν είχα το τρίτο, τώρα θα είχα δυο χαρές, κι ο Ντίνος μου δεν θα ήταν μόνος του με έναν άρρωστο αδελφό'.

Ελεάνα

Η Ελεάνα είναι καλλιτέχνης. 'Έμεινα έγκυος στην πιο ακατάλληλη στιγμή της ζωής μου. Έτσι τουλάχιστον νόμιζα τότε. Είχα προβλήματα όλων των ειδών. Δεν είχα δουλειά, ανακάλυψα ότι ο άνδρας μου με απατάει συστηματικά με διάφορες. Όταν του ανακοίνωσα ότι είμαι έγκυος, έκανε σαν τρελός. Άρχισε να λέει ότι δεν πιστεύει ότι είναι δικό του. Είχε τους λόγους του βέβαια… Ένιωθα τόσο ανασφαλής, όσο ποτέ στη ζωή μου. Σκεφτόμουν, τι φταίει τώρα αυτό το πλάσμα να γεννηθεί μέσα σε όσα προβλήματα; Πήγαμε λοιπόν και το έριξα. Τα πράγματα όμως δεν καλυτέρεψαν, χειροτέρεψαν τόσο, που κατέληξα με ψυχοφάρμακα. Ο άλλος άρχισε να σηκώνει και χέρι. Κάποια στιγμή δεν άντεχα άλλο, είχα μεγάλο βάρος στην ψυχή μου. Πήγα κι εξομολογήθηκα. Δεν είχα ξαναπάει σε παπά. Ούτε που το φανταζόμουν, εγώ αυτά τα κορόιδευα. Σιγά-σιγά όμως έκοψα τα ψυχοφάρμακα κι έτσι πήρα τη ζωή μου στα χέρια μου, ή μάλλον, την άφησα στα χέρια του Θεού'.

Δανάη

Η Δανάη κοντεύει τα εξήντα. 'Το ξέρω ότι δεν είναι τίποτα σπουδαίο. Ούτε ψυχή έχει τους πρώτους μήνες. Είναι ένα τόσο δα πραματάκι… σιγά! Κάποιοι λένε ότι είναι φόνος. Σιγά! Έλα όμως που τα θυμάμαι όλα. Τόσα πράγματα έχω ξεχάσει, αυτό με τίποτα. Κάθε λεπτομέρεια θυμάμαι. Σαν να βλέπω ταινία. Λέτε να είναι γιατί δεν έκανα παιδιά; Μα αφού δεν ήθελα, τι λέω. Κάποιες στιγμές της ζωής μου σκέφτομαι πώς θα ήταν τώρα, εάν είχα αυτά τα τέσσερα παιδιά. Τέλος πάντων. Με ενοχλεί που δεν μπορώ να τα ξεχάσω. Τα φάρμακα που παίρνω μ’ έχουν βοηθήσει πολύ, δε λέω. Είμαι καλά, αλλά γιατί να μη με βοηθούν στο να ξεχάσω; Εσείς θα ξέρετε κάποιο τρόπο, δεν μπορεί;'

Βούλα

Η κυρία Βούλα είναι πολύ γλυκιά και ταπεινή, μου λέει: 'Είχα τρία αγόρια στην εφηβεία, δεν άντεχα άλλο. Δουλειά και σπίτι και με τον άντρα μου που μόνος του δεν τα κατάφερνε, και είναι και μέσα στη γκρίνια… Μόλις έμαθα ότι είμαι έγκυος, χωρίς να πω τίποτα σε κανέναν, γνωρίζοντας πολύ καλά τι πάω να κάνω, το έριξα. Ήμουν τριάντα εννέα ετών στη μετέπειτα εγκυμοσύνη. Η Μαρία μου έχει σύνδρομο Ντάουν όπως είδατε. Ευτυχώς που πληρώνω κάθε μέρα σ’ αυτήν εδώ τη ζωή'.

(1) Τα ονόματα στις αφηγήσεις αυτές δεν είναι τα πραγματικά, και λεπτομέρειες που θα μπορούσαν να 'φωτογραφίσουν' τα συγκεκριμένα πρόσωπα έχουν σκόπιμα παραλειφθεί, ώστε να τηρηθεί η επαγγελματική δεοντολογία. Οι γυναίκες που μιλούν δεν ζήτησαν ψυχολογική βοήθεια για την άμβλωση, αλλά για άλλα προβλήματα.

* Η Ειρήνη Λεβεντάκη είναι ψυχολόγος.

Πηγή: Iatronet.gr

http://www.mama365.gr/167/amvlosh-10-gynaikes-afhgoyntai.html#sthash.SsgrFKbf.dpuf

                                                                                                ΚΑΝΕΙ ΚΡΥΟ ΕΔΩ

Διερευνώντας:

Προσεγγίσεις της Ορθόδοξης Εκκλησίας και άλλων θρησκευτικών παραδόσεων σε βιοηθικά ζητήματα.

