Η Επανάσταση της Γενετικής Μηχανικής (Tailored Humanity) (CRISPR-Cas9)
Μια σημαντική επανάσταση γενετικής μηχανικής βρίσκεται σε εξέλιξη από το 2012. Χάρη σε μία μοριακή συσκευή που ονομάζεται CRISPR-Cas9, με την οποία, η επεξεργασία του DNA θα είναι τόσο εύκολη όσο πιέζοντας ένα απλό κουμπί.
Πολλές κι εκπληκτικές εφαρμογές είναι πλέον δυνατές, όπως η εξάλειψη της ελονοσίας, του HIV και του HIV, όπως και άλλες γενετικές ασθένειες.
Όπως, επίσης θα είναι δυνατό να παραγγείλουμε ένα «προγραμματισμένο» ζώο, ή ακόμη και ένα ανθρώπινο έμβρυο.
Το CRISPRCas9 ανοίγει ένα εντελώς νέο κόσμο στις δυνατότητες που θα δημιουργήσουν το μέλλον μας.
Οι οικονομικές επιπτώσεις μιας τέτοιας ανακάλυψης είναι συντριπτικές.
Ταυτόχρονα όμως, αυτή η εξέλιξη, θέτει και θεμελιώδη ηθικά ζητήματα.
Μπορούμε να φανταστούμε τους «ενισχυμένους» ανθρώπους;
Μπορούμε να σφυρηλατήσουμε τη ζωή και την εξέλιξη σύμφωνα με τις ανάγκες μας;
Σκηνοθεσία: Etienne Blanchon, Caroline Hocquard
Παραγωγή: Altomedia / Planete+ 2018
Η
Ορθόδοξη θεολογία βλέπει τον άνθρωπο όχι ως άτομο, αλλά ως πρόσωπο, δηλαδή ως
ύπαρξη που υπάρχει μόνο μέσα από τη σχέση και την κοινωνία με τους άλλους και
με τον Θεό.
Δημιουργημένος «κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωσιν Θεού», ο άνθρωπος έχει
λογικό, ελευθερία και προορισμό τη θέωση, τη συμμετοχή δηλαδή στη θεία ζωή.
Το πρόσωπο δεν είναι ποτέ απομονωμένο.
Αναπτύσσεται μέσα στην Εκκλησία,
όπου βιώνει την κοινωνία και την αγάπη, υπερβαίνοντας τον ατομισμό.
Αντίθετα, το προσωπείο εκφράζει την αποξένωση, την απώλεια
αυθεντικότητας και σχέσης.
Η αγάπη, ως ελεύθερη προσφορά
και έξοδος από τον εαυτό, αποτελεί την ουσία της προσωπικής ύπαρξης.
Κάθε άνθρωπος, ως εικόνα του Θεού, είναι ιερός και μοναδικός.
Γι’ αυτό η Ορθόδοξη πίστη καλεί
σε σεβασμό και κοινωνία με τον άλλο, όπου αποκαλύπτεται η αλήθεια του Θεού.
Έτσι, το πρόσωπο είναι διαρκής
πορεία προς την κοινωνία, την αγάπη και τη θέωση.
Κύριε Ιησού Χριστέ, Εσύ που είσαι ο Θεός μου, γεμάτος ελεημοσύνη και Πανάγαθος, Εσύ που με σοφία δημιούργησες ολόκληρο τον κόσμο, που μπορούμε να συλλάβουμε με τον νου και τις αισθήσεις μας.
Εσύ που όλα τα δημιουργήματά Σου τα πλημμυρίζεις με τα ελέη Σου.
Εσύ που με την πανάγαθη Πρόνοιά Σου για όλα προνοείς και για όλα σου τα κτίσματα, άυλα ή υλικά, λογικά ή άλογα, έμψυχα ή άψυχα, από το πρώτο μέχρι το τελευταίο φροντίζεις […]
Σε Σένα λοιπόν δέομαι, Δέσποτα Πανάγαθε και Ποιητή του παντός, και Σε , που είσαι ο αίτιος της ζωής, ικετεύω.
Άκουσε με ευμένεια την προσευχή μου αυτή και διώξε κάθε θανατηφόρα ασθένεια και κακό από τα βόδια, τα άλογα, τα γαϊδούρια, τα μουλάρια, τα πρόβατα, τις κατσίκες, τις μέλισσες και τα υπόλοιπα ζώα, όσα χρειάζονται στη ζωή τους οι δούλοι Σου, που επικαλούνται Εσένα, που δίνεις όλα τα καλά και το όνομά μου. [.…]
Ναι, Κύριε Ιησού Χριστέ, λυπήσου τα σπλάχνα Σου τα ίδια και ελέησε τα ζώα που πάσχουν, καθώς θερίζονται από το δρεπάνι του θανάτου. Και επειδή δεν μπορούν να μιλήσουν, μόνο με τα μουγκανίσματα και τις γοερές και άναρθρες φωνές μιλούν για τα βάσανα και τον πόνο τους, ώστε να τραβήξουν την συμπάθεια όσων έχουν λόγο […]
Η σχέση του Οσίου Σιλουανού του Αθωνίτη με την κτίση
Ο Γέροντας φρόντιζε ακόμα και για τα φυτά. Πίστευε πως κάθε κακομεταχείριση που τα βλάπτει είναι αντίθετη με τη διδαχή της χάρης. Θυμάμαι μια φορά που βάδιζα μαζί του το μονοπάτι που οδηγούσε από τη Μονή στο καλύβι, όπου πέρασα ένα έτος.
