Τώρα που ήρθαν οι γιορτές, θυμάμαι... Θυμάμαι το χρώμα και τις μυρωδιές που είχαν κάποτε όταν εγώ ήμουν παιδί... Ίσως να φταίει που οι μεγάλοι βλέπουν πάντα πιο πολλά και χάνουν έτσι τη μαγεία στις εικόνες. Αυτή που κρύβεται στην παιδική ματιά, και κάνει όμορφη την πιο άχαρη απ'όλες. Θυμάμαι που ξυπνούσαμε αχάραγα ακόμη, τις γειτονιές να ντύσουμε με παιδικές φωνούλες που τραγουδούσαν κάλαντα... Κι όταν στων δρόμων τις γωνιές βρισκόμασταν, απ'τις φωνές γνωρίζαμε ποιός ήταν αφού τα πρόσωπα απ' το σκοτάδι κρύβονταν... Κι ας ήταν νυσταγμένα... τα 'νιωθες όμως γελαστά! Μια "καλημέρα" βιαστική ίσα που λέγαμε, για ν'ανταμώσουμε ξανά το μεσημέρι στων ίδιων δρόμων τις γωνιές... Τους κόπους μας ν'αθροίσουμε σα θησαυρό πολύτιμο, και σε βιτρίνες παιχνιδιών να τρέξουμε. Ελπίζοντας, ο γέροντας από τη Καισαρεία, μεσ' το μακρύ ταξίδι του απάνω στο έλκηθρό του, το δέντρο μας να θυμηθεί απ'το λαμπρό του αστέρι και κάτω απ'τα στολίδια του, το πιο όμορφο παιχνίδι του απ'όλα να μας φέρει! Κι ύστερα τρέχαμε... Θαρρείς κι οι μυρωδιές μας δείχνανε το δρόμο για το σπίτι. Μύριζαν τότε οι γειτονιές... Γλυκά και κουραμπιέδες, μελομακάρονα ζεστά, πιατέλες μελωμένες που μας περίμεναν κρυφά... Μύριζαν πίτες και ψωμί, μπισκότα με κανέλα που έφταναν στις μυτούλες μας με αγάπη ζυμωμένα... Με αγάπη, σαν το στόλισμα που κάναμε στο σπίτι, μέσα σε γέλια και χαρές, τραγούδι και παιχνίδι. Την "Άγια Νύχτα" του Χριστού στο χρόνο που παλιώνει, τα "χιόνια στο καμπαναριό" στο χρόνο που ζυγώνει... Στιγμές που μοιάζαν μαγικές και φέρνανε τις νύχτες στις παιδικές τις κάμαρες, όνειρα και ελπίδες... Ελπίδες για τον κόσμο μας, με αγάπη στολισμένο. Τραγούδια, γέλια, μυρωδιές και χρώματα φτιαγμένο. Για έναν κόσμο λαμπερό, με οδηγό τ'αστέρια, με δώρα αθωότητα κι αγνότητα πλεγμένα. Για έναν κόσμο μυστικό, που όσο κι αν μεγαλώσεις, χρώματα, γεύσεις, μυρωδιές, θυμάσαι να ενώσεις! Κι αν ίσως όχι σαν παιδί να νιώσεις μαγεμένο, το σπίτι σου στα σύννεφα να θυμηθείς χτισμένο...
Λάμπουν σαν δάκρυα τα Χριστούγεννα Ένας μικρός χριστός γεννιέται πάλι αύριο, μόνος στον κόσμο. Ένας μικρός χριστός που ζωγραφίζει θαμπά στο τζάμι δέντρα για τα παιδιά, καράβια για τα όνειρα, ένα παραμύθι της αγάπης για τους απελπισμένους. Παραμονή και τα χιλιάδες φώτα της πλατείας στα μάτια του λάμπουν σαν δάκρυα
Τόλης Νικηφόρου- Λάμπουν σαν δάκρυα τα Χριστούγεννα
«Εσύ,
Κύριε, και αυτόν που θέλησες να εισέλθει στο βαθμό του πρεσβυτέρου, γέμισέ τον
με το χάρισμα του Αγίου σου Πνεύματος για να γίνει άξιος να σταθεί άμεμπτα στο
θυσιαστήριο σου, να κηρύττει το Ευαγγέλιο της βασιλείας σου, να λειτουργεί το
λόγο της αληθείας σου, να σου προσφέρει δώρα και θυσίες πνευματικές, να
ανανεώνει το λαό σου με την αναγέννηση του βαπτίσματος».
Γκότσης, Χρ., Μεταλληνός, π. Γ., Φίλιας, Γ., Ορθόδοξη πίστη και λατρεία Α΄ Γενικού
Λυκείου, Ινστιτούτο Τεχνολογίας Υπολογιστών και Εκδόσεων «Διόφαντος», 2011,
σελ. 147.