-          «Ομαδοσυνεργασία - Υπέρ και κατά»: Δίνεται κείμενο με θέσεις θρησκειών σε ζητήματα βιοηθικής (Φανάρας, 2001). Οι μαθητές/μαθήτριες  σε ομάδες καλούνται να συντάξουν επιχειρήματα υπέρ ή κατά της άποψης των κειμένων. Οι υπεύθυνοι/υπεύθυνες τα παρουσιάζουν στην ολομέλεια, η οποία έχει τον τελικό λόγο.

-          Εναλλακτικά:

 «Ομαδοσυνεργασία – Μελέτη περίπτωσης»: Οι μαθητές/μαθήτριες χωρίζονται σε ομάδες. Η κάθε ομάδα «εκπροσωπεί» την Ορθόδοξη Εκκλησία, ένα χριστιανικό δόγμα ή μια θρησκεία. Σε κάθε ομάδα δίνεται κείμενο για βιοηθικά ζητήματα με τις αντίστοιχες θέσεις των δογμάτων ή των θρησκειών (Φανάρας, 2011). Στη συνέχεια, προβάλλεται μικρής διάρκειας βίντεο ή διαβάζεται μία περίπτωση βιοηθικού διλήμματος (δημοσιευμένο στον τύπο/ διαδίκτυο ή κατασκευασμένο από τον εκπαιδευτικό). Κάθε ομάδα αναλαμβάνει να παρουσιάσει σύντομα στην ολομέλεια τον τρόπο αντιμετώπισης του συγκεκριμένου διλήμματος από το δόγμα ή τη θρησκεία που «εκπροσωπεί».

Killing My Girl

 K

Αναπλαισιώνοντας:

Θεολογικά επιχειρήματα σε συγκεκριμένα θέματα βιοηθικής.

-          «Σύνταξη επιστολής»: Οι μαθητές/μαθήτριες στον ρόλο ενός θεολόγου ή ιερέα γράφουν μία επιστολή με θεολογικά επιχειρήματα προς ένα πρόσωπο που αντιμετωπίζει συγκεκριμένο βιοηθικό δίλημμα που ορίζεται από τον/την εκπαιδευτικό ή τους μαθητές/τις μαθήτριες. Βοηθητικά δίνονται κείμενα με θεολογική επιχειρηματολογία (π.χ. Sandel, 2011) .

-          Εναλλακτικά:

«Στοχασμός για ερωτήματα»: Τίθεται συγκεκριμένο βιοηθικό δίλημμα με τη μορφή ερωτήματος (π.χ. είναι θεμιτή η παρένθετη μητρότητα για έναν χριστιανό;). Οι μαθητές/μαθήτριες στοχάζονται, σημειώνουν τις σκέψεις τους και στη συνέχεια μελετούν κείμενα με θεολογικά επιχειρήματα (π.χ. Σταυρόπουλος, 2002). Ακολουθεί συζήτηση με επιχειρήματα.

Διχάζει η απόφαση 65χρονης να μείνει έγκυος
Παιδιά με τρεις βιολογικούς γονείς

Αξιολογώντας:

Προσωπικές κρίσεις στις θέσεις του Χριστιανισμού και των θρησκειών σε θέματα βιοηθικής.

-          «Θετικό-αρνητικό»: Διαβάζονται μια σειρά προτάσεων με θέσεις των θρησκειών σε θέματα βιοηθικής (π.χ. «Η Ορθόδοξη Εκκλησία επιτρέπει υπό προϋποθέσεις τις τεχνικές της παρεμβατικής γονιμοποίησης για την αντιμετώπιση της ατεκνίας των συζύγων (εντός γάμου)», «Σύμφωνα με την επικρατούσα άποψη στο Ισλάμ, η παρένθετη μητρότητα απορρίπτεται ως τρόπος αντιμετώπισης της ατεκνίας/στειρότητας», «Η ιουδαϊκή θρησκεία αποδοκιμάζει την άμβλωση εκτός αν συντρέχουν ιατρικοί ή άλλοι σοβαροί λόγοι» κοκ.) και οι μαθητές/μαθήτριες παίρνουν θέση μεταξύ του δίπολου (θετικό-αρνητικό) εκφράζοντας τη συμφωνία ή τη διαφωνία τους και δικαιολογώντας τη θέση τους.

-          Εναλλακτικά:

«Σχολιασμός επιχειρημάτων»: Δίνεται στους μαθητές/στις μαθήτριες δίστηλο φύλλο χαρτιού, όπου στα αριστερά αναγράφονται οι θέσεις της Ορθόδοξης Εκκλησίας για κάποιο ζήτημα βιοηθικής (π.χ. Ειδική Συνοδική Επιτροπή Βιοηθικής της Εκκλησίας της Ελλάδος, 2006). Στο δεξιό μέρος οι μαθητές/μαθήτριες εκφράζουν δικαιολογώντας τις απόψεις τους. 


ΥΛΙΚΟ


ετικέτα Αμβλώσεις.

''Αυτή έναι η βιοηθική της εκκλησίας"

Νεοφανή βιοηθικά διλήμματα

Βιοηθική. Η εξέλιξη της βιοϊατρικής επιστήμης και τα ηθικά ζητήματα.