Αυτή η καλύβα απέχει περίπου ένα χιλιόμετρο από το μοναστήρι. Ο Γέροντας ερχόταν να δει την κατοικία μου. Κρατούσαμε ραβδιά, όπως συνηθίζεται στις ορεινές περιοχές.
Και στις δυο πλευρές από το μονοπάτι φύτρωναν αραιά ψηλά αγριόχορτα. Με τη σκέψη να μην αφήσω τα χόρτα να κλείσουν το μονοπάτι, χτύπησα με το ραβδί ένα
βλαστό στην κορφή του, ώστε να εμποδίσω την ωρίμανση των σπόρων.
Η χειρονομία μου φάνηκε βάναυση στον Γέροντα και κούνησε ελαφρά με αμηχανία το κεφάλι του. Κατάλαβα τι σήμαινε αυτό και ντράπηκα.
Ο Γέροντας έλεγε πως το Πνεύμα του Θεού διδάσκει τη συμπόνια για όλη την κτίση, ώστε να μην κόβουμε ούτε τα φύλλα του δέντρου χωρίς ανάγκη. «Να, ένα πράσινο φύλλο πάνω στο δέντρο, και συ το έκοψες χωρίς ανάγκη. Αν και δεν είναι αμαρτία, πώς να το πω, προκαλεί οίκτο.
Η καρδιά που έμαθε ν’ αγαπά, λυπάται όλη την κτίση».
Αρχ. Σωφρόνιος του Έσσεξ, Ο Γέροντας Σιλουανός του Άθω
«Να αγαπάτε τα δέντρα»
Θυμάμαι τώρα, πως στη δεκαετία του 1960, όταν ήμουν διάκονος στη Μονή Αγίου Ιωάννου Θεολόγου στην Πάτμο, ο γέροντάς μας, ο πατήρ Αμφιλόχιος, συνήθιζε να μας λέει: «Γνωρίζετε πως ο Θεός μας έδωσε μία ακόμη εντολή, που δεν αναφέρεται στην Αγία Γραφή; Είναι η εντολή να αγαπάτε τα δέντρα».
Πίστευε, πως όποιος δεν αγαπούσε τα δέντρα δεν αγαπούσε τον Χριστό. «Όταν φυτεύετε ένα δέντρο», μας έλεγε, «φυτεύετε ελπίδα, φυτεύετε ειρήνη,
φυτεύετε αγάπη και θα λάβετε τη χάρη του Θεού».
Ήταν ένας οικολόγος πολύ πριν η οικολογία έρθει στην επικαιρότητα.
Ακούγοντας τις εξομολογήσεις των χωρικών, τους έβαζε ως επιτίμιο ή ποινή, να φυτέψουν ένα δέντρο. Και δεν ήταν μόνο αυτό: ο ίδιος περιφερόταν στο νησί για να δει πώς πηγαίνουν τα επιτίμια των χωρικών, να δει αν πότιζαν τακτικά το δέντρο
που είχαν φυτέψει και αν το φρόντιζαν να μην το φάνε οι κατσίκες.
Το παράδειγμα και η επίδρασή του μεταμόρφωσαν το νησί: εκεί που πριν ογδόντα χρόνια το νησί ήταν γεμάτο ξερές και γυμνές πλαγιές, σήμερα φύονται πεύκα και ευκάλυπτοι.
Κάλλιστος Ware, «Δια της Δημιουργίας στον Δημιουργό»
Συνάντηση με ένα αηδονάκι
Μια μέρα, ένα πρωινό προχώρησα μόνος μου στο παρθένο δάσος. Όλα, δροσισμένα από την πρωινή δροσιά, λαμπύριζαν στον ήλιο. Βρέθηκα σε μια χαράδρα. Την πέρασα. Κάθισα σ’ ένα βράχο.
Δίπλα μου κρύα νερά κυλούσαν ήσυχα κι έλεγα την ευχή. Ησυχία απόλυτη. Τίποτα
δεν ακουγόταν. Σε λίγο, μέσα στην ησυχία ακούω μια γλυκιά φωνή, μεθυστική, να ψάλλει, να υμνεί τον Πλάστη. Κοιτάζω, δεν διακρίνω τίποτα.
Τελικά, απέναντι σ’ ένα κλαδί βλέπω ένα πουλάκι. ήταν αηδόνι. Κι ακούω το αηδονάκι να κελαηδάει, να σχίζεται. μάλλιασε, που λέμε, η γλώσσα του, φούσκωσε απ’ τους λαρυγγισμούς ο λαιμός του. Αυτό το πουλάκι το μικροσκοπικό να κάνει κατά πίσω τα φτερά του, για να έχει δύναμη και να βγάζει αυτούς τους
γλυκύτατους τόνους, αυτή την ωραία φωνή και να φουσκώνει ο λάρυγγάς του! Πω, πω, πω!