Α' ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΟΤΗΤΑ 2.3 ΠΡΟΣΕΥΧΗ (3ο δίωρο)
Οι Γιαπωνέζοι ναυτικοί, προτού να κοιμηθούν, βρίσκουν στην πλώρη μια γωνιά που δεν πηγαίνουν άλλοι κι ώρα πολλή προσεύχονται βουβοί, γονατιστοί μπρος σ' ένα Βούδα κίτρινο που σκύβει το κεφάλι.
Κάτι μακριά ως τα πόδια τους φορώντας νυχτικά, μασώντας οι ωχροκίτρινοι μικροί Κινέζοι ρύζι, προφέρουνε με την ψιλή φωνή τους προσευχές κοιτάζοντας μια χάλκινη παγόδα που καπνίζει.
Οι Κούληδες με την βαριά βλακώδη τους μορφή βαστάν σκυφτοί τα γόνατα κοιτώντας πάντα κάτου, κι οι Αράπηδες σιγοκουνάν το σώμα ρυθμικά, κατάρες μουρμουρίζοντας ενάντια του θανάτου.
Οι Ευρωπαίοι τα χέρια τους κρατώντας ανοιχτά, εκστατικά προσεύχονται γιομάτοι από ικεσία και ψάλλουνε καθολικές ωδές μουρμουριστά, που εμάθαν όταν πήγαιναν μικροί στην εκκλησία.
Και οι Έλληνες, με τη μορφή τη βασανιστική, από συνήθεια κάνουνε, πριν πέσουν, το σταυρό τους κι αρχίζοντας με σιγανή φωνή «Πάτερ ημών...» το μακρουλό σταυρώνουνε λερό προσκέφαλό τους.
-εντοπίζουν
το περιεχόμενο της σωτηρίας στον Χριστιανισμό,
-συσχετίζουν τη σωτηρία με την αγάπη του Θεού
στην Ορθόδοξη χριστιανική παράδοση,
-ελέγχουν
με θρησκευτικά κριτήρια την παρουσία
σωτήρων στη σύγχρονη ζωή.
Βιώνοντας:
Ιστορίες «σωτηρίας» από την ιστορία και την καθημερινή
ζωή.
-Οι
μαθητές/μαθήτριες καλούνται να αφηγηθούν ένα περιστατικό «σωτηρίας» δικό τους ή
κάποιου κοντινού τους ανθρώπου. Στο τέλος, ανακοινώνουν στην ολομέλεια το είδος
της «σωτηρίας» που άκουσαν από τον συμμαθητή/τη συμμαθήτριά τους («σωτηρία» από
κοινωνική κατακραυγή/φυσικό κίνδυνο, αρρώστια, θάνατο κ.λπ.). Μερκουρη:"Σωθηκα από θαυμα"
Νοηματοδοτώντας:
Απαντήσεις της ορθόδοξης χριστιανικής πίστης και άλλων
χριστιανικών παραδόσεων και θρησκειών για τη σωτηρία.
»: Οι μαθητές/μαθήτριες μελετούν πολυτροπικά κείμενα
και συμπληρώνουν φυλλάδιο με ερωτήσεις, όπως:
Ποια
είναι η έννοια της σωτηρίας σε θρησκευτικό / μεταφυσικό / ανθρωπολογικό
πλαίσιο; Οι θρησκείες δίνουν απάντηση στο ερώτημα της σωτηρίας;
…η κολασμένη η ζωή δεν είναι μια
ιδιαίτερη κατάσταση που την επιβάλλει βάσει ενός νόμου ο Θεός, και μάλιστα σε
μια φυλακή κτιστών βασάνων. Ο Θεός, κατά τον Μάξιμο Ομολογητή, λόγου χάρη,
αγκαλιάζει αγαθούς και πονηρούς. Οι δεύτεροι δεν μπορούν να τον δουν στη δόξα
του, και τον αισθάνονται ως τιμωρό και εχθρικό. … Η κατάσταση αυτή των
κολασμένων είναι αποκλειστικά δική τους στάση. Ούτε ο Θεός αρνείται ποτέ τη
μετάνοια μετά θάνατο· ο Θεός τη δέχεται το δίχως άλλο, γιατί δεν μπορεί να
αρνηθεί τον εαυτό του, αλλά, κατά τον Ιώαννη Δαμασκηνό, η ψυχή μετά θάνατο δεν
τρέπεται· σκληραίνει στις αχτίδες της θείας δόξας, όπως ακριβώς ο πηλός κατά
την εικόνα που μας δίνει ο Μάξιμος Ομολογητής. Απεναντίας οι ψυχές των φίλων
του Θεού απαλύνονται μέσα στο φως της θείας δόξας, …όπως το κερί στις αχτίδες
του κτιστού ηλίου.