ΠΕΡΙ ΒΙΟΗΘΙΚΗΣ ΚΑΙ ΣΥΓΧΡΟΝΟΥ ΤΡΟΠΟΥ ΖΩΗΣ

Πεμπτουσία: άρθρα για την Βιοηθική

Ο Βιοηθικός προβληματισμός στο Σχολείο 

Η ΕΝΟΧΗ ΤΩΝ ΑΘΩΩΝ

Στα αζήτητα χιλιάδες κατεψυγμένα έμβρυα

Σιατίστης Παύλος: «Θέλω να προκαλέσω όσους ευθύνονται για την σύγχρονη γενοκτονία των εκτρώσεων» (+ βίντεο)

ΑΝ ΔΕΝ ΚΑΝΩ ΑΜΒΛΩΣΗ, ΤΙ ΘΑ ΚΑΝΩ;

Σάμος: Αναισθησιολόγοι αρνούνται τις εκτρώσεις για λόγους ηθικής

Σύντομη περιγραφή μιας έκτρωσης δευτέρου τριμήνου...

Κρυογονική - Η προοπτική της αθανασίας και η ελπίδα για αιώνια ζωή - Βίντεο

Κάθε υποκατάστατη μητρότητα αποτελεί εκμετάλλευση

Α' ΛΥΚΕΙΟΥ 2.2 ΘΕΙΑ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑ: Η ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ

Προσδοκώμενα Μαθησιακά Αποτελέσματα

Οι μαθητές/μαθήτριες να: -          διακρίνουν τη Θεία Ευχαριστία ως βασικό στοιχείο συγκρότησης της Εκκλησίας, -           ερμηνεύουν τη Θεία Ευχαριστία ως θυσία και αναφορά, -          εξετάζουν τη σχέση Ευχαριστίας και σύγχρονου κόσμου.

ΤΟ ΚΟΥΙΖ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

Η ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΙΣΗ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

Η ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ

 

Βιώνοντας:

Επίπεδα έκφρασης της ευχαριστίας στην ιστορία και στην καθημερινότητα.

-          «Ιδεοθύελλα»: Δημιουργούνται τέσσερις στήλες στον πίνακα, όπου καταγράφονται οι απαντήσεις των μαθητών/μαθητριών σε κάθε ένα από τα παρακάτω ερωτήματα: Για ποιο λόγο οι άνθρωποι λένε «ευχαριστώ» σε κάποιον; Με ποιους τρόπους εκφράζουν την ευχαριστία τους οι άνθρωποι στους ανθρώπους; Για ποιο λόγο οι άνθρωποι λένε «ευχαριστώ» στον Θεό; Με ποιους τρόπους εκφράζουν την ευχαριστία τους οι άνθρωποι στον Θεό; (Παλιές και σύγχρονες συνήθειες).

-          Εναλλακτικά:

«Σκέψου, Συζήτησε, Μοιράσου (TPS)»: «Οὐδεὶς ἀγνωμονέστερος τοῦ εὐεργετηθέντος». Οι μαθητές/μαθήτριες συγκρίνουν το νόημα της ρήσης με τη βιβλική περικοπή των 10 Λεπρών (Λκ 17, 11-19). Καταγράφουν ανάλογες περιπτώσεις που τους έρχονται στον νου από την ιστορία (π.χ. εξοστρακισμός Αριστείδη, κώνειο στον Σωκράτη, φυλακή στον Κολοκοτρώνη κ.ά.), αλλά και την προσωπική τους εμπειρία.

1.      Λκ 17, 11-19:

Η θεραπεία των δέκα λεπρών

11Πηγαίνοντας ο Ιησούς προς την Ιερουσαλήμ, περνούσε ανάμεσα από τη Σαμάρεια και τη Γαλιλαία. 12Καθώς έμπαινε σ’ ένα χωριό, τον συνάντησαν δέκα λεπροί· στάθηκαν λοιπόν από μακριά 13και του φώναζαν δυνατά: «Ιησού, αφέντη, ελέησέ μας!» 14Βλέποντάς τους εκείνος τους είπε: «Πηγαίνετε να σας εξετάσουν οι ιερείς». Και καθώς πήγαιναν, καθαρίστηκαν από τη λέπρα. 15Ένας απ’ αυτούς, όταν είδε ότι θεραπεύτηκε, γύρισε δοξάζοντας με δυνατή φωνή το Θεό, 16έπεσε με το πρόσωπο στα πόδια του Ιησού και τον ευχαριστούσε. Κι αυτός ήταν Σαμαρείτης. 17Τότε ο Ιησούς είπε: «Δε θεραπεύτηκαν και οι δέκα; Οι άλλοι εννιά πού είναι; 18Κανένας τους δε βρέθηκε να γυρίσει να δοξάσει το Θεό παρά μόνο τούτος εδώ ο αλλοεθνής;» 19Και σ’ αυτόν είπε: «Σήκω και πήγαινε στο καλό· η πίστη σου σε έσωσε».

Νοηματοδοτώντας:

Σταυρική θυσία, αναφορά, Θεία Ευχαριστία.