Να ‘χα ένα ποτηράκι με νερό, για να πηγαίνει να πίνει και να ξεδιψάει!
Μου ήρθαν δάκρυα στα μάτια. […]
Δεν μπορώ να σας μεταφέρω αυτά που ένιωσα. Αυτά που αισθάνθηκα. Σας φανέρωσα, όμως, το μυστήριο. Και σκεπτόμουν. «Γιατί το αηδονάκι να βγάζει αυτούς τους λαρυγγισμούς; Γιατί να κάνει αυτές τις τρίλιες; Γιατί να ψάλλει αυτό το υπέροχο άσμα; Γιατί, γιατί, γιατί… γιατί να ξελαρυγγιάζεται; Γιατί, γιατί, για ποιο σκοπό; Μήπως περιμένει να το επαινέσει κανείς;
Όχι, βέβαια, εκεί κανείς δεν θα το κάνει αυτό». Μόνος μου φιλοσοφούσα. […]
Πόσα δεν μου είπε το αηδονάκι! Και πόσα του είπα μες στη σιωπή: «Αηδονάκι μου, ποιος σου είπε ότι εγώ θα περνούσα από δω; Εδώ κανείς δεν πλησιάζει. Είναι τόσο απρόσιτο το μέρος. Πόσο ωραία κάνεις χωρίς διακοπή το καθήκον σου, την προσευχή σου στον Θεό! Πόσα μου λες, αηδονάκι μου, πόσα με διδάσκεις! Θεέ μου, συγκινούμαι.
Αηδόνι μου, μου δείχνεις με το κελάηδημά σου πως να υμνώ τον Θεό, μου λες χίλια, πολλά, πάρα πολλά...
Δεν είμαι καλά από υγεία, να τα πω όπως τα νιώθω. Θα μπορούσε να γραφεί ένα ολόκληρο πεζογράφημα. Το αγάπησα πολύ το αηδόνι. Το αγάπησα και μ’ ενέπνευσε. Σκέφτηκα: «Γιατί εκείνο κι όχι κι εγώ; Γιατί εκείνο να κρύβεται κι όχι κι εγώ;». Και μου ήρθε στο νου ότι πρέπει να φύγω, πρέπει να χαθώ, πρέπει να μην υπάρχω.
Είπα: «Γιατί; Είχε αυτό κόσμο μπροστά του; Ήξερε ότι ήμουν εγώ και τ’ άκουγα; Ποιος τ’ άκουγε που ξελαρυγγιάζονταν; Γιατί πήγαινε σε τέτοια κρυφά μέρη; Αλλά κι εκείνα τ’ αηδόνια μες στο λόγγο, μες στη ρεματιά που βρισκόντουσαν τη νύκτα και την ημέρα, το βράδυ και το πρωί, ποιος τ’ άκουγε που ξελαρυγγιαζόντουσαν όλα; Και γιατί το κάνανε αυτό το πράγμα; Και γιατί πηγαίνανε σε τέτοια κρυφά μέρη;
Γιατί σπάζανε το λάρυγγά τους;
Ο σκοπός ήταν η λατρεία, το ψάλσιμο στον Δημιουργό τους, η λατρεία στον Θεό». Έτσι τα εξηγούσα.
Όλα αυτά τα θεώρησα ότι ήταν του Θεού άγγελοι, δηλαδή πουλάκια που δοξάζανε τον Θεό, τον Πλάστη των πάντων και δεν τ’ άκουγε κανείς. Ναι, κρύβονταν, να μην τ’ ακούει κανείς, πιστέψτε με!
Δεν τα ενδιέφερε να τ’ ακούνε, αλλά ποθούσαν μες στη μοναξιά, μες στην ησυ-
χία, μες στην ερημιά, μες στην σιωπή να τ’ ακούει ποιος άλλος; Ο Πλάστης των πάντων, ο Δημιουργός του παντός. Αυτός που τους χάριζε ζωή και πνοή και φωνή. Θα ρωτήσετε: «Είχανε μυαλό;». Τι να πω, δεν ξέρω αν το έκαναν συνειδητά ή όχι. Δεν ξέρω. Γιατί αυτά είναι πουλάκια. Μπορεί τώρα να είναι στη ζωή και μετά να μην υπάρχουν, όπως λέει η Αγία Γραφή.
Δεν πρέπει εμείς να σκεπτόμαστε διαφορετικά απ’ ό,τι λέει η Αγία Γραφή.
Ο Θεός μπορεί να μας παρουσιάσει ότι όλοι αυτοί ήταν άγγελοι του Θεού. Εμείς δεν τα ξέρουμε αυτά. Πάντως κρύβονταν, να μην ακούσει κανείς τη δοξολογία τους.