… είναι φιλία η παραδείσια ζωή, ενώ
η κόλαση είναι «αφιλία» και ακοινωνησία, τόσο σε σχέση με τον Θεό όσο και σε
σχέση με τους άλλους.
Συγκλονιστική είναι μια διήγηση στα Αποφθέγματα του αββά Μακαρίου, την οποία θα ζήλευαν σύγχρονοι
υπαρξιστές φιλόσοφοι και διανοούμενοι. Ο αββάς Μακάριος χτυπάει με το μπαστούνι
του, καθώς βαδίζει στην έρημο, το πεταμενο κρανίο ενός αιρεσιάρχη. Και αμέσως η
ψυχή του στην κόλαση αναγαλλιάζει, και αισθανόμενη την επαφή του αγίου τον
παρακαλεί για ανακούφιση. Στην ερώτηση του αββά ποια είναι η κατάστασή τους
εκεί στην κόλαση, ο κολασμένος τού λέει πως το πρόσωπο του καθενός είναι
κολλημένο στη ράχη του άλλου, και δεν μπορεί κανένας να αντικρίσει τα πρόσωπα
των άλλων. Τον παρακαλεί τελικά να προσευχηθεί, για να μπορέσουν να δουν λιγάκι
το πρόσωπο του διπλανού τους.
Τέλεια ακοινωνησία και τέλεια αφιλία είναι η
κατάσταση της κόλασης. …
… Η αγάπη του Θεού δεν υπόκειται σε
κανένα νόμο, αν η ψυχή τον ζητάει και τον θέλει. Το έλεός του είναι
απροσμέτρητο. Αυτό το νόημα έχουν οι ευχές και τα μνημόσυνα. … Σύμφωνα με μια
διήγηση ένας γιατρός, ονόματι Ιούστος, έκλεψε χρήματα, και σαν πέθανε πήγε στην
κόλαση. Στα όνειρα του αδελφού του παραπονιόταν πως περνούσε άσκημα. Μετά
τριάντα λειτουργίες γλίτωσε την κόλαση! Παρουσιάστηκε στον αδελφό του, κτα’
όναρ και πάλι, και του είπε πως ήταν καλά. Η σημασία τέτοιων απλοϊκών διηγήσεων
είναι μεγάλη, γιατί απλούστατα εκφράζει τις γνήσιες και βαθιές θεολογικές και
σωτηριολογικές προϋποθέσεις για την παραδείσια και την κολασμένη ζωή…
Ματσούκας,
Ν. (1988). Δογματική και Συμβολική
Θεολογία Β.
Διαφορετικές θεωρήσεις σωτηρίας στη χριστιανική
παράδοσηκαι η σύνδεσή τους με τον Θεό
-Δίνονται/Προβάλλονται
εικόνες της μέλλουσας κρίσης, ανατολικές και δυτικές. Συζητούνται θέματα όπως:
συλλογική σωτηρία, ατομική σωτηρία, σωτηρία με την πίστη, σωτηρία με τα έργα,
σώζει ο νόμος, σώζει η χάρη.
Φραγκιάς
Καβερτζάς, Η Δευτέρα Παρουσία, (1640-1641,
124,5x38εκ.)
Διαβάζεται η ιστορία του Ντοστογιέφσκι: «Το
Κρεμμυδάκι» (από τους Αδελφούς Καραμάζοφ)].
Συζητούνται και τα ερωτήματα: Ποιος αποφασίζει το αν θα σωθούμε ή όχι;
Σωζόμαστε μόνοι/μόνες μας; κ.λπ.
jesus the light
1.Το
κρεμμυδάκι
Μια φορά κι ένα καιρό, ζούσε μια
κακιά γυναίκα, σωστή μέγαιρα. Πέθανε κι ούτε ένα καλό δεν είχε κάνει στη ζωή
της. Την άρπαξαν το λοιπόν οι διαβόλοι και την πετάξανε στη φλογισμένη λίμνη.