-          «Σύγκριση κειμένων»: Οι μαθητές/μαθήτριες διαβάζουν αποσπάσματα από την Παλαιά και την Καινή Διαθήκη (π.χ. Γεν 4, 3-4, Αρ 15, 1-3, Λευϊτ 14, 1-7, Ψαλμ 69, 31-32· Ψαλμ 51, 19, Μτ 9, 13, Ρωμ 12, 1, Εβρ 9, 14. 26-28· 10, 5-14. 26· 13, 15-16, Εφ 2, 13· 5,2) και τη Θεία Λειτουργία σχετικά με το νόημα της θυσίας προς τον Θεό και της θυσίας του Θεανθρώπου στον σταυρό (σε σύνδεση με τη Θεία Ευχαριστία). Εντοπίζουν ομοιότητες και διαφορές. [Σημείωση: Αντί να δοθούν αποσπάσματα του κειμένου της Θείας Ευχαριστίας, μπορούν να προβληθούν αποσπάσματα από βιντεοσκοπημένη Θ. Λειτουργία με υπότιτλους στη νέα ελληνική.]

Ο Μυστικός Δείπνος (ανατολική & δυτική τεχνοτροπία)
Δημιουργία του θεολόγου Μπάλτου Ιωάννη

Ο Μυστικός Δείπνος

Η ΜΕΓΑΛΗ ΕΙΣΟΔΟΣ


Η ΑΓΙΑ ΑΝΑΦΟΡΑ


Η ΘΕΙΑ ΜΕΤΑΛΗΨΗ

-          Εναλλακτικά:

«Πέντε π και ένα γ»: Οι μαθητές/μαθήτριες μελετούν το συμβολισμό της Μεγάλης Εισόδου και την ευχή της Αναφοράς (π.χ. Καβάσιλας, Μάξιμος Ομολογητής, Διονύσιος, μητρ. Σερβίων και Κοζάνης, 1986, Θεοδώρου Ανδρ. 1997) και αναλύουν το βαθύτερο νόημα της αναίμακτης θυσίας με βάση τα ερωτήματα του μοτίβου (Ποιο/Τι; Ποιος; Πού; Πότε; Πώς; Γιατί;).

 Αγίου Νικόλαου Καβάσιλα, Ερμηνεία της Θείας Λειτουργίας

Αναλύοντας:

Η Εκκλησία ως ευχαριστιακή σύναξη.

-          «Ομαδοσυνεργασία – Παραγωγή κάρτας γνώσεων»: Οι μαθητές/μαθήτριες χωρίζονται σε ομάδες και μελετούν καινοδιαθηκικά χωρία (π.χ. Λκ 22, 17-20, Α Κορ 10, 16· 11, 23-26. 28) και θεολογικά κείμενα με θέμα την ευχαριστιακή στάση/διάθεση του ανθρώπου απέναντι στον Θεό διαχρονικά (π.χ. Ζηζιούλας, 2006, Ψαριανός, 1986, Καψάνης, 2015, ClementOl., 1997). Στη συνέχεια, σε ένα φύλλο χαρτί γράφουν (στο κέντρο) τις λέξεις «Ευχαριστία-Θεία Ευχαριστία» και καλούνται να σημειώσουν και να συνδέσουν με την κεντρική έννοια ή/και μεταξύ τους τις πληροφορίες των κειμένων. Τους δίνονται επιπλέον τρεις χρονικοί άξονες [Πριν την Πτώση/ Εποχή του Χριστού (Μυστικός Δείπνος)/Πρώτοι χριστιανικοί χρόνοι/Σήμερα] προκειμένου να ομαδοποιήσουν καλύτερα το υλικό τους. Τα βασικά συμπεράσματα κοινοποιούνται στην ολομέλεια.

-          Εναλλακτικά:

«Έντεχνος συλλογισμός (Artfulthinking) - Σκεφτείτε, Αμφιβάλλετε, Εξερευνήστε»: Προβάλλεται/ Δίνεται σε φωτοτυπία ο πίνακας της Sister Corita Kent με τίτλο «God’snotDead. He’sBread» [ή τη βυζαντινή εικόνα της θείας Κοινωνίας (με τον Χριστό να εικονίζεται μέσα στο Άγιο Ποτήριο] σε συνδυασμό με τη λειτουργική φράση: «Τα σα εκ των σων σοι προσφέρομεν». Οι μαθητές/μαθήτριες εκφράζουν σκέψεις και αμφιβολίες, ακολουθώντας τις ερωτήσεις του μοτίβου. Στη συζήτηση μπορούν να τεθούν ερωτήματα, όπως:  Γιατί προσφέρεται άρτος και οίνος στη θεία Λειτουργία και όχι κάποιος φυσικός καρπός;  Μπορεί να δοθεί και επιπλέον βοηθητικό υλικό [π.χ. Βημόθυρο,  τχ. 2-3 (2010). Αφιέρωμα στο «Ψωμί των Ανθρώπων», Καβάσιλας,  Παπαθανασίου, 2009 κ.ά.].