Για τη δημιουργία του κόσμου και του ανθρώπου
υπάρχουν δυο διηγήσεις που αλληλοσυμπληρώνονται.
Η μία (Γενεση 1,στίχοι 26 έως 30) δείχνει τον άνθρωπο να δημιουργείται
την έκτη ημέρα από το Θεό, ο οποίος διαλέγεται σε πληθυντικό
αριθμό: «ποιήσωμεν ἄνθρωπον
κατ’ εἰκόνα ἡμετέραν καὶ καθ’ ὁμοίωσιν».
Κατά την ερμηνεία που έδωσε η Εκκλησία το «κατ’ εικόνα»
αναφέρεται στα πνευματικά εκείνα στοιχεία που καθορίζουν και την έννοια του
προσώπου: είναι το λογικό και η ελεύθερη βούληση (το αυτεξούσιο).
Το «καθ’
ομοίωσιν» αναφέρεται στο
βασικό στόχο που είναι η ομοίωση και ένωση με το Θεό, η θέωση.
Στη χρήση του πληθυντικού αριθμού η
θεολογία της Εκκλησίας διέγνωσε έναν πρώτο υπαινιγμό για την τριαδικότητα του
Θεού, που θα φανερωθεί αργότερα από τον Ιησού Χριστό.
Στην άλλη αναλυτικότερη διήγηση (Γενεση
2,στίχοι 4 έως 25) βγαίνουν περισσότερα συμπεράσματα:
Ο Θεός σε μια πασίγνωστη αλληγορία πλάθει τον
άνθρωπο από χώμα, φυσάει στο πρόσωπό του και έτσι ο άνθρωπος γίνεται ζωντανό ον.
Στο πρωτότυπο κείμενο αναφέρονται οι
λέξεις «ψυχὴ ζῶσα». Η λέξη «ψυχή» αντιστοιχεί γενικά στην έννοια «ζωή».
Ο συμβολισμός είναι ολοφάνερος από την
παραδοχή ότι ο Θεός είναι ασώματος.
Συνεπώς το «χώμα» σημαίνει συμβολικά ότι ο άνθρωπος είναι υλικός, η υπόστασή του η υλική
έχει προέλευση τη γη, ενώ η λέξη «ψυχή» χαρακτηρίζει γενικά τη ζωή.
Η ιδιαιτερότητα λοιπόν του ανθρώπου σε
σχέση με τα άλλα ζωντανά όντα βρίσκεται στο «ἐνεφύσησεν», δηλ. την ιδιαίτερη σχέση με το Θεό, που
συγκροτεί την ανθρώπινη ύπαρξη.
Η μετάδοση ενός πνευματικού στοιχείου δεν
μπορούσε να γίνει κατανοητή διαφορετικά από τους ανθρώπους της εποχής που
γράφτηκε η Γένεση, ενώ το «ἐνεφύσησεν εἰς τὸ
πρόσωπον αὐτοῦ πνοὴν ζωῆς» είναι και σαφές.
Δηλώνει τη μετάδοση του πνευματικού στοιχείου της πνοής, και την πνευματική
συγγένεια του ανθρώπου με το Θεό.
Σχολικό βιβλίο Θρησκευτικών Β΄ Λυκείου, ΔΕ 10, σ. 9495.
Το προσωπείο σημαίνει πρώτα
πρώτα τυποποίηση, αυτοματισμό, ρουτίνα, καταναγκασμό, ενώ το πρόσωπο χαρακτηρίζεται
από την ελεύθερη και υπεύθυνη εκλογή.
Γιατί δεν είναι το πρόσωπο δεδομένο
ούτε τελειωμένο, αλλά γίνεται συνεχώς και εξελίσσεται [...].
Το πρόσωπο είναι εικόνα του Θεού, η
εικόνα όμως [...] υπολείπεται από το πρωτότυπό της, γι’ αυτό χρειάζεται να
ολοκληρωθεί, να φτάσει ο άνθρωπος στο «καθ’ ομοίωσιν
Θεού». Έτσι, το πρόσωπο είναι κίνηση και ζωή [...].
Το προσωπείο σημαίνει ακόμη
εγκλωβισμό μέσα στο άτομο, και το άτομο διακατέχεται από ποικίλους φόβους,
κυρίως από τον αγχώδη φόβο του βιολογικού τερματισμού του. [...].
Το πρόσωπο αντίθετα είναι η
εκρηκτική διάσπαση του άτομου, το οποίο διασπά τον απομονωτισμό του και έρχεται
σε προσωπική σχέση με τα άλλα πρόσωπα της κοινωνίας.
Έτσι, τη θέση του φόβου την παίρνει η αγάπη [...]
που είναι προσφορά του προσώπου προς την κοινωνία, χωρίς ιδιοτέλεια και
ανταλλάγματα.
Το προσωπείο με τα δύο
προηγούμενα χαρακτηριστικά του, δηλ. της ανελευθερίας και του ατομισμού,
αυτόματα οδηγείται στην άρνηση της δημιουργίας.