Τότε ο φύλακας-άγγελός της κάθισε και σκέφτηκε: "Πρέπει να θυμηθώ καμιά
καλοσύνη της για να πάω να την πω στο Θεό " . Θυμήθηκε, και μια και δυο
πάει και λέει στο Θεό : ''Αυτή, του λέει, έβγαλε ένα κρεμμυδάκι φρέσκο απ' το
περιβόλι και το 'δωσε σε μια ζητιάνα" . Κι ο Θεός απαντάει: "Πάρε
λοιπόν το ίδιο εκείνο κρεμμυδάκι, και πήγαινε πάνω απ' τη λίμνη. Βάστα το
κρεμμυδάκι απ' τη μια άκρη κι ας πιαστεί αυτή απ' την άλλη. Τότε τράβα την. Αν
τα καταφέρεις να την τραβήξεις απ' τη λίμνη, τότε ας πάει στον Παράδεισο. Όμως
αν σπάσει το κρεμμυδάκι, θα πει πως καλά είναι εκεί που είναι" . Έτρεξε ο
άγγελος στη γυναίκα και της λέει: "Πιάσου γερά απ' το κρεμμυδάκι και ΄γω
θα σε τραβήξω" . Κι άρχισε να την τραβάει προσεχτικά. Την είχε βγάλει
ολάκερη σχεδόν απ' τη λίμνη, μα μόλις είδαν οι άλλοι αμαρτωλοί πως την τραβάνε
έξω, γαντζώθηκαν όλοι πάνω της για να βγουν κι αυτοί μαζί της. Μα η γυναίκα ήταν
κακιά, σωστή μέγαιρα, κι άρχισε να τους κλωτσάει: "Εμένα θέλουν να βγάλουν
κι όχι εσάς. Δικό μου είναι το κρεμμυδάκι κι όχι δικό σας". Μόλις το 'πε
αυτό, το κρεμμυδάκι έσπασε. Κι αυτή ξανάπεσε στη λίμνη και καίγεται εκεί πέρα
ως τα σήμερα. Ο άγγελος έβαλε τα κλάματα κι έφυγε».
Ο Χριστός ήρθε για να ενώσει ξανά θεότητα και ανθρωπότητα, γκρεμίζοντας το τείχος. Ο Ίδιος είναι και Θεός και άνθρωπος, επομένως γίνεται η γέφυρα επανένωσης των δύο χωρισμένων μερών. Έτσι ο Θεός επιλέγει τον πιο ταιριαστό στην αγάπη Του τρόπο για να θεραπεύσει την πάσχουσα ανθρώπινη φύση.
Ο Ίδιος ο Χριστός είπε:
«Εγώ είμαι η οδός και η αλήθεια και η ζωή. Κανείς δεν έρχεται προς τον Πατέρα παρά μόνο μέσω εμού»(«Εγώ ειμί η οδός και η αλήθεια και η ζωή. Ουδείς έρχεται προς τον Πατέρα ει μη δι’ εμού», Ιω. 14, 6).
«Εγώ είμαι το φως του κόσμου. Όποιος με ακολουθεί δεν θα περπατήσει στο σκοτάδι, αλλά θα έχει το φως της ζωής» («Εγώ ειμί το φως του κόσμου. Ο ακολουθών εμοί ου μη περιπατήσει εν τη σκοτία, αλλ’ έξει το φως της ζωής», Ιω. 8, 12).
«Εγώ είμαι η ανάσταση και η ζωή. Όποιος πιστεύει σ’ εμένα, και αν πεθάνει, θα ζήσει. Και κάθε ένας που πιστεύει σ’ εμένα δε θα πεθάνει ποτέ. Το πιστεύεις αυτό;» («Εγώ ειμί η ανάστασις και η ζωή. Ο πιστεύων εις εμέ, καν αποθάνη, ζήσεται. και πας ο πιστεύων εις εμέ ου μη αποθάνη εις τον αιώνα. Πιστεύεις τούτο;», Ιω. 11, 25-26).
Η χρήση της έννοιας «σωτηρία» στην τρέχουσα
επικαιρότητα και η θεολογική σημασιοδότησή της.
1.Δημοσιεύματα από τον ημερήσιο και
περιοδικό τύπο με θέμα τη σωτηρία, ως μεταφορά
σε πολιτικό, κοινωνικό και πολιτιστικό πεδίο αλλά και ως κυριολεξία.
Οπτικοακουστικό υλικό από
το αρχείο της ΕΡΤ: Δελτίο Ειδήσεων ΝΕΤ, Κυριακή, 17 Οκτωβρίου 2010, 21:00:00 [ΧΙΛΗ, ΤΕΛΕΤΗ ΜΝΗΜΗΣ ΤΩΝ
ΜΕΤΑΛΛΟΡΥΧΩΝ].
-οι
μαθητές/μαθήτριες γράφουν μια ανοιχτή επιστολή στους ηγέτες των κρατών
αρχίζοντας με τη φράση: «Δεν ξέρετε, κυρίες και κύριοι, καλά τι σημαίνει
σωτηρία!»