Η Θεία Ευχαριστία

Εφαρμόζοντας:

Ο ευχαριστιακός τρόπος ζωής.

-        «Παιχνίδι ρόλων» [εμπνευσμένο από τον αββά Δωρόθεο (το παράδειγμα του κύκλου), βλ. Μαντζαρίδης, 1991]: Διαβάζονται η Μεγάλη Εκτενής και τα Δίπτυχα της Αγίας Αναφοράς σε μεταγραφή στη δημοτική (της θ. Λειτουργίας του αγ. Ι. Χρυσοστόμου ή του Μ. Βασιλείου). Οι μαθητές/μαθήτριες παίρνουν από μία κάρτα με μία από τις κατηγορίες των ανθρώπων που αναφέρονται στις ευχές (π.χ. ὁδοιποροῦντες, νοσοῦντες, αἰχμάλωτοι, κ.λπ.). Όρθιοι/Όρθιες σχηματίζουν κύκλο γύρω από ένα θρανίο που παριστάνει το τραπέζι της «αγάπης». Στη μέση του τραπεζιού νοείται ο Χριστός. Καλούνται να περιγράψουν τι συμβαίνει με τις μεταξύ τους σχέσεις, καθώς πλησιάζουν τον Χριστό, και να διατυπώσουν τους τρόπους σύνδεσης της θείας Ευχαριστίας με την καθημερινή ζωή.

-        Εναλλακτικά:

«Ιδεοθύελλα» Γράφεται στον πίνακα η φράση: «Θεία Ευχαριστία = μεταμόρφωση του ανθρώπου και του κόσμου». Οι μαθητές/μαθήτριες αναστοχάζονται όσα διάβασαν, άκουσαν, είδαν, ερεύνησαν κατά τη διάρκεια του δίωρου και εκφράζουν με σύντομες φράσεις τα χαρακτηριστικά του ευχαριστιακού τρόπου ζωής, τις αλλαγές που συντελούνται στον άνθρωπο μέσα στη Θεία Ευχαριστία (π.χ. ευχαριστία, ευγνωμοσύνη, εμπιστοσύνη προς τον Θεό, αγάπη, αλληλεγγύη, προσφορά, «άνοιγμα» προς όλους και όλα, πνεύμα θυσίας, υπομονής, καρτερικότητας, κ.λπ.). Η δραστηριότητα λειτουργεί και ως αναστοχασμός.

Υλικό

Η Θεία Λειτουργία του Ι. Χρυσοστόμου

2.2 Θεία Ευχαριστία . Η ταυτότητα της Εκκλησίας

3.2 Ευχαριστία - Α΄ Λυκείου (2017-18)

3.2 Ευχαριστία - Α΄ Λυκείου

Ο ιερέας στο γεγονός της Θείας Ευχαριστίας

15. Συναγμένοι στη Θεία Ευχαριστία: η ουσία της Εκκλησίας

22. Ίδρυση και ιστορική εξέλιξη της Θείας Ευχαριστίας ΙΙ

22. Ίδρυση και ιστορική εξέλιξη της Θείας Ευχαριστίας Ι

Θεία Λειτουργία σε μετάφραση.

Β΄ ΛΥΚΕΙΟΥ Θ.Ε. 3 ΚΟΙΝΩΝΙΑ 3.5 ΕΚΚΟΣΜΙΚΕΥΣΗ (5ο δίωρο)

Προσδοκώμενα Μαθησιακά Αποτελέσματα

Οι μαθητές/ μαθήτριες να: -          αποκωδικοποιούν τις αλλαγές που επιφέρει η εκκοσμίκευση στη θρησκεία και στη  θρησκευτικότητα, -          αναλύουν τις θέσεις της  Ορθόδοξης χριστιανικής παράδοσης για την εκκοσμίκευση.

Εκκλησία στο Κόμο, Ιταλία, που έχει μετατραπεί σε συνεργείο αυτοκινήτων

Παρουσιάζοντας:

Το φαινόμενο της εκκοσμίκευσης στη σύγχρονη πραγματικότητα.

-          «Σκέψου, συζήτησε, μοιράσου»: Δίδονται διάφορες προτάσεις μορφών εκκοσμίκευσης (π.χ. Νίκη Παπαγεωργίου). Οι μαθητές/μαθήτριες αποφασίζουν ποια 2 σημεία θεωρούν πιο σημαντικά και δίνουν από ένα παράδειγμα. Συζητούν σε ομάδες των 4 και στο τέλος καταγράφουν τα αποτελέσματά τους στον πίνακα. Ακολουθεί παρουσίαση και σύντομος σχολιασμός στην ολομέλεια.