Ο «θεόπλαστος»όμως άνθρωπος είναι
συνδημιουργός, συνεχίζει το δημιουργικό έργο του Θεού σε άλλο βέβαια επίπεδο,
κοινωνικό, επιστημονικό κτλ. Έτσι, χαρακτηριστικό του προσώπου είναι η
δημιουργία και η πρόοδος.
Καραβιδόπουλος, Ι. (1979). Προσωπείο και πρόσωπο κατά τους Τρεις Ιεράρχες.
Όταν ήμουν
ακόμα μαθητής, είχα έναν υπέροχο δάσκαλο. Μια μέρα είχαμε κουβεντιάσει για το
πόσο απαραίτητο είναι να μην κρατάμε θυμό μέσα μας, αλλά να κοιτάμε πως θα
απαλλαγούμε από αυτόν…
Μας πρότεινε, λοιπόν,
να φέρουμε όλοι μια πλαστική σακούλα και ένα μικρό σακί με πατάτες. Τον
κοιτάξαμε έκπληκτοι, αλλά είχαμε μάθει πως δεν αστειεύεται με κάτι τέτοια. Έτσι
την άλλη μέρα ο καθένας μας έφερε ό,τι μας είχε ζητήσει.
Τότε εκείνος λέει: – Κάθε φορά που αποφασίζετε να μην συγχωρέστε κάποιον, να παίρνετε
μια πατάτα, να γράφετε πάνω της το όνομα εκείνου και την ημερομηνία και να την
βάζετε μέσα στην πλαστική σακούλα.
Δεν πέρασε πολύς καιρός που
μερικές σακούλες ήταν αρκετά βαριές.
Μας είπε επίσης αυτή την σακούλα να την κουβαλάμε μαζί μας, όπου
κι αν πηγαίνουμε.
Στο δρόμο, στο αυτοκίνητο, στο σχολείο, στα ψώνια
παντού.
Καταλαβαίνεις γιατί έτσι;
Μ’ αυτό τον τρόπο ήθελε να μας
δείξει ότι δεν πρέπει να ξεχνάμε το βάρος που κουβαλάμε. Να έχουμε επίγνωση
κάθε στιγμή. Να το έχουμε μαζί μας ακόμα και στα μέρη που είναι κάπως… καθως
πρέπει. Για φαντάσου τώρα να έχεις μια σακούλα με πατάτες στην disco.
Όπως επίσης φαντάσου ότι αρκετές από αυτές τις πατάτες είχαν
αρχίσει να σαπίζουν.
Για να μας θυμίζουν το τίμημα που έχουμε να πληρώσουμε για τον
αρνητισμό και τον πόνο μέσα μας, όταν δεν αποφασίζουμε να
συγχωρούμε.
Πάρα πολλές φορές σκεφτόμαστε πως
το να συγχωρήσουμε κάποιον είναι ένα δώρο που του κάνουμε. Θαρρώ πως είναι το
αντίθετο.
Είναι δώρο στον εαυτό μας. Απαλλασσόμαστε από ένα περιττό βάρος.
Την επόμενη φορά
λοιπόν που θα σκεφτείς πόσο δύσκολο είναι να συγχωρέσεις κάποιον θυμήσου: «Δεν είναι ήδη αρκετά βαριά η
σακούλα σου;»
Αυτό
που συχνά έχουμε στο νου μας είναι μια εικόνα στατική: Ο ανθρώπινος κόσμος
μοιάζει να αποτελεί τον κάτω όροφο ενός διώροφου κτιρίου, του οποίου ο επάνω
όροφος είναι οι ουρανοί.
Σωτηρία στο πλαίσιο αυτού του μοντέλου είναι ο απεγκλωβισμός
της ανθρώπινης ψυχής από τον κάτω όροφο των βασάνων για να αναπαυθεί στον
επάνω.
Όσο αιώνια όμως είναι η κατ’ αυτόν τον τρόπο διάταξη
των ορόφων, τόσο αιώνιος είναι και ο θάνατος, αφού είναι το απαραίτητο όργανο
για τη λύτρωση της ψυχής από τον κόσμο.
Πού χωράει σ’ αυτό το σχήμα η Ανάσταση
του Χριστού;
Όταν ο Χριστός αναστήθηκε, δε μετέτρεψε
αυτομάτως, μαγικά και αναγκαστικά όλους τους ανθρώπους σε άφθαρτες, αναστημένες
υπάρξεις, αλλά τους προσφέρει μια ολότελα νέα υπαρξιακή δυνατότητα, η οποία
δύναται να θέσει οριστικό τέρμα στο θάνατο.
Ο αναστάς Χριστός (ας μου επιτραπεί
η παρομοίωση) είναι σαν το φάρμακο που επιτέλους φτιάχθηκε για να εκμηδενίσει
μια χρόνια αρρώστια.
Αυτό σημαίνει ότι το φάρμακο ούτε γεννιέται
νομοτελειακά από τον ίδιο τον οργανισμό του αρρώστου, ούτε θα βρεθεί μαγικά και
αναπόδραστα στα στομάχια των ασθενών.