Εικόνες λιτές, φωτισμένες από ένα υπερβατικό φως, διάχυτο από μια μυστική πνευματικότητα. Γραμμές ρυθμικές και απλουστευμένες σχηματοποιήσεις της φόρμας, εκφράζουν την απλή ρωσική ψυχή που θερμαίνεται από την κυριαρχία των θερμών χρωμάτων, κυρίως του κόκκινου. Πολλές από τις εικόνες αυτές επαναλαμβάνουν βυζαντινά πρότυπα Γεννήσεων, ενώ άλλες έχουν μια δική τους πρωτοτυπία και πολύ ενδιαφέρον στη σύνθεση. Ειδικά αυτές που παρουσιάζουν τις διαφορετικές σκηνές των γεγονότων της ιστορίας της Γέννησης πάνω στην ίδια εικόνα, συνδέοντας με αυτόν τον τρόπο μεταξύ τους τις φάσεις του χρόνου και αποδίδοντας το συνολικό νόημα της αφήγησης με οπτικές παραθέσεις. Οπωσδήποτε, μια γενική γνώση της ιστορικής εξέλιξης της ρωσικής θρησκευτικής ζωγραφικής, είναι αναγκαία, ώστε να αποκτήσει κάποιος ολοκληρωμένη αντίληψη επί του θέματος. http://peritexnisologos.blogspot.gr/2015/12/blog-post_51.html
-εξηγούν το
περιεχόμενο του εορτασμού στην Ορθόδοξη Εκκλησία,
-αναλύουν τις
ποικίλες διαστάσεις των θρησκευτικών γιορτών,
-αξιολογούν
τις ποικίλες εορταστικές εκφράσεις της λαϊκής θρησκευτικότητας.
Βιώνοντας:
Η σημασία της γιορτής στην προσωπική και κοινωνική ζωή των
μαθητών/ μαθητριών.
Θρησκευτικές γιορτές και αργίες.
created by Γιάννης Μπάλτος
«Ιδεοθύελλα»: Γράφεται στον πίνακα η λ. «γιορτή». Καλούνται οι μαθητές/μαθήτριες να εκφράσουν εμπειρίες, συναισθήματα και σκέψεις από την ονομαστική τους γιορτή ή από άλλες χριστιανικές γιορτές.
Νοηματοδοτώντας:
Ο εορτασμός σε εβδομαδιαία και ετήσια βάση στην
Ορθόδοξη Εκκλησία.
Δίνονται
καρτέλες με διάφορες χριστιανικές γιορτές. Οι μαθητές/μαθήτριες καλούνται να
τις ταξινομήσουν ανάλογα με το είδος τους (Χριστολογικές, Θεομητορικές, Αγίων,
σταθερές, κινητές) και να συζητήσουν με βάση ένα κείμενο για το θεολογικό νόημα
της γιορτής και τον καθαγιασμό του χρόνου (Φουντούλης, 1993, Μπασιούδης, 2011)
την επίδραση των γιορτών στη ζωή τους, στο περιβάλλον τους και στην καθημερινή
ζωή στην Ελλάδα.
Οι γιορτές στην Ορθόδοξη Εκκλησία,
στις άλλες χριστιανικές παραδόσεις και στις μονοθεϊστικές θρησκείες.
Οι μαθητές/ μαθήτριες χωρίζονται σε ομάδες και κάθε ομάδα αναλαμβάνει
μία χριστιανική εκκλησία ή δόγμα ή μία μονοθεϊστική θρησκεία.
Στη
συνέχεια, αναζητά και συλλέγει (γραπτώς ή ηλεκτρονικά) πληροφορίες για κάθε γιορτή (βλ. για τον Ιουδαϊσμό, σχολικό βιβλίο
Β΄ Λυκ, σ. 238, Καϊμάκης· για το Ισλάμ, Γιαννουλάτος, 2006, Ζιάκας, 2003), καθώς και για την ημέρα αργίας κάθε
θρησκείας. Ακολουθεί σύντομη παρουσίαση στην ολομέλεια (ή, χάριν συντομίας,
ανάρτηση στην ιστοσελίδα του σχολείου).
Οι σημαντικότερες γιορτές κάθε θρησκείας σε ενιαίο ημερολόγιο:
http://www.interfaith-calendar.org/
1.Το
ιουδαϊκό έτος
Το
ιουδαϊκό έτος είναι σεληνιακό και αρχίζει στο τέλος Σεπτεμβρίου ή αρχές
Οκτωβρίου με τη γιορτή του Νέου Έτους. Μετά από ένα δεκαήμερο
ακολουθεί η Ημέρα της Εξιλέωσης, αφιερωμένη στη μετάνοια. Μετά από
πέντε μέρες ακολουθεί η γιορτή της Σκηνοπηγίας σε ανάμνηση της
διάβασης της ερήμου. Δύο μήνες περίπου αργότερα γιορτάζεται η Χανουκά,
σε ανάμνηση της νίκης κατά των Σελευκιδών, το 2ο π.Χ. αι. Κατά τις αρχές της
άνοιξης η Πουρίμ γιορτάζεται σε ανάμνηση των γεγονότων του
βιβλίου της Εσθήρ. Κατά το μήνα Νισάν (μεταξύ Μαρτίου και Απριλίου) γιορτάζεται
το Πάσχα (Πεσάχ = διάβαση), δηλαδή η έξοδος από την Αίγυπτο.