-          Εναλλακτικά:

«Πέντε π κι ένα γ –συγκεκριμένη σειρά ερωτήσεων σε ομαδοσυνεργασία»: Ο /Η εκπαιδευτικός χωρίζει τους μαθητές/ τις μαθήτριες σε ομάδες και τους δίνει φωτογραφίες και γελοιογραφίες που αφορούν σύγχρονα φαινόμενα εκκοσμίκευσης (π.χ. Ναών που μετατράπηκαν σε εστιατόρια, γελοιογραφίες με παραδείγματα ακραίας θρησκευτικής πολιτικής ορθότητας κ.λπ.). Οι ομάδες προβληματίζονται πάνω στα συγκεκριμένα ερωτήματα που θέτει ο/η εκπαιδευτικός σε φύλλο εργασίας (π.χ. Ποιο πρόβλημα παρουσιάζεται; Τι συνέβη; Γιατί θίγει αυτό το πρόβλημα ο σκιτσογράφος κ.λπ.). Ακολουθεί συζήτηση σχετικά με τις διαστάσεις της εκκοσμίκευσης στις σύγχρονες κοινωνίες.

Ορίζοντας την Εκκοσμίκευση

«Σύμφωνα με τους κοινωνικούς επιστήμονες εκκοσμίκευση μπορεί να σημαίνει:

1.      Αποθρησκειοποίηση της κοινωνίας, δηλαδή μείωση της κοινωνικής επιρροής, του πλούτου και του γοήτρου της θρησκείας.

2.      Αποδέσμευση της κοινωνίας και της κουλτούρας από την κυριαρχία των θρησκευτικών θεσμών και συμβόλων.

3.      Μείωση της κοινωνικής σημασίας της θρησκείας∙ η θρησκεία γίνεται λιγότερο σημαντική για τη λειτουργία του κοινωνικού συστήματος.  

4.      Απομύθευση της πολιτικής. Αποδέσμευση της πολιτικής εξουσίας από τη θρησκευτική νομιμοποίηση με αποτέλεσμα το διαχωρισμό θρησκείας και πολιτικής και τη διάκριση εκκλησιαστικής και κρατικής εξουσίας.

5.      Μείωση του δημόσιου ρόλου της θρησκείας και περιορισμός της στην ιδιωτική σφαίρα.

6.      Παρακμή της θρησκείας και των θρησκευτικών θεσμών.

7.      Αποϊεροποίηση του κόσμου. Η ανθρώπινη ζωή, φύση και κοινωνία ερμηνεύονται ορθολογικά και παύουν να θεωρούνται ως αποτέλεσμα της δράσης των θεϊκών δυνάμεων.

8.      Αντικατάσταση της παραδοσιακής λογικής των αξιών από την ωφελιμιστική λογική.

9.      Μετατροπή της θρησκείας σε κοσμικό θεσμό με εγκόσμιους προσανατολισμούς και ενδιαφέροντα.

10.    Μετατροπή των θρησκευτικών πεποιθήσεων και των θρησκευτικών θεσμών σε εγκόσμιες ιδέες και κοινωνικές οργανώσεις.

11.    Μείωση της θρησκευτικότητας και του επιπέδου συμμετοχής στους θρησκευτικούς οργανισμούς».

Νίκη Παπαγεωργίου, Η Εκκλησία και η Εκκοσμίκευση. 

Ναοί στην Ιταλία έχουν μετατραπεί σε μπαρ και συνεργεία αυτοκινήτων...(Φωτογραφίες)

Εκκλησία στη Γένοβα, Ιταλία, που έχει μετατραπεί σε τράπεζα

Εκκλησία στο Δουβλίνο, Ιρλανδία, που έχει μετατραπεί σε μπαρ

The Church nightclub in Denver

Εφαρμόζοντας:

Θρησκευτική ταυτότητα και εκκοσμίκευση.

-           «Επεξεργασία κειμένου με καθοδηγητικές ερωτήσεις»: Δίνεται θεολογικό κείμενο σχετικό με την εκκοσμίκευση (π.χ. π. Ευάγγελος Γκανάς). Η επεξεργασία γίνεται από τους μαθητές/τις μαθήτριες με φύλλο εργασίας σε ομαδοσυνεργασία. Ακολουθεί συζήτηση για την εκκοσμίκευση της θρησκευτικής ταυτότητας.

-          Εναλλακτικά:

«Θετικό – αρνητικό»: Οι μαθητές/μαθήτριες παίρνουν θέση στις προτάσεις που διαβάζει ο/η εκπαιδευτικός και επιχειρηματολογούν. (Ενδεικτικές προτάσεις:

·         Το βράδυ της Ανάστασης αποτελεί μια όμορφη παράδοση του τόπου μας, όπου το σημαντικότερο γεγονός είναι ότι οι άνθρωποι ασπάζονται, ανταλλάσσουν ευχές και τρώνε παραδοσιακά φαγητά.

·         Ο γάμος είναι Μυστήριο της Εκκλησίας, η δέσμευση αγάπης και πιστότητας ενώπιον Θεού και ανθρώπων, και η αίτηση ευλογίας, γι΄ αυτό και είναι αυτονόητο ότι τελείται μόνο στο ναό.

·         Είμαι χριστιανός σημαίνει ότι πηγαίνω στην Εκκλησία τις μεγάλες γιορτές (Πάσχα, Χριστούγεννα κ.λπ.) και αυτό είναι αρκετό.