Αυτοί καλούνται ελεύθερα να το
εμπιστευθούν, να το θελήσουν και να το δεχτούν.
Παπαθανασίου
Θ. Ν. (2007). Με την ψυχή στα πόδια. Αθήνα. Εν πλω.
Με βάση τα κείμενα που ακολουθούν επιλέξτε και μελετήστε τον βίο ενός αγίου/μιας αγίας, μάρτυρα,οσίου/οσίας, ποιμένα, διακόνισσας κ.λπ.. Στη συνέχεια ας προσπαθήσουμε να απαντήσουμε στις παρακάτω ερωτήσεις: Ποιο είναι το βασικό στοιχείο της ζωής του/της αγίου/αγίας; Τι σε παραξενεύει περισσότερο; Τι θαυμάζεις περισσότερο; Στο τέλος θα παρουσιάσουμε στην ολομέλεια της τάξης.
Ο Άγιος Διονύσιος καταγόταν από τη Ζάκυνθο, από την επίσημη και ηρωική
οικογένεια των Σιγούρων.
Έλαβε ιδιαίτερη μόρφωση. Ο ζήλος
του για τη βασιλεία του Θεού τον οδήγησε στη μονή Στροφάδων, όπου ως μοναχός έλαβε το όνομα Δανιήλ. Εκεί έζησε με πολλή ασκητικότητα,
παρότι ήταν νέος στην ηλικία. Η φήμη του εξαπλώθηκε στο νησί. Ο επίσκοπος Αθηνών
Νικάνορας, εκτιμώντας την προσωπικότητα του Αγίου, τον χειροτόνησε επίσκοπο Αιγίνης
ονομάζοντάς τον Διονύσιο. Ο Άγιος εκτελούσε τα ποιμαντικά του καθήκοντα
ακούραστα. Αναδείχθηκε δάσκαλος, πατέρας και παιδαγωγός των παιδιών. Σε κάθε πρόβλημα,
δυσκολία, φτώχεια αλλά και χαρά ο Άγιος ήταν παρών. Κήρυττε τις μεγάλες αλήθειες
του Χριστιανισμού με απλά λόγια, ώστε να είναι κατανοητές από όλους. Του
είχε δοθεί από τον Θεό και το διορατικό χάρισμα.
Εξαιτίας όλων αυτών η φήμη του εξαπλώθηκε σε όλες τις γύρω περιοχές.
Το 1579 ο Άγιος παραιτήθηκε από τη θέση του, καθώς ποτέ δεν επιθύμησε τη
φήμη και τη δόξα. Επέστρεψε στη Ζάκυνθο και αποσύρθηκε στο μοναστήρι της Αναφωνήτριας.
Από εκεί βοηθούσε τα άπορα παιδιά να μάθουν γράμματα και ανέπτυξε αξιόλογο φιλανθρωπικό
έργο. Η χριστιανική αγάπη και η συγχωρητικότητά του ήταν μεγάλη.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το γεγονός ότι προστάτεψε τον φονιά
του αδερφού του από αυτούς που τον καταζητούσαν. Το περιστατικό συνέβη, όταν εξαιτίας
μιας παλιάς διαμάχης μεταξύ της οικογένειάς του και της οικογένειας του φονιά, ο
τελευταίος σκότωσε τον αδερφό του Αγίου και κυνηγημένος ζήτησε καταφύγιο σε έρημους
τόπους. Κατέληξε στο μοναστήρι της Αναφωνήτριας και ζήτησε άσυλο από τον Ηγούμενο,
δηλαδή τον Άγιο Διονύσιο, χωρίς να γνωρίζει ποιος είναι. Ο Άγιος τον ρώτησε γιατί
είναι φοβισμένος και τι του συνέβη και εκείνος ομολόγησε ότι καταδιώκεται από τους
συγγενείς του Σιγούρου, τον οποίο σκότωσε. Ο Άγιος σαν άνθρωπος και αδερφός λυπήθηκε
πολύ.
Παρότι η καρδιά του πληγώθηκε, του πρόσφερε φαγητό, νερό και τον συμβούλεψε
να μετανοήσει, χωρίς να του αποκαλύψει ποιος είναι. Τον οδήγησε σε ασφαλές μέρος,
του έδωσε τα απαραίτητα εφόδια –χρήματα και τρόφιμα– τον έβαλε σε ένα πλοίο και
τον φυγάδευσε στην Πελοπόννησο.
Η ζωή του συνεχίστηκε έτσι μέχρι το τέλος.
Τα θαύματα που επιτέλεσε ο Άγιος εν ζωή, αλλά και μετά θάνατον είναι πολλά. Το σκήνωμά
του διατηρήθηκε αναλλοίωτο και οι Ζακυνθινοί τον ανακήρυξαν πολιούχο και προστάτη
του νησιού τους.