Επτά εβδομάδες μετά τη δεύτερη μέρα του Πάσχα γιορτάζεται η Πεντηκοστή,
σε ανάμνηση της αποκάλυψης του Θεού στο Σινά. Πέντε εβδομάδες περίπου μετά την
Πεντηκοστή τηρείται πένθος διάρκειας τριών εβδομάδων σε ανάμνηση της
καταστροφής των δυο ναών.
Από το
σχολικό βιβλίο των Θρησκευτικών της Β΄ Λυκείου ΔΕ 29, σ. 238:
1.Το νόημα της αργίας (της Κυριακής
για τους χριστιανούς και του Σαββάτου για τους Ιουδαίους)
Η χρονολογικά πρώτη χριστιανική εορτή είναι αναμφίβολα η Κυριακή, το εβδομαδιαίο Πάσχα της Εκκλησίας. Στον Ιουδαϊσμό το Σάββατο ήταν η θεοσύστατη ημέρα της καταπαύσεως. Η πιστή τήρησή του
αποτελούσε την επιβεβαίωση της πιστότητας στο νόμο του Θεού, μαζί με την
περιτομή, το χαρακτηριστικό σημείο της ενσωματώσεως στο λαό του Θεού, της
μετοχής στη διαθήκη και τις επαγγελίες Του. Ο Κύριος αντέδρασε έντονα στην
τυποποίησή του και στην υποδούλωση του πνεύματος στο γράμμα, του νόμου του Θεού
στις παραδόσεις των ανθρώπων (Μτ 15, 3.6). Το μεγαλύτερο τόλμημα της πρώτης
εκκλησίας ήταν η μετάθεση της ημέρας του Κυρίου από την εβδόμη στην πρώτη ημέρα
της εβδομάδος. Η ημέρα της καταπαύσεως βρίσκει την εκπλήρωσή της στο θάνατο του
Κυρίου, που ‘σαββατίζει’ στον τάφο… Το Σάββατο γίνεται προφητικός τύπος της
ταφής του Κυρίου, που οδηγεί στην εκ νεκρών ανάσταση κατά την πρώτη ημέρα της
εβδομάδος, την ‘μίαν σαββάτων, την ημέρα της δημιουργίας του φωτός και της νέας
εν Χριστώ δημιουργίας. Πρώτη, αλλά και ογδόη, τύπος της εβδομάδος του μέλλοντας
και της αιωνιότητος. Η μετάθεση του Σαββάτου συνεπάγεται ουσιαστικά … και
άνοιγμα προς το νέο κόσμο της χάριτος και της βασιλείας του Θεού. Ακριβώς δε η
παρουσία του Χριστού, …, κατά την ημέρα της αναστάσεως ‘εις το μέσον’ των
μαθητών του (Ιω 20,19) και ‘μεθ’ ημέρας οκτώ πάλιν’ (Ιω 20,26) έδωσε το
αναστάσιμο στοιχείο στις συνάξεις ‘τη μιά των Σαββάτων’ (Πραξ 20, 7. Α Κορ 16,
2), που ήδη στο τέλος του Α΄ αιώνα είχε ονομασθεί ‘Κυριακή’ (Αποκ 1, 10). Στο
εξής και μέχρι σήμερα η αναστάσιμη σύναξη της Κυριακής και η κατ’ αυτήν
ευχαριστία αποτέλεσε το κέντρο της ζωής της οικουμενικής Εκκλησίας, το
εβδομαδιαίο Πάσχα της».
«……Πρέπει και ημείς αδελφοί μου, να χαιρώμεθα
πάντοτε, μα περισσότερον την Κυριακήν, οπού είνε η Ανάστασις του Χριστού μας.
Διότι Κυριακήν ημέραν έγινεν ο Ευαγγελισμός της Δεσποίνης ημών Θεοτόκου και
Αειπαρθένου Μαρίας, Κυριακήν ημέραν μέλλει ο Κύριος να αναστήση όλον τον
κόσμον. Πρέπει και ημείς να εργαζώμεθα
τας εξ ημέρας δια ταύτα τα μάταια, γήινα και ψεύτικα πράγματα, και την
Κυριακήν να πηγαίνωμεν εις την Εκκλησίαν και να στοχαζώμεθα τας αμαρτίας μας,
τον θάνατον, την κόλασιν, τον παράδεισον, την ψυχήν μας οπού είναι τιμιωτέρα
από όλον τον κόσμον, και όχι να πολυτρώγωμεν, να πολυπίνωμεν και να κάμωμεν
αμαρτίας. Ούτε να εργαζώμεθα και να πραγματευώμεθα την Κυριακήν….»
