Γιατί Ο Άνθρωπος Δεν Αντέχει την ελευθερία

1.6  ΙΗΣΟΥΣ ΧΡΙΣΤΟΣ, ΛΥΤΡΩΤΗΣ ΚΑΙ ΣΩΤΗΡΑΣ

Ντοστογιέφσκι & Ο Μέγας Ιεροεξεταστής: Γιατί Ο Άνθρωπος Δεν Αντέχει την Ελευθερία

Ο Μέγας Ιεροεξεταστής του Ντοστογιέφσκι: Ένα ψυχολογικό και φιλοσοφικό δοκίμιο για την ελευθερία, την εξουσία και τη σύγχρονη αδυναμία της ανθρώπινης ψυχής. Σε αυτό το βίντεο, εξερευνούμε σε βάθος τον σκοτεινό, προφητικό μονόλογο του Μεγάλου Ιεροεξεταστή μέσα από τα μάτια του Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι — ένα απόσπασμα από τους «Αδελφούς Καραμαζόφ» που λειτουργεί όχι μόνο ως θεολογικό σχόλιο, αλλά και ως ψυχαναλυτική ακτινογραφία της σύγχρονης κοινωνίας. Ο Ιεροεξεταστής μας προειδοποιεί: ο άνθρωπος δεν αντέχει την ελευθερία. Προτιμά το θαύμα, το μυστήριο και την αυθεντία, αρκεί να απαλλαγεί από την ευθύνη της προσωπικής του επιλογής. Και ίσως, περισσότερο από ποτέ, ζούμε σε έναν κόσμο γεμάτο «σύγχρονους Ιεροεξεταστές» που υπόσχονται σιγουριά — με αντάλλαγμα την ψυχή μας.

Το μήνυμα του βίντεο είναι υπαρξιακό, αλλά και βαθιά ανθρώπινο: Μη φοβάσαι την ελευθερία σου.

Μάθε να την αντέχεις.

Και κράτησε την καρδιά σου ανοιχτή, ακόμα κι όταν ο κόσμος γύρω σου ζητά να τη φιμώσεις.

«"Θυμήσου την πρώτη ερώτηση, την έννοιά της, αν όχι ακριβώς τα λόγια: Θέλεις να πας στον κόσμο με αδειανά χέρια κηρύσσοντας στους ανθρώπους μια ελευθερία που η φυσική τους βλακεία και η φυσική τους προστυχιά δεν τους αφήνουν να την καταλάβουν, μια ελευθερία που τους φοβίζει, γιατί δεν υπάρχει και δε θα υπάρξει τίποτε πιο ανυπόφορο απ' αυτή για τον άνθρωπο και την κοινωνία;

 Βλέπεις αυτές τις πέτρες της άγονης ερήμου; Κάνε τες ψωμιά και οι άνθρωποι θα τρέξουν πίσω σου μ' ευγνωμοσύνη, σαν υπάκουο κοπάδι, τρέμοντας μήπως πάρεις το χέρι σου και δεν έχουν πια ψωμί.

Εσύ όμως δε θέλησες να στερήσεις απ' τον άνθρωπο την ελευθερία και αρνήθηκες, κρίνοντας πως είναι ασυμβίβαστη με την υπακοή που εξαγοράζεται με ψωμιά... Επαύξησες την ανθρώπινη ελευθερία, αντί να την περιορίσεις και επέβαλες έτσι για πάντα στον ηθικό άνθρωπο τα μαρτύρια αυτής της ελευθερίας.

 Ήθελες να σ' αγαπούν ελεύθερα, να σε ακολουθούν οι άνθρωποι με τη θέλησή τους, καταγοητευμένοι... Δεν κατέβηκες απ' τον σταυρό όταν σε κορόιδευαν και σου φώναζαν ειρωνικά: “Κατέβα απ' το σταυρό για να σε πιστέψουμε”. Δεν το 'κάνες, γιατί δεν ήθελες πάλι να υποδουλώσεις τον άνθρωπο μ' ένα θαύμα. Ήθελες μια πίστη ελεύθερη και όχι υπαγορευμένη από το θαύμα. Χρειαζόσουνα την ελεύθερη αγάπη και όχι τη δουλική έξαρση ενός τρομοκρατημένου σκλάβου...

Δεν σε φοβάμαι καθόλου. Κι εγώ πήγα στην έρημο, κι εγώ έζησα με ρίζες και ακρίδες, κι εγώ μακάρισα την ελευθερία που χάρισες στους ανθρώπους... Αλλά συνήλθα και δε θέλησα να υπηρετήσω μια υπόθεση παράλογη. Γύρισα πίσω κι ενώθηκα με εκείνους που διόρθωσαν το έργο σου... Σ'το ξαναλέω, αύριο, μ' ένα νόημά μου, θα ιδείς αυτό το πειθήνιο κοπάδι να φέρνει αναμμένα κάρβουνα στη φωτιά όπου θα σε ρίξω, γιατί ήρθες να εμποδίσεις το έργο μας. Γιατί αν υπάρχει κάποιος που του αξίζει πιο πολύ απ' όλους να καεί, αυτός είσαι εσύ. Αύριο θα σε κάψω. Τελείωσα"».

 

Φ. Ντοστογιέφσκι. Αδελφοί Καραμαζώφ (μτφρ. Σ. Π.), Θεσσαλονίκη: Σύγχρονες Εκδόσεις, σελ. 220-229.