Η
Οσία Σοφία Χοτοκουρίδου γεννήθηκε το 1883 μ.Χ. στην Τραπεζούντα του
Πόντου. Παντρεύτηκε και απέκτησε ένα παιδί. Σε ηλικία δύο
ετών το παιδί της βρήκε τραγικό θάνατο. Δύο χρόνια αργότερα έχασε
και τον άντρα της, τον οποίο πήραν οι Τούρκοι στα τάγματα εργασίας, όπου
και μάλλον απεβίωσε.
Η
νεαρή χήρα κατέφυγε στα βουνά, όπου ζούσε ασκητικά, με μεγάλη νηστεία.
Εκεί της εμφανίστηκε ο Άγιος Γεώργιος και την προειδοποίησε για
επικείμενη επιδρομή των Τσετών. Η Σοφία ενημέρωσε τους
συγχωριανούς της, που κρύφτηκαν και απέφυγαν τον κίνδυνο.
Στην
ανταλλαγή των πληθυσμών το καράβι που μετέφερε τους συγχωριανούς
της Σοφίας στην Ελλάδα κινδύνεψε να καταποντιστεί. Αυτή
έβλεπε τα κύματα γεμάτα από Αγγέλους και την Παναγία. Ζήτησε απ’
αυτήν να πνιγεί η ίδια και να σωθούν οι συγχωριανοί της. Η Παναγία
τούς έσωσε όλους. Ο καπετάνιος δεν το πίστευε πώς σώθηκαν κι
έλεγε: «Κάποιον άγιο έχουμε»,
και οι χωριανοί του απάντησαν: «Τη
Σοφία».
Το
1927 μ.Χ. με παρότρυνση της Παναγίας πήγε σε μοναστήρι στην Κλεισούρα της
Καστοριάς, στην Ιερά Μονή του Γενεθλίου της Υπεραγίας Θεοτόκου, όπου έζησε
ασκητικά για μισό περίπου αιώνα.
Έζησε
ως λαϊκή, φορώντας τα μαύρα της χηρείας και της ασκήσεως, καθισμένη πάνω στο
τζάκι και αλείφοντας το πρόσωπό της με στάχτη, για να μη φαίνεται η ομορφιά
του.
Τα
περισσότερα χρόνια τα πέρασε μόνη της, με μόνο τον Θεό, μια και το μοναστήρι
έμεινε χωρίς μοναχούς. Υπέμεινε τους δριμείς χειμώνες, με τη θερμοκρασία να
πέφτει στους 15 βαθμούς, και την πολλή
υγρασία του τόπου. Όταν της έλεγαν ν’ ανάψει φωτιά, φώναζε ένα μακρόσυρτο «Όχι!»,
που ακόμα ηχεί στα αυτιά όσων την άκουσαν. Κυκλοφορούσε ξυπόλητη, ενώ τα ρούχα
της ήταν πάντα κουρελιασμένα
και ανεπαρκή για τις συνθήκες της περιοχής. Της έδιναν καινούργια. Δεν τα
φορούσε, αλλά τα πρόσφερε σε όσους είχαν ανάγκη. Κοιμόταν και σ’ έναν άλλο
χώρο, πάνω σε άχυρα, αλλά από κάτω
είχε βάλει σουβλερές πέτρες. Δεν λουζόταν ποτέ ούτε χτενιζόταν, και τα μαλλιά
της είχαν σκληρύνει πολύ. Παρ’ όλα αυτά όμως, το κεφάλι της ευωδίαζε.
Το
φαγητό της ήταν λιτότατο, συνήθως με ό,τι έβρισκε στην περιοχή: μανιτάρια,
αγριόχορτα, φύλλα των δέντρων, ή με λίγη ντομάτα τουρσί, μουχλιασμένη. Τα
σαββατοκύριακα έβαζε και μια κουταλιά λάδι
στο πιάτο της. Άλλες φορές άνοιγε καμιά κονσέρβα ψάρι και το έτρωγε, όταν είχε
πιάσει ένα δάχτυλο μούχλα. Έτρωγε και σε παλιά σκουριασμένα ορειχάλκινα σκεύη,
αλλά δεν πάθαινε τίποτα.
Νήστευε
και με το παλαιό και με το νέο ημερολόγιο, για να μη σκανδαλίζει κανέναν.
Κι
όμως, αυτή η αυστηρή με τον εαυτό της ασκήτρια ήταν πολύ γλυκιά και επιεικής με
τους άλλους.
Δεν
κρατούσε δραχμή από τα χρήματα που της έδιναν, αλλά τα έκρυβε για να τα δώσει στους
αναγκεμένους, όταν θα ερχόταν η ώρα.
Ποτέ
δεν πλήγωσε ή στενοχώρησε κανένα. Αν καταλάβαινε ότι κάποιος είχε προβλήματα
μέσα του, περνούσε από δίπλα του, του έλεγε ένα δυο λόγια, χωρίς να την
αντιληφθούν οι άλλοι, απομακρυνόταν, κι εκείνος την ακολουθούσε. Τον
παρηγορούσε, τον συμβούλευε, τον ενίσχυε με τη χάρη του Θεού, κι
αυτός έφευγε άλλος άνθρωπος. Έλεγε πολλές φορές: «Αυτοί ήρθαν μαύροι στην Παναγία καιφεύγουν
άσπροι». Δεν κατηγορούσε ποτέ κανέναν, αλλά
έλεγε: «Να σκεπάζετε, να σας σκεπάζει ο Θεός».