Καντιώτης,
Αυγ., επίσκ. (1988). Κοσμάς ο Αιτωλός, Διδαχές και Βιογραφία,
Διδαχή Γ. Αθήνα:
Ο Σταυρός, σ. 189.
"Κυριακή" Μουσική του Δημήτρη Κογιάννη σε ποιήση Κώστα Καρυωτάκη (2016).
-«Ανάλυση
Διαστάσεων: το πανηγύρι»: Γίνεται προβολή ηλεκτρονικής παρουσίασης,
προετοιμασμένης από τον/την εκπαιδευτικό, με εικόνες από ένα θρησκευτικό
πανηγύρι (πρόγραμμα της πανηγύρεως από έναν ναό, λιτανεία της εικόνας, παζάρι
έξω από τον ναό, χοροί, τραγούδια, φαγοπότι κ.τ.λ.) ή ενός ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ
με το ίδιο θέμα. Οι μαθητές/μαθήτριες
καλούνται καταρχήν να διακρίνουν σε δύο στήλες τα λαϊκά στοιχεία και τα
θρησκευτικά στοιχεία της πανηγύρεως. Στη συνέχεια, επιχειρούν ανάλυση των
διαστάσεών της (ουσιαστική, χωρική, χρονική, ποσοτική, ποιοτική). Ακολουθεί
αξιολόγησή της.
-συγκρίνουν τη μύηση σε
θρησκευτική και μη θρησκευτική κοινότητα,
-διατυπώνουν
συλλογισμούς για τις προϋποθέσεις και τις
συνέπειες εισόδου – ένταξης στην Εκκλησία,
-διακρίνουν εκφράσεις /εκδηλώσεις /τελετές μύησης στις θρησκείες.
Βιώνοντας:
Η μύηση σε μία κοινότητα.
«Ομαδοσυνεργασία – TPS». Οι μαθητές/μαθήτριες
αναφέρουν τις διαδικασίες μύησης - ένταξης ενός νέου μέλους σε μια ομάδα.
Νοηματοδοτώντας:
Είσοδος και ένταξη στην Εκκλησία.
Προβολή
βίντεο ή εικόνων με θέμα τη μύηση στον Χριστιανισμό. Στη συνέχεια, οι μαθητές/μαθήτριες
χωρισμένοι/ες σε ομάδες καταγράφουν
σκέψεις και ερωτήματα γύρω από αυτά που παρατήρησαν.
Τι παρατηρείτε; Σε ποιους/ποιες απευθύνεται η
συγκεκριμένη τελετή; Πρέπει να υπάρχουν κάποιες προϋποθέσεις για την ένταξη
στην Εκκλησία; Μπορεί να γίνει ένταξη χωρίς διδασκαλία/κατήχηση;
«Ομαδοσυνεργασία:
Ανάγνωση κειμένων»: Οι μαθητές/μαθήτριες διαβάζουν και επεξεργάζονται κείμενο
από την Ορθόδοξη ακολουθία του Βαπτίσματος, που μιλά για τις προϋποθέσεις την
τελετή και το νόημα του βαπτίσματος.
Ευχές του Βαπτίσματος
«Στο όνομά σου, Κύριε και Θεέ της αλήθειας, και του μονογενούς σου
Υιού και του Αγίου σου Πνεύματος, βάζω το χέρι μου πάνω
στο δούλο σου (δείνα), που αξιώθηκε να καταφύγει στη βοήθεια που δίνει το άγιο
Όνομά σου και να φυλαχτεί κάτω από τις φτερούγες σου. Διώξε απ' αυτόν την παλιά
εκείνη πλάνη και γέμισέ τον με πίστη, ελπίδα και αγάπη για σένα, ώστε να μάθει
πως εσύ είσαι ο μόνος και αληθινός Θεός και ο μονογενής σου Υιός, ο Κύριος μας
Ιησούς Χριστός, και το Άγιό σου Πνεύμα. Δώσε του τη δύναμη να τηρεί όλες τις
εντολές σου και να φυλάξει τα αρεστά σε σένα, γιατί αν τα κάμει αυτά ο άνθρωπος
θα ζήσει σύμφωνα μ' αυτά. Γράψε τον στο βιβλίο της ζωής σου και ένωσε τον με
την ποίμνη του λαού σου. Ας δοξαστεί από αυτόν το άγιο όνομά σου, και του
αγαπητού σου Υιού, του Κυρίου μας Ιησού Χριστού και του ζωοποιού σου
Πνεύματος...»