·         Το φιλανθρωπικό έργο που απευθύνεται αποκλειστικά στους Έλληνες, περιφρονώντας τους ξένους, είναι αντίθετο με το κήρυγμα του Χριστού.

·         Η βάπτιση είναι ένα χαριτωμένο κοινωνικό γεγονός. Κάτι σαν το πρώτο παιδικό πάρτι του μωρού.

·         Η μετάφραση της λειτουργικής γλώσσας στην εκκλησία είναι προϊόν εκκοσμίκευσης.)

Ακολουθεί συζήτηση για την εκκοσμίκευση της θρησκευτικής ταυτότητας.

Διερευνώντας:

Ορθόδοξη παράδοση και εκκοσμίκευση.

-          «Εφημερίδα τοίχου»: Δίνονται βιβλικά και πατερικά χωρία που αναφέρονται στη ζωή των χριστιανών στον κόσμο (π.χ. προς Διόγνητον επιστολή, Ρωμ 12:2, Α΄Θεσ. 5, 21 κ.λπ.). Οι μαθητές/μαθήτριες σε ομαδοσυνεργασία δημιουργούν ένα φύλλο εφημερίδας  με τίτλο «οι χριστιανοί στον κόσμο» αξιοποιώντας τα παραπάνω κείμενα. Οι ομάδες παρουσιάζουν στην ολομέλεια της τάξης τις εφημερίδες τους. Στη συνέχεια, κάθε ομάδα κολλάει πάνω στην εφημερίδα των άλλων ομάδων χάρτινες λωρίδες με λέξεις ή φράσεις που φανερώνουν τρόπους με τους οποίους εκκοσμικεύεται -αναιρείται το βιβλικό- πατερικό πνεύμα της ζωής των χριστιανών στον κόσμο.

-          Εναλλακτικά

«Μαρκάρισμα και υπογράμμιση κειμένου»: Οι μαθητές/μαθήτριες επισημαίνουν και υπογραμμίζουν τα σημαντικότερα σημεία θεολογικού κειμένου (π.χ. Μητρ. Ναυπάκτου Ιερόθεος Βλάχος). Ακολουθεί συζήτηση σχετικά με την εκκοσμίκευση στην Εκκλησία.

Εκκλησία και εκκοσμίκευση

«Μια Εκκλησία που δεν θεραπεύει τον άνθρωπο, αλλά ασχολείται με άλλα έργα είναι εκκοσμικευμένη. Η Εκκλησία εκκοσμικεύεται όταν θεωρείται ως μια θρησκευτική οργάνωση που ικανοποιεί τα θρησκευτικά συναισθήματα και προσπαθεί να εξιλεώση τον Θεό. Μια Εκκλησία που έχει ωραίες τελετές, χωρίς να διατηρή τον ησυχαστικό θεραπευτικό χαρακτήρα, είναι θρησκευτική οργάνωση.

[…]Η εκκοσμίκευση είναι ο μεγαλύτερος κίνδυνος για την Εκκλησία. Είναι αυτό που αλλοιώνει το πραγματικό της πνεύμα, την αληθινή της ατμόσφαιρα. Βέβαια, δεν αλλοιώνει την Εκκλησία, αλλά τα μέλη της. Η εκκοσμίκευση δεν οδηγεί στην θέωση που είναι ο ύψιστος σκοπός της Εκκλησίας. Είναι μια ανθρωποκεντρική θεώρηση της ζωής, αφού κοινωνικοποιεί και εκνομικεύει τον ζώντα αποκαλυπτικό λόγο, ιστορικοποιεί την εσχατολογική προοπτική της Εκκλησίας, σχετικοποιεί την μεταμορφωτική δυναμικότητα του εκκλησιαστικού λόγου. Η Εκκλησία πρέπει να εισέρχεται στον κόσμο, για να τον εκκλησιοποιή και όχι ο κόσμος να εισέρχεται στην Εκκλησία για να την εκκοσμικεύη.

Μια εκκοσμικευμένη Εκκλησία είναι εντελώς ανίσχυρη και αδύναμη να εκκλησιοποιήση τον κόσμο. Και οι εκκοσμικευμένοι Χριστιανοί είναι αποτυχημένοι σε όλα τα επίπεδα.»

Μητρ. Ναυπάκτου Ιερόθεος Βλάχος,  Η Εκκοσμίκευση στην Εκκλησία.

Αναπλαισιώνοντας:

Οι συνέπειες της εκκοσμίκευσης σε προσωπικό και συλλογικό επίπεδο.

-          «Τοποθέτηση απέναντι στο κείμενο και Χιονοστιβάδα»: Οι μαθητές/μαθήτριες διαβάζουν θεολογικό κείμενο σχετικό με την εκκοσμίκευση (π.χ. π. Δημήτριος Μπαθρέλλος), γράφουν μια σκέψη με αφορμή το κείμενο και τη μοιράζονται. Συζήτηση για τις συνέπειες της εκκοσμίκευσης σε προσωπικό και συλλογικό επίπεδο.