Αγαπούσε
και τα ζώα. Είχε μια αρκούδα, που ζούσε στο δάσος και την έλεγε«ρούσα».
Ερχόταν κι έπαιρνε τροφή από τα χέρια της, της έγλειφε τα χέρια και τα πόδια
από ευγνωμοσύνη κι επέστρεφε στο
δάσος.
Η
Οσία Σοφία, η «ἀσκήτισσα τῆς Παναγιᾶς»
όπως αποκαλείται, κοιμήθηκε εν Κυρίω στις 6 Μαΐου 1974 μ.Χ. Το 1981 έγινε η
πρώτη ανακομιδή των λειψάνων της, τα οποία ευωδίαζαν. Το 2012 έγινε η επίσημη
ανακήρυξή της ως αγίας από τον Οικουμενικό Πατριάρχη στην Καστοριά.
Αυτή η ομολογία πίστης μας πώς φαίνεται στην καθημερινότητά μας;
Είμαστε Χριστιανοί όταν κάνουμε το σταυρό μας και βρίζουμε την ώρα που οδηγούμε;
Όταν φερόμαστε εγωιστικά στις δουλειές μας και τις σχέσεις μας;
Όταν χρησιμοποιούμε τους άλλους ως σεξουαλικά αντικείμενα;
Όταν κλέβουμε στην ουρά ενός σούπερ μάρκετ;
Όταν θυμώνουμε με το παραμικρό;
Όταν μαλώνουμε στα social media; Όταν ενδιαφερόμαστε μόνο για την πάρτι μας;
Βλέπω συχνά δημοσιεύσεις που μιλάνε για τον Χριστό ή για τους αγίους και αναρωτιέμαι, τι σημασία έχουν όλα αυτά όταν είμαστε συνέχεια τόσο τοξικοί και φερόμαστε χειρότερα από κάθε άθεο;
Ένα πράγμα που ανακάλυψα -και το οποίο με πείθει απόλυτα- μελετώντας τις Επιθανάτιες Μαρτυρίες είναι ότι ο Θεός δεν θα μας ρωτήσει πόσους σταυρούς και μετάνοιες κάναμε, ούτε πόσες φορές πήγαμε στην Εκκλησία ή τι πνευματικές ασκήσεις ακολουθήσαμε.
Δεν θα μας ρωτήσει ούτε για τα πτυχία μας, τις κατακτήσεις μας, τα χρήματα ή τα υλικά αγαθά που συλλέξαμε, τη φήμη μας κι όλα εκείνα που η κοινωνία μας θεωρεί ως επιτεύγματα.
Το μόνο που θα μας ρωτήσει είναι "Τι κάναμε με τη μοναδική -από μία σημαντική άποψη- ζωή μας; Πώς αγαπήσαμε; Τι μάθαμε από την εμπειρία μας στον κόσμο;".
Αυτό δεν σημαίνει ότι οι σπουδές, τα υλικά αγαθά και η καριέρα είναι άχρηστα, αλλά ότι εκείνο που τους δίνει αληθινό νόημα είναι η αγάπη που μπορούμε να προσφέρουμε στον κόσμο μέσα από αυτά.
Εν τέλει, το νόημα της ζωής μας διέρχεται μέσα από το μονοπάτι της καρδιάς μας.
ΟΧριστιανισμός από την
εμφάνισή του έθεσε νέα κριτήρια για την αξιολόγηση όλων των ανθρώπων: Οι άνθρωποι ως παιδιά του ίδιου Πατέρα
βασανίζονται από τον κοινό εχθρό, τη φθορά και το θάνατο, και σώζονται με την
Ενανθρώπηση του Ιησού Χριστού.
Ο Χριστός ενώνει τους ανθρώπους στο Σώμα Του
και οι διακρίσεις ανάμεσά τους παύουν. «Σ'
αυτήν τη νέα κατάσταση δεν υπάρχουν πια εθνικοί και Ιουδαίοι.... βάρβαροι,
Σκύθες, δούλοι, ελεύθεροι. Του Χριστού είναι όλα και ο Χριστός είναι σε όλα»
διακηρύττει ο Απόστολος Παύλος.
ΟΧριστιανισμόςδιαμόρφωσε, σταδιακά τις συνειδήσεις με το να
δίνει το παράδειγμα για την υπέρβαση
των προκαταλήψεων μέσα στο δικό του χώρο.
Στο ευχαριστιακό
τραπέζι, στις πρώτες χριστιανικές κοινότητες, στα κοινόβια μοναστήρια
αργότερα, πλούσιοι και φτωχοί, δούλοι και ελεύθεροι αντιμετωπίζονταν όμοια και
ισότιμα, ενώ και οι γυναίκες ανέλαβαν ενεργότερο ρόλο στη θρησκευτική και
κοινωνική ζωή.