* * *
«...Εσύ λοιπόν, Δέσποτα, βασιλιά των
πάντων, σπλαχνικέ, χάρισε σ' αυτόν και τη σφραγίδα της δωρεάς του αγίου και
παντοδύναμου και αξίου προσκύνησης Πνεύματός σου, και τη μετάληψη του αγίου
Σώματος και του τιμίου Αίματος του Χριστού σου. Φύλαξε αυτόν στον αγιασμό σου.
Στερέωσέ τον στην ορθόδοξη πίστη. Γλίτωσέ τον από τον πονηρό κι από όλα τα
τεχνάσματά του, και με το σωτήριο φόβο σου διατήρησε την ψυχή του σε καθαρότητα
και σε αρετή. Έτσι ώστε να σου είναι ευάρεστος με κάθε έργο και λόγο και να
γίνει υιός και κληρονόμος της επουράνιας βασιλείας σου...».
Ακολουθία Αγίου Βαπτίσματος, Αποστολική Διακονία της
Εκκλησίας της Ελλάδος.
Στο Γκότσης, Χρ., Μεταλληνός, π. Γ., Φίλιας, Γ., Ορθόδοξη πίστη και λατρεία Α΄ Γενικού
Λυκείου, Ινστιτούτο Τεχνολογίας Υπολογιστών και Εκδόσεων «Διόφαντος», 2011,
σελ. 118-119, 120.
Προϋποθέσεις και
στοιχεία εισόδου – ένταξης στην Εκκλησία.
«Ιδεοθύελλα»: Ζητείται από τους μαθητές/τις
μαθήτριες να «ανακαλύψουν» και καταγράψουν ποια στοιχεία σηματοδοτούν την
έναρξη της καινούργιας ζωής μέσα στη θρησκευτική κοινότητα (συμβολισμοί από την
τελετή του χριστιανικού βαπτίσματος). Δίνεται σε ομάδες μαθητών/μαθητριών
κείμενο με τη σημασία και τους συμβολισμούς του χριστιανικού βαπτίσματος, το
οποίο παρουσιάζεται στην τάξη.
Τελετή του Βαπτίσματος
«Πρώτα αγιάζεται το νερό και ευλογείται
το λάδι με ευχές. Έπειτα λαδώνεται το παιδί από τον ιερέα και στη συνέχεια
βυθίζεται τρεις φορές στην κολυμβήθρα. Η τριπλή κατάδυση και ανάδυση στο νερό
της κολυμβήθρας σημαίνει τη συμμετοχή του βαπτιζόμενου στην τριήμερη ταφή και
την Ανάσταση του Χριστού. Στη συνέχεια, χρίεται με άγιο μύρο, και ντύνεται στα
ολόλευκα. Ανήκει πια στο Χριστό και στην Εκκλησία.
Τα υλικά που χρησιμοποιούνται στο
Βάπτισμα έχουν τη σημασία τους. Το νερό με τις ιδιότητες του καθαρισμού, της
καταστροφής (πλημμύρας) και της ζωτικότητας συμβολίζει αυτά που γίνονται: ο
πιστός καθαρίζεται από την αμαρτία, θάβει τον παλιό άνθρωπο και αναγεννιέται σε
μια νέα ζωή. Αλείφεται με λάδι, όπως οι αθλητές της πάλης, γιατί θα παλέψει
ενάντια στο κακό και στην αμαρτία. Έχουμε ακόμη μια συμβολική πράξη: το κόψιμο
λίγων τριχών από το κεφάλι, από τέσσερα σημεία σε σχήμα σταυρού. Η πράξη αυτή
συμβολίζει αφενός μεν μια μικρή θυσία του βαπτιζόμενου στο Λυτρωτή του και
αφετέρου ότι ο νέος χριστιανός ανήκει πλέον στον Χριστό, όπως οι δούλοι στην
αρχαία εποχή που με την κουρά ανήκαν στον κύριό τους. Το Βάπτισμα ενός παιδιού
είναι σημαντικό γεγονός της ζωής του και μια ωραία οικογενειακή γιορτή. Για την
Εκκλησία όμως έχει ευρύτερες διαστάσεις: πολιτογραφεί και εγγράφει στα μητρώα
της ένα ακόμη μέλος της».
Γκότσης, Χρ., Μεταλληνός, π. Γ., Φίλιας, Γ., Ορθόδοξη πίστη και λατρεία Α΄ Γενικού
Λυκείου, Ινστιτούτο Τεχνολογίας Υπολογιστών και Εκδόσεων «Διόφαντος», 2011,
σελ. 120-121.
Εφαρμόζοντας:
Νέοι και ένταξη σε θρησκευτικές κοινότητες.
Λεύκωμα με ευχές και αφιερώσεις»: Ένας
συμμαθητής / μία συμμαθήτρια σε καλεί σε μία τελετή Βαπτίσματος. Οργανώνετε ένα
λεύκωμα με αφιερώσεις και ευχές κατάλληλες για την περίσταση.