-          Εναλλακτικά:

«Ιστοεξερεύνηση μέσω διαδικτύου»: Σε ομαδοσυνεργασία οι μαθητές/μαθήτριες μελετούν την υπόθεση Laoutsi ή την απαγόρευση του μπουρκίνι στις παραλίες της Γαλλίας με άξονες το που, πότε, τι, γιατί, πώς. Ακολουθεί παρουσίαση της έρευνάς τους και συζήτηση σχετικά με την εκκοσμίκευση σε συλλογικό και προσωπικό επίπεδο.

Συνέπειες της εκκοσμίκευσης στην κοινωνία

«Η επιλογή της προγραμματικής εκκοσμίκευσης καθιστά τις κοινωνίες πνευματικά και ηθικά φτωχότερες. Τις απομακρύνει από το θρησκευτικό εκείνο βάθος από το οποίο θα μπορούσαν να αντλήσουν πολύτιμα υπαρξιακά και ηθικά αποθέματα. Ο χώρος της χριστιανικής πίστης αποτελεί ανεξάντλητη πηγή αξιών, συμβόλων, εικόνων, και οραμάτων, που εμπλουτίζουν τόσο την ανθρώπινη ζωή όσο και τη δημόσια συζήτηση. Για παράδειγμα, όταν συζητάμε για τα έμβρυα, την ευγονική, και τη χρήση ανθρώπινου γενετικού υλικού, για το εάν θα ενθαρρύνουμε ή όχι τις μεταμοσχεύσεις και υπό ποιους όρους, ή για το εάν θα επιτρέψουμε την ευθανασία∙ όταν αναρωτιόμαστε για το πώς θα μεταχειριστούμε τους φυλακισμένους, τους πρόσφυγες, τους μετανάστες, τους άνεργους, ή τους άπορους∙ όταν καλούμαστε να επιλέξουμε ανάμεσα στην ειρήνη και τον πόλεμο, ή ανάμεσα στον φασισμό και τη δημοκρατία, θα ήταν ασύνετο να θέσουμε τη χριστιανική πίστη εκτός της δημόσιας συζήτησης, και τούτο όχι μόνο διότι πολλοί πολίτες διαμορφώνουν τις απόψεις και τη στάση τους ως προς τα παραπάνω με βάση, ή σε διάλογο με, τη χριστιανική πίστη, αλλά και διότι ο ίδιος ο πολιτισμός της Ευρώπης βασίζεται εν πολλοίς στους πυλώνες της χριστιανικής και της ουμανιστικής παράδοσης (εκ των οποίων η δεύτερη απορρέει εν μέρει από την πρώτη). Ο Χάμπερμας έχει δίκιο όταν, έχοντας κατά νουν κυρίως τον χριστιανισμό, επισημαίνει ότι ‘[…] είναι προς το συμφέρον και του ίδιου του συνταγματικού κράτους να προστατεύει τις πολιτισμικές πηγές που τροφοδοτούν την κανονιστική συνείδηση και την αλληλεγγύη των πολιτών’. Ο αποκλεισμός της χριστιανικής θρησκείας από τον δημόσιο χώρο θα σήμαινε όχι μόνο μια ακρωτηριασμένη δημοκρατία αλλά και μια Ευρώπη αποκομμένη από πηγές που αρδεύουν τον πολιτισμό της».

Π. Δημήτριος Μπαθρέλλος, Οι χριστιανοί στους χρόνους της μετα-εκκοσμίκευσης. Εκδ. εν πλω, Αθήνα 2016, σς 70-71 .

Συνοπτική παρουσίαση της υπόθεσης Lautsi κατά Ιταλίας

Τα θρησκευτικά σύμβολα στο δημόσιο χώρο

Κάννες: Το μπουρκίνι διχάζει τη Γαλλική κοινωνία

Διχάζει τη Γαλλία το μπουρκίνι

Αξιολογώντας:

Κριτική στάση απέναντι στην εκκοσμίκευση.

-          «Σύγκριση κειμένων»: Σε ομαδοσυνεργασία οι μαθητές/μαθήτριες επεξεργάζονται με φύλλο εργασίας διάφορες απόψεις θεολόγων, κοινωνιολόγων, πολιτικών  κ.λπ. σχετικά με τον χωρισμό Εκκλησίας και Κράτους (πχ. Ιωάννης Πέτρου, Μητρ. Δημητριάδος Ιγνάτιος, Ευάγγελος Βενιζέλος, Σωτήρης Μητραλέξης κλπ). Ακολουθεί συζήτηση. 

-          Εναλλακτικά:

«Αντιγνωμίες»: Οι μαθητές/ μαθήτριες επιχειρηματολογούν για τη θέση των θρησκευτικών συμβόλων στον δημόσιο χώρο. 

ΥΛΙΚΟ

3.5 Εκκοσμίκευση - Β΄ Λυκείου (2017-18)

3.5 Εκκοσμίκευση - Β΄ Λυκείου

ΤΑ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΣΥΜΒΟΛΑ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

Τα θρησκευτικά σύμβολα στα σχολεία

Τι είναι η εκκοσμίκευση της Εκκλησίας;